NUEVO PROGRAMA: Hackers Sin Fronteras. Tecnologías para el bien común y los Derechos Humanos en la enseñanza secundaria de Galicia, fase 1.

Cumplidos los 29 años de vida, Ingeniería Sin Fronteras sigue trabajando en una de sus líneas de trabajo fundamentales: la creación de una ciudadanía crítica, haciendo especial énfasis en el uso de la tecnología para el desarrollo humano y el bien común. El concepto de “Tecnología para el Desarrollo Humano” (o para el bien común y la emancipación, como venimos denominándolo últimamente), parte de cuestionar el uso histórico de la tecnología y apostar por una tecnología participativa y no excluyente que permita lograr la equidad y la justicia social con un enfoque de bien común. Esta herramienta comprende los conocimientos, mecanismos y estrategias que hacen que ciertas soluciones técnicas potencien la calidad de vida de las personas de manera inclusiva. Para esto es necesario entender la tecnología no como un fin en sí incluso, sino como un medio, y dentro de un contexto social, económico y cultural.

Con este proyecto se quiere impulsar el concepto de tecnología para el bien común en la docencia de la comunidad educativa de la enseñanza secundaria gallega de base tecnológica.

Para conseguir este objetivo, el eje principal del proyecto presentado es el inicio de un trabajo, con vocación de continuidad, con 3 centros piloto de enseñanza secundaria, fuera de las 7 grandes ciudades gallegas, en 3 provincias distintas: Celanova, Mondoñedo y Curtis. También se quiere hacer trabajos puntuales en otros centros, que permitan ir ampliando la red y dando a conocer la iniciativa, apoyándose en la asociación APETEGA, en cuya asamblea de primavera 2022 se presentó el proyecto. Habrá tres grandes líneas de trabajo:

  • Línea profesorado, especialmente enfocado al profesorado de tecnología o la aquellas acciones de centro en las que la tecnología tenga un papel destacado. Se tratará de acompañar y dar apoyo a prácticas docentes con enfoque de ciudadanía global, dado el papel clave al ser multiplicadoras de cara al alumnado de conocimientos, habilidades y actitudes que pueden fortalecer y poner el foco en los derechos humanos y el bien común. En esta línea se impulsará apoyo en herramientas didácticas, creación participativa de nuevas herramientas, análisis de materiales ya existentes viendo como incorporan la perspectiva de tecnología para el bien común, y la participación en el programa de conocimiento de la realidad en países donde ESF trabaja en cooperación al desarrollo de una persona docente (prioritariamente, de los centros piloto).
  • Línea alumnado, por el interés de ESF en promover un alumnado crítico y movilizado, que pueda participar más allá de las acciones académicas formales y vaya obteniendo una base que impulse su ciudadanía activa. Si se consigue alumnado implicado y sensibilizado con la ciudadanía global y el bien común, en su día a día futuro (tanto personal cómo profesional) también podrán ser agentes de transformación. Se propone un catálogo de hasta 20 tertulias/talleres de corta duración en los centros piloto participantes, que se agrupan en packs o itinerarios temáticos (que desde el centro pueden escoger para distintos cursos). Este catálogo también estará disponible para otros centros que ya mostraron interés, y otros que puedan surgir. Ver aquí catálogo e itinerarios. También se trabajará en impulsar alguna acción en cada centro piloto que tenga un mayor recorrido y, sobre todo, mayor protagonismo por parte del alumnado (y el profesorado), a la que se conocerá como Comandos Hacker Sin Fronteras.
  • Línea creación de red, por el interés en visibilizar el trabajo que se desarrollará con el proyecto (y otros en la misma línea que se han podido estar ya desarrollando). Se impulsará la creación de una red o grupo de trabajo de profesorado en el campo de la tecnología para el bien común, así como un encuentro de alumnas interesadas en la tecnología de los distintos centros participantes a modo de red, y un Premio Hackers Sin Fronteras a iniciativas docentes de tecnología para el bien común en secundaria.

Se levantará una línea de base para estudiar en qué medida ese enfoque alternativo de la tecnología para el bien común y los derechos humanos es conocida en la comunidad de la enseñanza secundaria tecnológico gallega y qué acogida tiene.

Cabe mencionar el enfoque de género que se pretende incluir en este proyecto, dado que la brecha de género en estudios técnicos comienza ya a notarse en la enseñanza secundaria, tiene una importancia (y dificultad) especial, tanto en la participación, como en la co-responsabilidad del proyecto, como en el comité de seguimiento y las acciones concretas. La red mencionada de alumnas, varios talleres (como los impulsados dentro del programa de mujeres tecnólogas para lo bien común) y propuestas de trabajo en el campo de la brecha de género en la tecnología (incluyendo un pack), o un apartado específico de la línea de base para entender mejor esa brecha de género en los estudios tecnológicos son algunos de los elementos incorporados.

ESF pretende con sus actividades la generación de una ciudadanía global crítica y comprometida con la lucha contra la pobreza a través de la Tecnología para el Desarrollo Humano, para lo cual tendrá en todas ellas un protagonismo destacado el voluntariado de nuestra base social, como co-responsable de su diseño, ejecución, seguimiento y evaluación, teniendo personas colaboradoras dentro del profesorado y también entre las personas que impartirán talleres de distintas temáticas, o haciendo el seguimiento del premio y el programa de conocimiento de la realidad.

Mesa Redonda Mulleres Bravas da Economía Social

Asinado convenio con Espazocoop, unión de cooperativas galegas

Hoxe temos o gusto de anunciarvos a sinatura dun convenio de colaboración con Espazocoop, asociación sen ánimo de lucro, de ámbito galego, integrada por cooperativas de distintas clases, inspirada nos principios cooperativos e os seus valores.

Para ESF, que levamos anos traballando o tema de Outra Economía Posible, con distintos estudos e tamén tratando de levar este concepto ao educativo e aos nosos proxectos de cooperación internacional (en Honduras é un dos piares básicos do noso Programa de Soberanía Alimentaria), é un paso moi importante para tender lazos co sector galego da economía social.

Espazocoop xa nos prestou apoio nunha das mesas redondas do proxecto Mulleres Bravas (na imaxe, a segunda pola dereita é Mar Pernas, de relacións institucionais de Espazocoop, xunto co resto de participantes na mesa redonde de Mulleres Bravas da Economía Social na Universidade de Vigo). A raíz de aí, xurdiu a idea de seguir colaborando con elas e coas súas cooperativas asociadas para dar a coñecer e potenciar ese outro xeito de facer economía, un que poña ás persoas no centro, tanto en Galicia coma nos nosos países de traballo. Así sexa!

ESFRadio. Un tema de ESF ao mes: Xestión de recursos hídricos en Mozambique

En Enxeñería Sen Fronteiras levamos anos tratando de abrir proxectos nalgún país da África lusófona, pola proximidade con esa cultura e por interese de moitas persoas da nosa base social.

Contar con proxectos noutros países, facilita a labor de tender pontes entre a sociedade civil galega e as outras realidades de países empobrecidos, produto do colonialismo e o extractivismo, co fin de desmontar ese sistema inxusto e opresor. Ese é o fondo real dos proxectos de cooperación internacional en Enxeñería Sen Fronteiras.

Pero non é sinxelo comezar a traballar nun país, e máis nun contexto de escaseza de recursos para a cooperación ao desenvolvemento. Gústanos traballar a fogo lento pero con seguridade, e iso fixo que desbotaramos algunhas opcións. Pero cando nos chegou a invitación para traballar nun proxecto xa con anos de recorrido, integrando un consorcio de entidades galegas xa ben coñecidas (como son Augas de Galicia, Cooperación Galega da Xunta de Galicia e a Universidade da Coruña), onde poderiamos poñer a nosa experiencia en dar a coñecer o traballo e a realidade dun país como Mozambique á sociedade civil galega, pareceunos que a oportunidade chegara por fin.

Aquí se pode coñecer algo das actividades do consorcio no que se integra ESF a partir deste 2022, pero se preferides escoitar a dúas persoas de referencia neste proxecto, temos a sorte de contar en ESFRadio con Víctor Penas, o coordinador do programa en Mozambique deste consorcio, así como con Lizete Dias, Xefa do Departamento de Recursos Hídiricos da Administración Rexional da Auga Sul (ARA-Sul), institución coa que se está a traballar dende hai varios anos. Lizete é un referente do programa dende o seu inicio.

Tamén en spotify

  • Produce: Jorge Lama
  • Guión: Sergio Fernández e Jorge Lama
  • Presenta e modera: Marc Romero
  • Participan: Lizete Dias (ARA-Sul), Víctor Penas (consorcio ESF-Augas de Galicia)

Foto de portada: a esquerda Víctor Penas, nunha das visitas a Mozambique, xunto co director del ARA Sur (no centro) e con Lizete (á dereita)

Boletíns Sonoros ESFeiros do verán 2022

Despois de medio ano de parón, volve en ESFRadio o Boletín Sonoro ESFeiro, a versión podcast do noso Boletín Oficial ESFeiro. O facemos nun formato máis sinxelo, para poder manter a súa periodicidade.

Nuns 5 minutiños podes coñecer o máis importante do que fixemos en xuño e xullo en Galicia, Honduras e Mozambique (un novo país no que estamos a traballar), novas sobre tecnoloxía e dereitos humanos, axenda de eventos do seguinte mes e a ESFrase do mes.

  • Aquí podes escoitar o de xuño, e aquí a versión web por se queres ampliar info e seguir os enlaces
  • Aquí está o de xullo, e aquí a versión web

Producido, guionizado e locutado por Sergio Fernández

Boletín Oficial ESFeiro: agosto 2022

CONTIDOS

  • Vida Asociativa
  • Honduras
  • Mozambique
  • Enlaces de interese
  • Recomendación artística do mes
  • E no próximo mes …
  • A ESFrase do mes

VIDA ASOCIATIVA

Tivemos a boa nova de que ao compañeiro Miguel Pino, que participou hai 6 anos no Programa de Coñecemento da Realidade, acaban de publicarlle un traballiño que fixo cando estivo en Honduras, sobre a fenda de xénero na xestión da auga. Nunca é tarde!

Ademais, presentamos o programa de Mulleres Tecnólogas para o Ben Común, que xa levamos uns meses desenvolvendo en ESF. Aproveitamos un encontro con compañeiras das ONG que conforman a Coordinadora Galega de ONGD para reflexionar sobre o futuro da cooperación galega, para gravar un novo programa de ESFRadio deste tema. Por outra banda, varias persoas de ESF están participando no nodo galego que se quere conformar de Rebelión Científica, para facer algunha actividad ao inicio de curso. É importante participar nestes temas involucrando á universidade.

Retomamos o boletín sonoro cun formato simplificado, a ver que tal acollida tiña. Tamén participamos na webinar de Andalucia Acoge sobre a transformación necesaria dos sistemas alimentarios, onde dentro dun panel con expertas moi diversas, por ESF falou Raquel Zolle, a nosa representante país en Honduras, que falou sobre a tecnoloxía de transxénicos cunha perspectiva de tecnoloxía para o ben común. Aquí se pode ver (Raquel participa no 49min 40seg).


HONDURAS

No pasado mes tivemos dúas boísimas novas en Honduras, a concesión de sendas subvecións para poder continuar o traballo nos dous programas que desenvolvemos no país:

🐚 Unha para un proxecto de apoio a grupos de mulleres marisqueiras
💧 Outra para un proxecto de fortalecemento da xestión comunitaria da auga, que ademais implicou un traballo forte de identificación e busca de financiadores a maiores, como a AECID (á que se presentou outra parte do proxecto)


MOZAMBIQUE

En Mozambique continúa o traballo do consorcio, iniciando a colaboración de ESF no mesmo. Procedeuse á selección da persoa que cubrirá a asistencia técnica que se sacou en xuño, e xa empezou o traballo. Estase a preparar a viaxe que, en setembro farán o coordinador do consorcio e esta asistencia técnica.


ENLACES DE INTERESE

Auga

Comunicación para o (como) desenvolvemento

Consumo responsable

Cooperación e ONGD

Educación para o desenvolvemento

Enerxía e cambio climático

Iniciativas

Investigación para o desenvolvemento 

Mundo

Pobreza e exclusión

Políticas e modelos de desenvolvemento

Soberanía alimentaria e desenvolvemento rural

Tecnoloxías da Información e Comunicacións (TIC)

Tecnoloxía para o desenvolvemento humano

Voluntariado e Persoas


A RECOMENDACIÓN ARTÍSTICA DO MES

Este mes a recomendación artística vai de comedia. Son 19min 20seg de monólogo de Asaari Bibang (e ten un libro!). 


E NO PRÓXIMO MES …

   Para máis info sobre cursos e eventos en Galicia  consulta a Axenda Solidaria e as formacións da Coordinadora Galega de ONGD (ou subscríbe ao seu boletín quincenal, que conta con ofertas de emprego; formacións e actividades; novidades do sector; convocatorias de bolsas e subvencións; propostas de voluntariado, etc.). Tamén nas nosas redes sociais Facebook instagramTwitter difundimos eventos de interese externos a ESFGalicia de temas vinculados ao noso traballo.


A ESF-RASE DO MES

Podemos converternos nun exército civil contra a crise climática, aprendendo a ser mellores veciños con todos os nosos veciños, incluíndo ao resto das especies coas que compartimos o planeta. Os que se quedan sen auga cando nos quedamos sen auga. A nosa verdadeira comunidade.

Marta Peirano, ao final do seu libro “Contra el futuro. Resistencia ciudadana frente al feudalismo climático”

Feria de Semillas Criollas y Nativas de la Región Sur de Honduras

O pasado sábado celebrouse unha bonita e concorrida feira de sementes da zona sur de Honduras, en Choluteca.

Participamos e nos coordinamos moi activamente para sacar a actividade adiante as 3 organizacións españolas que co-xestionamos o convenio Mejora de la gobernanza para el acceso a una alimentación y nutrición adecuada de los colectivos vulnerables de diez municipios del Corredor Seco de Honduras coa Agencia Española de Cooperación Internacional para el Desarrollo (ESF, Justicia Alimentaria y Amigos de la Tierra) e 3 socias hondureñas (CODDEFFAGOLF, ADEPES e ANAFAE). Pero sobre todo… participaron moitas labregas e labregos que compartiron coñecemento, intercambiaron sementes e teceron lazos para o futuro. Esta feira permitiu coñecer a voz das organizacións labregas e pesqueiras, o impacto positivo que ten o coidado das sementes na produción de alimentos, a importancia de empregar sementes locais para mitigar o cambio climático, e o rol da produción agroecolóxica para unha alimentación saudable.

As comunidades do Corredor Seco hondureño, veñen sendo gravemente afectadas polo cambio climático con elementos de corte económico e político. Afrontan un alto risco alimentario que ameaza a súa supervivencia, provocando desprazamentos e migración cara zonas urbanas e a outros países. Exemplo destas migracións son as xa tristemente famosas caravanas de migrantes cara Estados Unidas, nas que se agrupan para estar máis protexidas, ou o gran incremento de migración cara países como España.

Con esta actividade buscábase contribuír á preservación das sementes locais, adaptadas ás condicións climáticas da rexión, permitindo colleitas máis produtivas e resistentes, reducindo a dependencia de insumos externos, avanzando así na soberanía alimentaria.