Crónicas dende Honduras, 6

Desta volta tócalle a Mateo, despois de que quedaran el e Nicole aínda por Honduras tralo regreso de Carmen.


Ola, aquí Mateo retransmitindo de novo dende Honduras. Xa pasou máis dun mes e xa noto a adaptación en varias planas a este lugar. Agora en vez de confundirme con gringo, tamén me confunden con colombiano e arxentino (ata que abro a boca por suposto). O bonito tamén é darlle divulgación a nosa terra galega inda que sexa a través dos chistes, xa que aquí os típicos chistes de Lepe son coñecidos como chistes de gallegos (“Por qué los gallegos hacen las ventanas redondas? Para que pueda
entrar el Sol”). Xa vedes que o nivel está alto.

Ademais de visitas a comunidades para coñecer diferentes proxectos, como xa comentou a miña compi Carmen nas anteriores crónicas, eu persoalmente estou re-descubrindo e aprendendo técnicas para dinamizar grupos a través do teatro e o clown. Sempre foi un tema que me flipou, pero poñendo aquí en práctica aquí xogos de presentación, de liberación do corpo, etc. queda máis claro que a risa traspasa fronteiras. Ver aos mestres e mestras do departamento Sur de Honduras imitar a unha cabra, un galo ou un garrobo foi unha marabilla, pero preocupoume tamén como podían chegar a tanto nivel de detallismo na imitación (moito talento!). Isto por exemplo foi parte dunha serie de capacitacións que se lle están dando ao profesorado do Sur sobre técnicas alternativas de ensinanza medioambiental a través
do teatro, títeres e outros xeitos, no que me deixaron meter mao a min. Na cabeceira do post deixo unha foto dun dos xogos que fixemos na Illa do Pacar.

Pola banda do meu lado electrónico, andamos a ver se montamos un mini-banco de reciclaxe electrónico xunto con CODDEFFAGOLF, polo pronto temos un ordenador xa! A ver se na próxima crónica podemos contar o avance desta iniciativa.


Por último, combinando as miñas dotes de guitarrista adquiridas na Royal Youtube Academy compuxen esta canción nunha tarde de aburrimento, a ver se consigo o meu obxectivo de ofender a dous pobos ao mesmo tempo: o galego e o catracho. Ai vai compas, cheque!

Innovación en vivienda transicional como proceso para la recuperación de las personas desplazadas

El proyecto Innovación en vivienda transicional como proceso para la recuperación de las personas desplazadas (INVIT) es uno de los 4 proyecto seleccionados en la convocatoria de proyectos de investigación en el marco del “Programa de Impulso á Investigación Universitaria en Tecnoloxías para o Ben Común, financiada por Cooperación Galega da Xunta de Galicia y organizada por la red de profesorado universitario Artigo9Tech y Enxeñería Sen Fronteiras.

La profesora doctora Patricia Muñiz Núñez, su responsable, nos cuenta como fue el proyecto.


La finalidad del proyecto Innovación en vivienda transicional como proceso para la recuperación de las personas desplazadas (INVIT) es poner a disposición de todos los agentes que trabajan en cooperación un proyecto de investigación y tecnológico de vivienda de transición, que mejore la situación de las personas desplazadas en el mundo.


El objetivo fundamental de la propuesta es el diseño de un prototipo de vivienda transicional prefabricada, entendido como un proceso para la recuperación de las personas y no como un producto de usar y tirar. Un modelo progresivo, que con
diferentes envolventes, pueda adaptarse a distintos países y situaciones, potenciando además su reciclaje o reutilización.

Dentro del Programa de impulso a la investigación Universitaria en Tecnologías para el Bien común se recibe, por parte de Enxeñería Sen Fronteiras Galicia, una ayuda para realizar un viaje de identificación que nos permita valorar la situación de las personas desplazadas por la actual Guerra de Ucrania, con el fin de poder dar una respuesta más acertada a una futura vivienda de transición para ellas.


El conflicto armado en Ucrania ha forzado a casi 7 millones de personas a pedir refugio a lo largo de toda Europa1, además de otros 8 millones que permanecen desplazados dentro de su propio país. De los países de acogida, Polonia es el que está sufriendo más presión desde el inicio del conflicto, recibiendo a más de 3,5 millones de desplazados.

Después de dos meses de conflicto, tras un análisis de la situación a través de las fuentes especializadas, reuniones con diferentes agentes y la información recibida de primera mano mediante el trabajo realizado con la Asociación Causas Comúns
(entidad agrupada en esta investigación que desplazó a dos colaboradores durante el mes de marzo a la frontera de Polonia con Ucrania), se consideró oportuno que la visita de identificación se realizase en ese país por ser el de mayor afluencia.

A partir de ese momento se establecieron diferentes reuniones con personas especializadas del sector que nos facilitaron datos, referencias y contactos para hacer más efectiva la labor de identificación a realizar. Entre ellos:
• Wojciech Kacperski – Arquitecto Jefe especialista en el Ayuntamiento de Varsovia
• Monika Komorowska – Arquitecta Jefa de departamento en el Ayuntamiento de Varsovia
• Marlena Happach – Arquitecta Directora en el Ayuntamiento de Varsovia
• Agata Dzianach – profesora en Wydział Architektury i Wzornictwa ASP Gdańsk


Las primeras reuniones mantenidas se centraron en buscar alternativas a los ya colapsados centros de acogida en Varsovia y otras ciudades de Polonia, puesto que algunas de ellas, incluida la capital, había incrementado su población en más de un
20% en apenas dos meses. Desde el ayuntamiento de Varsovia nos dieron indicaciones para visitar los tres centros de acogida con más población: Torwar, Global Expo y Ptak Expo.


Se realizan tanto durante el mes de marzo (a través de la colaboración con la Asociación Causas Comúns) como en el mes de abril (visita de identificación realizada por técnicos del proyecto INVIT y Asociación HABITAMOS) diferentes labores de
identificación y evaluación de los alojamientos de las personas desplazadas en Varsovia, Medika y Lviv.


Si bien todos los países de la Unión Europea se han volcado con Ucrania, y la acogida que han recibido los refugiados derivados de este conflicto ha sido una acción sin precedentes, las dificultades para encontrar un alojamiento adecuado durante los primeros meses han sido muchas. Se da además la circunstancia particular de que un porcentaje muy elevado de las personas desplazadas son mujeres y niños, puesto que los hombres de edad media son obligados a quedarse para luchar. Esta situación añade a la problemática habitual de dotar de alojamiento las particularidades de ser personas pertenecientes a grupos vulnerables.


La gran mayoría de los refugiados en Polonia son alojadas con familias, mientras que el resto se encuentran en centros de acogida, muchos de ellos instalaciones destinadas a otros servicios que se habilitan para este fin. Uno de los más grandes, que ha llegado a acoger a más de 50.000 personas, es el recinto ferial Global Expo en Varsovia, que visitamos durante la estancia del mes de Abril 2022. Es en este centro donde se concentran una parte importante de los esfuerzos de colaboración de este proyecto tras la visita, estableciendo diferentes reuniones posteriores a la misma con el responsable del mismo Krzysztof Szczęsny para aportarle posibles soluciones a los problemas detectados.

De las dificultades encontradas en estos centros para el alojamiento inmediato, uno de las más importantes en solucionar es la falta de intimidad de las personas y la escasez de espacio para guardar sus pertenencias. Este tipo de asistencia es adecuada cuando las estancias son breves, pero no cuanto se prolongan meses como está pasando durante el actual conflicto. La problemática de esta falta de intimidad se agrava por el hecho de que la mayoría de los adultos son mujeres, como se ha comentado. Para darle solución se acuerda con el responsable del centro el diseño de un elemento separador de cartón que aporta privacidad, espacio de almacenamiento, una mesa para escribir los niños e iluminación individual. El montaje del mismo es muy sencillo y puede ser realizado por voluntarios e incluso por los propios refugiados.


Además de esta ayuda puntual del período de emergencia, tras este viaje se han sacado, nuevas o ratificadas, las siguientes conclusiones para el proyecto INVIT:

  • Es imprescindible reducir el tiempo de estancia en los alojamientos temporales de las personas desplazadas, por la falta de intimidad en los mismos y la falta de servicios. De ahí la importancia de dotar de una vivienda de transición adecuada a
    los refugiados en un plazo de entre tres y seis meses, para reducir la vulnerabilidad y facilitar su incorporación en el país de acogida.
  • Esta vivienda ha de situarse cerca de los centros urbanos, en la medida de lo posible, para potenciar el acceso a servicios como la educación y la sanidad, además de facilitar la incorporación al mercado laboral.
  • Es prioritario en su diseño tener en cuenta cuestiones de género, especialmente cuando el desplazamiento se produce por un conflicto bélico, como hemos podido ver ya tras la guerra de Siria y en la actual guerra de Ucrania, puesto que una
    mayoría son mujeres con niños. Todos los refugiados tienen que enfrentarse a obstáculos mayúsculos, pero en el caso de las mujeres estas dificultades se multiplican exponencialmente, derivadas de la falta de acceso a derechos, factores culturales y situación socioeconómica y jurídica. Cuando las familias son monoparentales presentan la dificultad añadida a
    las mujeres de sacar adelante ellas solas a sus hijos, lo que supone una mayor posibilidad de exclusión y precariedad.
  • Es fundamental la participación de la población afectada en el diseño de las viviendas transicionales para dar respuesta a las necesidades específicas.
  • El tiempo de construcción de estas viviendas ha de ser muy rápido, para dar solución a la inmediatez del problema. En ese sentido la prefabricación, siempre basada en la tecnología local, posibilita la disponibilidad de refugio en un tiempo menor que otros sistemas.
  • Debido a la imposible predicción del tiempo en el que van a ser utilizadas es fundamental que se utilicen viviendas reubicables (la vivienda puede ser trasladada a otra ubicación), reutilizables (la vivienda puede almacenarse para emergencias futuras) o reciclables (reutilización de sus materiales para otros usos).
Centro de acogida Global Expo. Varsovia [Fotografía: Cipriano Chas /Proyecto INVIT y
Asociación HABITAMOS]

FOTO DE CABECERA: Centro de acogida Global Expo. Varsovia [Fotografía: Alik Keplicz/AFP]


Crónicas dende Honduras, 5.

Xa temos a Carmen de volta en Galicia, pero quere despedirse coa crónica dos seus últimos días en Honduras.


As seguintes semanas foron tamén de gran actividade con CODDEFFAGOLF.

O acompañamento ao programa de Investigación para a recollida de cámaras trampa (para facerlle fotos aos animais da Isla Exposición) foi unha aventura estupenda, abrindo paso co machete, puidemos ver fauna coma unha tarántula, unha tartaruga, ou comprobar como pican as formigas.

Tamén nos invitaron a acompañalos na recollida de medusas para a comprobación do seu nivel de toxicidade. Da man do persoal técnico puidemos apreciar distintos tipos de manglares e aprender un pouco sobre a fauna autóctona: camaróns, gaivotas, o curil, crocodilos (estes quedamos cas gañas de velos; de lonxe).

Visitamos outros proxectos moi interesantes e que na miña opinión poden ter un grande impacto, como é o proxecto de ecoturismo na comunidade na praia de Boca de Río Viejo, onde se plantexa a consolidación de campamentos para a observación da solta de tartarugas. O lugar é privilexiado, aínda sen electricidade ou canalización de auga, e todavía relativamente libre de contaminación.

Tamén puidemos visitar o proxecto de gobernanza das mulleres marisqueiras de Amapala, onde atopamos a Dona Lourdes e Dona Alba, ás que puiden escoitar fai anos nun coloquio na súa visita a Galicia da man de ESF.

Igualmente participamos en reunións sobre o proxecto de construción do paseo marítimo de San Lorenzo, ou da man de Raquel para a formulación dun pequeno proxecto de xénero, ambos con NASMAR.

E puidemos aportar un pouquiño impartindo unha charla sobre protección de datos ao equipo de CODDEFFAGOLF, cun pequeno plan de seguridade para a organización, un coloquio sobre a Navegación segura por Internet e Tecnoloxía ética coa Rede de Jóvenes que resultou moi interesante e participativo, ou a dinamización da Xornada de concienciación ambiental e fortalecemento organizativo e de comunicación da Red de Jóvenes, que foi un éxito e no que a principal concienciada, fun eu 🙂

Nas findes seguimos coñecendo a zona, visitando San Marcos de Colón, moi preto da fronteira con Nicaragua, con filas de camións esperando para pasala, ou de visita con Raquel ao pobo de Ojojona, famoso pola súa artesanía e onde puidemos mercar o jícaro, cuenco elaborado a partir do fruto do jícaro. Tamén coñecimos a noite de San Lorenzo, moi divertida aínda que chea de reguetón…

En resumo, foi unha experiencia inolvidable que espero deixe marca, de aprendizaxe continuo, grazas á cantidade de lugares e proxectos distintos e interesantes que visitamos, pero sobre todo grazas ás persoas que compartiron o seu tempo connosco alí, que che amosan e explican a realidade hondureña, afondando na comprensión da situación e ás inxustas diferenzas respecto ao noso entorno, e polo tanto a ESF, que promove e facilita esta sensibilización de primeira man.

Ingeniería Sin Frontera y las universidades

En la reunión anual de la Federación Española de Ingeniería Sin Fronteras, que este año tuvo lugar en Lugo, quisimos dejar un espacio para reflexionar sobre el papel de la universidad en la transformación social (y las relaciones que queremos tener con ella, que siempre han sido muy estrechas).

Comenzamos con la presentación de las asistentes, que debían mencionar una palabra que les suscita la universidad a nivel académico (todas habían tenido contacto académico con la universidad, la inmensa mayoría en ingenierías). Abajo del post se puede ver la no muy halagüeña nube de palabras que surgieron…

A continuación hablamos de ejemplos positivos y negativos que hubiéramos vivido en relación con la educación en valores en nuestra experiencia universitaria más académica.

Buscamos después definir líneas en las que pensamos que debe haber mejoras:

  • Menos infantilización
  • Evaluaciones por parte del alumnado reales, útiles y que sirvan para transformar en la actividad académica
  • Iniciativas motivantes en la universidad (también para PDI)
  • Ir “más allá” en contenidos
  • Foro de pensamiento crítico, volver a los orígenes
  • Flexibilidad para mejorar los cuidados a estudiantes y personal
  • Trabajar en limar las relaciones de poder (menos asimetría)
  • Enfoque al alumnado
  • Tratar de que no haya “campus de segunda” (como podría pasar en Galicia)

Quisimos compartir experiencias que nos parecieran interesantes en las distintas asociaciones de ISF de España presentes en el taller, de actividades que se hubieran realizado en las universidades. Algunas de las que salieron fueron:

  • Relaciones estrechas con las oficinas de cooperación universitarias, o equivalentes
  • Presencia en escuelas técnicas
  • ONG en las aulas
  • Café repair en los pasillos, o exposiciones
  • Seminario tpdh, orientado a TFM-TFG
  • Asignatura
  • Relación con laboratorios de innovación

No quisimos acabar sin reflexionar sobre líneas de trabajo futuras en nuestra relación con la universidad:

  • Adaptarse al cambio de contexto que está ocurriendo
  • Buscar mejoras en el reconocimiento del voluntariado en el curriculum académico, cuidando el voluntariado transformador frente al utilitarista
  • Apoyo en redes activistas de la universidad (nuevos movimientos como Rebelión Científica). Salir a la calle y tener más visibilidad, apoyar compartiendo recursos.
  • Volver a campañas temáticas (como la histórica NO A LA INVESTIGACIÓN MILITAR, por ejemplo)

Cósmica Lugo 2022. Crónica de lo que se puede contar

Llevábamos un año esperando este momento con muchas ganas y por fin llegó la Cósmica (Cósmica: reunión anual de la base social de todas las asociaciones que formamos parte de la Federación Española de Ingeniería Sin Fronteras). Este año más especial si cabe, ya que ESF Galicia hacía de anfitriona recibiendo a ESFEIRAS de toda España en Lugo.

Tuvimos la suerte de contar con gente de Asturias, Castilla y León, Navarra, Euskadi, Andalucía, Aragón, Cataluña y Baleares, a las que agradecemos mucho el esfuerzo de acercarse a Galicia desde tan lejos.

El sábado desde primera hora ya había actividades organizadas. Nuestras compañeras de ISF Euskadi prepararon un taller de voluntariado, donde pudimos conocer la experiencia de otras ISFs en esta materia y reflexionar sobre cuál sería la forma ideal de acoger a nuevas voluntarias.

Después de una paradita para tomar un café y reponer fuerzas con el estupendo queso que trajo Paola, pasamos al taller de género organizado por Sara y Alba. Debatimos sobre el papel del feminismo dentro de nuestra asociación y gracias al “juego de las cajas” pudimos hacernos una idea de todo lo que queda por hacer dentro de ISF y en nuestras vidas en cuanto a nuestra actitud con el feminismo, también de todo lo que se ha conseguido. Se habilitó un panel durante todo el fin de semana para que cada persona pudiera visibilizar alguna actitud machista que hubiera vivido en ESF.

El espacio de la tarde estaba reservado para la Asamblea Federal, donde se unieron online compañeros de ISF Murcia e ISF Cantabria. A parte de los puntos de rigor del orden del día, pudimos conocer el estado de cada ESF y Mikel de ESF Cataluña nos presentó un juego de mesa muy chulo que están desarrollando para que estas navidades podamos jugar con él.

Por la noche como siempre hubo tiempo para uno de los momentos más importantes de la cósmica, la vertebración, con queimada feminista incluida a cargo de Martina.

El domingo por la mañana tocaba el plato fuerte de la Cósmica. Nos dirigimos a Lourido, en la zona fronteriza entre Galicia y Asturias, a visitar a varias Mulleres (e homes) Bravas“, entre elas Carmen, una exesfeira que ahora centra su activismo en la defensa del territorio contra la multitud de proyectos eólicos que se plantean por la zona y los que ya están operando. Pudimos escuchar el testimonio de Carmen y otras vecinas de la Plataforma Xente de Oscos-Eo, Plataforma Eólicos na Mariña Así Non, Plataforma Stop Eólicos Negueira e a Plataforma Alto Miño Eólica Así Non, en una posición privilegiada en terreno desde donde pudimos ver con nuestros propios ojos el impacto negativo que generan estos proyectos y los pocos beneficios que dejan para la gente del lugar.

Después de una comida muy agradable, en la que vecinas y vecinos de la zona nos cedieron una antigua escuela rehabilitada en Vilavedelle, además de ofrecernos todo tipo de manjares, pasamos a un interesante debate esta vez con vistas a la ría. Carmen y el resto de vecinos quisieron conocer cuál podría ser el papel de Ingeniería Sin Fronteras respecto a esta problemática que representa un gran dilema en la sociedad en estos momentos. ¿Cómo cambiar el modelo energético de una forma sostenible? ¿renovables a cualquier precio? Se podía percibir un consenso claro, RENOVABLES SI PERO NON ASI. De este pequeño debate surgieron muchas cosas positivas. Tanto ISF Asturias, como ESF Galicia colaborarán con la plataforma de Xente de Oscos-Eo y el resto para dar a conocer su problemática en los lugares a los que tienen acceso (universidad a futuras profesionales de la tecnología, enseñanza secundaria o haciendo de puentes con experiencias similares en países empobrecidos). Además, a nivel federal este encuentro supuso la reactivación del grupo de justicia climática que llevaba parado un tiempo, era la excusa perfecta.

Una vez de vuelta en Lugo, las compañera de ISF Aragón proyectaron el documental “Historias de vida. Historias de refugio y apatridia”, la historia de seis saharauis apátridas residentes en Zaragoza.

Ya el lunes aun nos esperaban un taller sobre la relación de ESF con la universidad y cómo seguir relacionándonos con ella. También tuvimos un taller sobre podcasting de donde salió un nuevo programa de ESFRadio dedicado a las Cósmicas.

Una vez de vuelta en Lugo, las compañera de ISF Aragón proyectaron el documental “Historias de vida. Historias de refugio y apatridia”, la historia de seis saharauis apátridas residentes en Zaragoza.

Crónicas dende Honduras, 4.

De novo Carmen nos manda crónica. Xa pasaron varios días dende que están por alí, e ela volverá a primeira a Galicia.


Foron días intensos. Recibimos a visita do movemento Vía Campesina, do que forma parte o Sindicato Labrego Galego, e con eles fomos visitar aos produtores de APROEM (Asociación de Produtores Ecolóxicos de Moropocay), que compartiron con nós a súa situación actual e os seus proxectos, como o investigación e desenvolvemento de diferentes tipos de sementes de millo, para lograr plantacións máis resistentes a plagas, furacáns, secas… visitamos unha plantación de millo seleccionado, que precisamente bautizaron “Aproem”. Coñecer o proxecto, e ás persoas que o levan a cabo, foi unha aprendizaxe magnífica.

Tamén visitamos un proxecto de restauración ecolóxica en Namasigüe, un lugar moi bonito e un proxecto moi interesante. Coincidimos tamén co presidente de CODDEFFAGOLF (entidade hondureña coa que ESF leva colaborando dende 2008), don Modesto, unha persoa que paga a pena coñecer. Foi un encontro coa asociación Nadin, un dos colectivos que se ocupa do dragado das canles da zona, onde puidemos ver unha parte interesante e delicada da xestión do proxecto. O obxectivo deste é o dragado das canles para que a auga circule de novo, permitindo renacer os manglares da zona e producir de novo camarón. O dragado faise a man, con este sol incesante, o mérito é infinito (no vídeo ao final deste post se pode ver).

Á súa vez, esta repoboación responde á compra de bonos de carbono por parte das empresas contaminantes (que, mediante a adquisición dun bono de carbono, obteñen o dereito a emitir unha tonelada de dióxido de carbono).

Ademais tivemos a celebración do aniversario do ESF! Foi unha festa galego-catracha moi entretida, na que participou o persoal dos principais socios de ESF de aquí, CODDEFFAGOLF, AJHASA e NASMAR, e na que se podía escoller entre tortilla de patacas, catrachas (tortilla de millo frita á que se lle engade unha capa de frijoles, queixo…) e sangría. E como mellor unha imaxe que mil palabras… aquí vai!

As fins de semana aproveitamos para facer excursións, como ás termas de Nacaome (que se orixinan por tratarse dunha zona volcánica). Chamounos a atención que aquí a terma máis cara era a fría! Tampouco se adoita levar bañador, empréganse pantalóns curtos e camiseta. Certo que así mantés o fresco máis tempo…

Tamén probamos o karaoke, e a clase de punta, un xénero de baile e música afroindíxena orixinado pola etnia garífuna de San Vicente. De momento creo que aínda temos que practicar…

O domingo participamos na reunión xeral da Rede JAC (Xuventude en Acción polo Clima), onde se abordaron cuestións como a organización interna ou a realización de actividades previstas para as seguintes semanas.

En resumo, moi contentos con tanto como estamos aprendendo.

Seguiremos informando!

Crónicas dende Honduras, 3

Hoy es Nicole, la tercera de las participantes en el Programa de Conocimiento de la Realidad 2022 de ESF, quien nos hace llegar su crónica, sobre un evento muy chulo que tivo lugar hace unos días.


El lunes 24 de octubre tuvo lugar un encuentro muy especial para el Golfo de Fonseca en Honduras. Varias personas pertenecientes a la Vía Campesina llegaron desde diferentes lugares del mundo para conocer el trabajo y algunas de las actividades que lleva a cabo CODDEFFAGOLF, socia en Honduras de Enxeñería Sen Fronteiras.

“El hambre no tiene fronteras”, expresó Roger Reyes, director ejecutivo del Comité para la Defensa y Desarrollo de la Flora y Fauna del Golfo de Fonseca, CODDEFFAGOLF. El primer encuentro del día como bienvenida tuvo lugar en las oficinas de la asociación hondureña en San Lorenzo, Valle. Allí, varios miembros de la asociación contaron a lxs visitantes Conchi Mogo del Sindicato Labrego Galego en Galicia, Hatem Aouni de Un Million de Femmes Rurales en Túnez, Catherine McAndrew de Land Workers Alliance en Reino Unido y Federico Pacheco del Sindicato Obreros del Campo en Andalucía, cómo es el funcionamiento de parte de su trabajo como asociación y la importancia de las comunidades con las que colaboran, así como el papel fundamental de la población local en temas de participación como por ejemplo en escuelas de formación que se hacen. Por último pero no menos importante, se mencionaron los distintos retos que se presentan a nivel nacional en Honduras respecto a temas como agricultura y pesca.

El proyecto escogido para conocer en esta visita exprés está ubicado en Moropocay, una población hondureña ubicada a poco menos de una hora de San Lorenzo. En el lugar, tienen como sede y punto de encuentro las y los agricultores de APROEM- Asociación de productores experimentadores de Moropocay.

Foto del encuentro entre Aproem y lxs visitantes

Allí, Herwin Mendoza, Alexi Mendoza, Elmer Ortiz y Asalia Gutiérrez, miembros de APROEM, compartieron con el grupo de visitantes un poco acerca de su trabajo en el tema de conservación y mejoramiento participativo de semillas criollas, sus experiencias personales como agricultoras y agricultores, y el cómo trabajan sus parcelas de manera diversificada con enfoques agroecológicos. sembrando desde granos “básicos” como frijoles, maíz, y maicillo, hasta hortalizas y frutas. El proyecto en el que participan actualmente, está basado en ensayos de forma individual y colectiva a semillas, en los cuales hacen pruebas y documentan las características de rendimiento, resistencia a la sequía, tiempo de floración, etc.

Foto de algunas de las semillas que producen lxs socixs de Aproem

APROEM cuenta con una parcela participativa en la finca de uno de los agricultores miembro de la asociación en la cual, posterior a los estudios y ensayos que realizan colectivamente, trabajan todas y todos en la siembra de las semillas que deciden poner a prueba. En esta ocasión, como nos comentaron durante su explicación, decidieron experimentar con maíz y como resultado obtuvieron un nuevo tipo mejorado al que hasta el momento llaman de forma cariñosa “aproem”.

Foto del maíz en experimentación

El idioma no resultó ser ningún problema a la hora de compartir conocimientos y experiencias locales e internacionales durante esta experiencia. Castellano, gallego, francés e inglés se fusionaron para que la visita significara para todxs el reconocimiento de la importancia del trabajo que realizan las personas desde las actividades locales en busca de la mejora y protección de saberes ancestrales, dejando una sensación generalizada de que aunque es mucho el trabajo que aún falta por hacer, existen personas que en su día a día trabajan para cambiar no sólo sus realidades individuales sino con la esperanza de un mejor futuro colectivo.

Crónicas dende Honduras, 2

Trala primeira crónica que nos enviara Carmen, hoxe é o turno de Mateo, que tamén participa no noso Programa de Coñecemento da Realidade en Honduras.


Oooola, aquí Mateo retransmitindo dende San Lorenzo. Xa estamos situadxs neste afable e tranquilo pobo, aquí vos deixo unha pequena crónica destes primeiros días!


Na chegada, despois de facer noite en Comayagüa antes de partir hacia San Lorenzo, fixemos unha paradiña para xantar en Nacaome (un pobo cercano a San Lorenzo). Os inicios por estas terras foron patrocinados por un chile que non sei como non intuín que ía a picar como o demo, co que aprendín que non existe o concepto de “saír a tomar o aire fora”. Tras facer o ridículo durante media hora seguida, por fin puiden volver falar para pedir desculpas polo espectáculo ofrecido. O positivo é que
adelgacei aproximadamente 50.000 kg no proceso.


Os primeiros compases por San Lorenzo foron ben tranquilos. Dende o primeiro día xa me puxen un obxectivo: conseguir que unha persoa local nos levase a un karaoke. Teredes que chegar ao final desta crónica para ver o desenlace… Entre tanto, suamos litros do calor; comimos tortillas e almorzos típicos (plátano macho, carne, quesillo, frijoles e algunha cousa máis) ata que nos sairon polas orellas; seguimos suando un pouco mais; visitamos a illa de Amapala, que parece recén saída dunha peli de
Disney (adxuntamos foto); suamos un pouco máis; e incluso fomos a unha clase para aprender a bailar punta, moi típico aquí (aínda que resultou máis ben ser unha clase de punta/zumba/samba/todo o que se lle fose ocorrendo á profe Guadalupe). Só direi que hai algún vídeo pero non quero que nos boten do país por mancillar a danza típica.

Do que máis estou desfrutando é dos paseos co mercado vello, vendo como a xente nos fala en inglés confundindonos con gringos, e como nos intentan cobrar de máis nalgúns por parecer puros guiris. Non sei que lle ven de raro a vestir con pantaloneta e sandalias de velcro…E finalmente, conseguimos que o compa Carlos de CODDEFFAGOLF nos sacase de paseo ao karaoke a cantarnos uns temas, non había ninguén máis no local, así que puidemos pedir cancións de maneira infinita, foi un espéctaculo, como ver unha orquestra desafinada (falo por min, había talento pola outra banda). Adxuntamos vídeo a até a próooxima :))

Boletín Oficial ESFeiro: novembro 2022

Aquí tes a versión sonora do boletín!

CONTIDOS

  • Vida Asociativa
  • Honduras
  • Mozambique
  • Enlaces de interese
  • Recomendación artística
  • E no próximo mes …
  • A ESFrase do mes

VIDA ASOCIATIVA

Este mes xa se publicou o manifesto que apoiamos dende ESF de Agroecoloxía ou Barbarie. A finais de mes participamos nun Café do Mundo sobre Renda Básica Universal (recuperamos un video moi chulo sobre este instrumento de mellora da igualdade entre as persoas e aseguramento de dereitos), que servía para inaugurar o XXI Simposio Red Renta Básica.

Dentro do programa de tecnoloxía para o ben común nas escolas técnicas das universidades galegas, fixémonos eco do TFG presentado en setembro na EPS de Lugo, no Grao de Enxeñería Forestal e do Medio Natural.

Na Coruña tivemos ocasión de cacharrear grazas ao Cafe Repair que organizamos na Domus. Falando de reparar, os Bancos de Reciclaxe con Software Libre siguen traballando, e tiveron tempo de facer unha pausiña para a súa reunión anual, que desta volta foi en Melide. Ademais, houbo unha formación na Coruña sobre tratamento de datos dixitais e seguridade dixital.

Tamén foi un mes para dar a coñecer o programa Secara de Mozambique, cun faladoiro informal en Santiago, e tamén en Santiago unha xornada máis técnica enfocada ás persoas de Augas de Galicia.

Estivemos, dentro do noso programa Hackers Sen Fronteiras, no IES Valadares de Vigo falando de Electrónica Ética, e no IES San Rosendo de Mondoñedo falando de tecnoloxía para o ben común.

Rematamos o mes de xeito grandioso na reunión de todas as ISF de España, á que chamamos “Cósmica“, que 8 anos despois volvía a Galicia, na cidade de Lugo. Grabamos un programiña de ESFRadio para contar como foi.


HONDURAS

    En Honduras, Raquel (a nosa representante-país Honduras) estivo falando sobre Comercio Xusto a compoñentes da Red de Jóvenes por el Clima. Tivemos unha visita dunha delegación de Vía Campesina, cunha persoa do Sindicato Labrego Galego nela (sindicato que é a rama de Vía Campesina en Galicia). En outubro viaxaron a Honduras Mateo e Carmen, participantes no Programa de Coñecemento da Realidade, que se uniron a Nicole, que xa viaxara a finais de setembro. Xa empezaron a chegar crónicas das súas experiencias na estacia, que se prolongarán entre mes e medio e 3 meses.


MOZAMBIQUE

En Mozambique, tras a visita de Víctor e Manuel, vai vento en popa o inicio do traballo coa Administración Rexional da Auga do Norte. Tamén continua o traballo coa ARA-Sul, que xa está subindo os boletíns de seca á súa web.


ENLACES DE INTERESE

Auga

Consumo responsable

Cooperación e ONGD

Educación para o desenvolvemento

Enerxía e cambio climático

Iniciativas

Investigación para o desenvolvemento 

Mundo

Pobreza e exclusión

Políticas e modelos de desenvolvemento

Soberanía alimentaria e desenvolvemento rural

Tecnoloxías da Información e Comunicacións (TIC)

Tecnoloxía para o desenvolvemento humano

Voluntariado e Persoas


RECOMENDACIÓN ARTÍSTICA

Este mes volvemos á música. Recomendamos a canción Hombre, de Pedro Pastor, no seu álbum Vulnerables.


E NO PRÓXIMO MES …


A ESF-RASE DO MES

Estamos investindo o noso tempo e os nosos esforzos en tecnoloxías que non están deseñadas para axudarnos a afrontar a crise do noso tempo, que é a crise climática. Están deseñadas para controlarnos e enfrontarnos
Marta Peirano

ESFRadio. Un tema ao mes. Reunión anual da Federación Española de Ingeniería Sin Fronteras: “LA CÓSMICA”

Esta vez queremos traer a ESFRadio unha das actividades estrela que facemos na Federación Española de Ingeniería Sin Fronteras a través da voz de varixs dxs súas protagonistas. Trátase da reunión anual das bases sociais da Federación, á que chamamos Cósmica. Como cada ano se fai nun sitio distinto da xeografía de España, tratamos de facela coincidir en pontes, xa que así tamén da tempo a viaxar.

Son días de formación, apoio mútuo, poñerse as pilas e moita diversión. Por iso, e moito máis (“o que pasa na Cósmica se queda na Cósmica”) , son un piar básico para facer grupo e facer Federación.

Neste programa de ESFRadio quixemos dar voz a persoas con diversas traxectorias nas asociacións ISF (unhas xa veteranas, outras que acaban de vivir a súa primeira Cósmica), que contan como a viven.

Tamén en spotify

Produce: Jorge Lama
Participan: Álvaro, Chus, Gisele, Martina, Sara, Sergio