Entradas

O IES Primeiro de Marzo de Baiona gaña o concurso de iniciativas didácticas de tecnoloxía para os dereitos humanos no ensino secundario

Como peche da primeira fase do proxecto de Hackers Sen Fronteiras, organizaramos un concurso de iniciativas didácticas por parte de profesorado de centros de ensino secundario para achegar a tecnoloxía para o ben común á súa comunidade educativa. A iniciativa gañadora veu do IES Primeiro de Marzo de Baiona, dende o departamento de tecnoloxía.

O IES Primeiro de Marzo é un instituto que acolle alumnado dos concellos de Baiona e Oia, a maioría da contorna rural.

Este curso procedeuse á actualización da aula de informática. Os ordenadores antigos que se van substituír son o obxectivo deste proxecto. Retiraranse os que están fallando continuamente e sobre os que hai incidencias continuas cada certo tempo, aproveitándose os compoñentes que funcionen ben (memoria, fonte de alimentación, etc.). Algúns equipos prepararanse para a súa instalación nos departamentos que o necesiten e os equipos restantes serán prestados ou doados ao alumnado con necesidades ou asociacións sen ánimo de lucro da contorna.

Está previsto que o alumnado de Dixitalización de 4ºESO proceda ao cambio dos ordenadores vellos polos novos equipos, previa exposición dos tipos de conectores e portos existentes, disposición, ventilación e normas de coidado xeral. Procederá tamén á verificación do correcto funcionamento, actualización e instalación de software (que será libre).

As actividades a desenvolver serán:

  • Reparación e actualización dos equipos
  • Difusión interna e instalación no centro
  • Difusión externa e préstamos

Deste xeito, búscase xerar un impacto social na comunidade impulsado dende o centro de ensino.

Obradoiro de alternativas libres ás ferramentas de Google

Dentro do itinerario formativo de Autodefensa Dixital que deseñaron persoas do Banco de Reciclaxe con Software Libre da Coruña con apoio de Bricolabs, chega o segundo dos obradoiros.

O obradoiro leva o título Alternativas libres a ferramentas de Google. Se non queres depender de ferramientas que comercian cos teus datos como Google, existen solucións libres que se adaptan ben ás túas necesidades.

Será gratuito, inscribíndose aquí, e terá lugar o venres 14 de abril de 2023, de 18:30 a 20:30, na Domus da Coruña.

Obradoiros de autodefensa dixital en A Coruña

A partir do mes de marzo, na Domus da Coruña, organizamos co apoio de Bricolabs e Museos Científicos Coruñeses unha serie de obradoiros gratuitos (hai que inscribirse) sobre distintos aspectos da autodefensa dixital, tecnoloxías libres e reapropiación tecnolóxica.

Os detalles dos obradoiros pódense ver a continuación, e nesta web iremos publicando as datas dos distintos obradoiros e o enlace de inscrición dos mesmos. De momento temos aberta inscrición xa para o primeiro.

1 – Seguridade dixital básica – Data: 10 de marzo de 2023, de 18.30 a 21.00 horas.

Dirixido a persoas e colectivos que queran empezar a entender como funciona a seguridade dixital ou que buscan mellorar a privacidade dos seus datos. Veremos aplicacións e consellos que nos faciliten estas labores en entornos dixitais, tanto para ordenadores como para dispositivos móbiles.

Inscripción AQUÍ

2 – Alternativas libres a ferramentas de Google.

Se non queres depender de ferramentas que comercian cos teus datos como Google, existen moitas solucións que se adaptan ben ás túas necesidades.

Data por confirmar


3 – Queres deixar twitter?, axudámoste a pasarte a Mastodon e entender como funcionan as redes federadas.

Data por confirmar


4- Domótica básica con Home Assistant

Para empezar a automatizar cousas sinxelas con este potente sistema libre na túa casa, de forma fácil e asequible.

Data por confirmar


5 – Repair Café

Unha excusa para xuntarse, tomar un café e traballar colectivamente para reparar diferentes aparatos (ordenadores, electrodomésticos, etc), e así prolongar a súa vida útil e reducir a xeneración de resíduos.

Data por confirmar


6 – Como montar unha consola retro cun ordenador vello.

Data por confirmar

ESFRadio: Reciclar para reutilizar

Hoxe estreamos novo formato en ESFRadio: “Un tema de ESF Galicia”. Serán programas que esperamos sacar unha vez ao mes onde afondar nun tema que nos interese, dando a coñecer actividades que facemos en ESF Galicia relacionadas co mesmo.

Hoxe o tema é “Reciclar para reutilizar“. Nel tocamos temas de reparabilidade de aparatos e coñecemos os Bancos de Reciclaxe Electrónica con Software Libre de Galicia. Para iso falaremos con persoas de Enxeñería Sen Fronteiras, voluntarias dos distintos bancos, e tamén con persoas de Ecos do Sur e IEEE-Vigo. Mesmo podemos coñecer a unha das voluntarias do que pode ser o incipiente banco de Ourense!

Pódese escoitar en Spotify e tamén aquí:

Produción e montaxe: Jorge Lama

Participan: Marc Romero (narrador), Elena Salgado (narradora), Daniel Vila (voluntario “argalleiro” de ESF), Ana Rodríguez (unha das impulsoras do incipiente banco de Ourense), Sergio Alvariño (falando do Banco de Reciclaxe Electrónica da Coruña, do que é un dos impulsores), Sergio Fernández (técnico de proxectos de ESF), Jose González (un dos impulsores do Banco en Vigo e membro de ESF e IEEE) e Natalia Monje (de Ecos do Sur). Grazas a todas por facer posible este novo episodio de ESFRadio!

Bancos de Reciclaxe Electrónica. Software Libre contra a fenda dixital

Cando se está cumplindo un ano do primeiro tele-obradoiro sobre darlle nova vida a vellos ordenadores, que logo desembocou na conformación do Grupo de Apoio Mútuo Dixital, queremos contarvos que a cousa seguiu rodando até conseguirmos montar un Banco de Reciclaxe Electrónica.

O Banco de Reciclaxe Electrónica ESFeiro botou andar no noso local na Escola de Enxeñería de Camiños no campus de Elviña (A Coruña) durante o mes de abril. Esperamos facer algúns obradoiros chulos de cacharreo nel, ademais de colaborar coa ONG Ecos do Sur para pechar a fenda dixital con familias que precisen máquinas e que ademais queiran aprender a cacharrear con GNU-Linux. De momento, contamos co apoio financeiro dunha subvención do IRPF da Xunta de Galicia, e o espazo que podedes ver na foto nunha esquiniña da nosa oficina. Se tes algún material informático que queiras doar e estar pola zona da Coruña (tamén recollemos puntualmente en Ourense), escrebe a

bancoreciclaxecoruna@galicia.isf.es

Ademais, se queres colaborar botando unha man revivindo equipos e aprendendo os fundamentos do “cacharreo”, tamén podes escreber!!

Outra boa nova é que tamén estaremos tamén apoiando un banco similar que se estivo formando en Vigo, na Escola de Telecomunicación, con persoas da asociación IEEE colaborando con ACCEM. Así que, se estás na zona de Vigo, podes contactar neste formulario.

Non nos esquecemos do decano destes bancos de reciclaxe con software libre, o que xestiona a asociación Aberteo, se estás na zona de Santiago de Compostela.

Se sabedes dalgún banco máis en Galicia deste estilo, onde o uso de software libre sexa innegociable, avisade!

FORA FENDA DIXITAL!!!!

Presentación Estratexia Galicia Dixital 2030 da Xunta de Galicia

Hoxe estivemos na presentación da Estratexia Galicia Dixital 2030 #EGD2030. Interésanos moito participar no deseño destas ferramentas estratéxicas, se ben aínda hai unha eiva na incorporación de organizacións do sector non lucrativo e dos DDHH nestes temas tecnolóxicos. Pero esa é precisamente o tema que nos apasiona, así que temos algunhas preocupacións con respecto a esta estratexia, que comentamos a continuación:

  • Contémplase como parte esencial da estratexia os #OpenData ou datos abertos (tamén nos xeográficos) dos levantados con fondos públicos?
  • Como se protexerá a privacidade das persoas (p.e. no eido sanitario)?
  • Vanse favorecer empresas locais e software libre, ou vaise seguir a apostar pola contratación de empresas que non deixen coñecemento no territorio?
  • Como se apoiará á tecnoloxía para as persoas (coas persoas e a vida no centro)?
  • Como se traballará a transparencia na contratación das empresas que implementen estes programas. Tratarase de buscar sempre que sexa posible alternativas endóxenas que realmente creen tecido xenerador de ideas e empregos en Galicia?
  • No Consello Asesor van estar entidades da sociedade civil con enfoque de dereitos humanos? Como se involucrán eses axentes sociais que se mencionaron? Como se incorporarán eses debates éticos?
  • No código ético desenvolvemento transformacion dixital galicia como se elaborará? Como se introduxeron os ODS e axenda 2030 neste plan?

Por todo isto, hai, para nós, unha serie de principios e valores que deberían sustentar a estratexia (non sabemos aínda se se explicitaron como tal na estratexia, pronto o veremos):

Transparencia, da que se derivaría os datos abertos e a participación de entidades da sociedade civil.

– Defensa da privacidade

Non deixar a ninguén atrás (e diso deriva a loita contra a fenda dixital, pero tamén a ética algorítmica que xenera, por exemplo, sesgos de xénero ou raza en moitas aplicacións).

Soberanía tecnolóxica e desenvolvemento endóxeno (ainda que falemos de comunicacións globais, seguir conectadas a terra, como se facía referencia falando da Xeneración Nós)

Sustentabilidade. Menos é máis, non todo son máis e máis megas e a dixitalización como fin en si mesmo. Deste tema vense reflexionando xa hai tempo en eidos como a soberanía alimentaria.

Galicia podería ser referente na implantación de valores de posta da dixitalización ao servizo de todas as persoas e do planeta. O presidente Alberto Núñez Feijóo fixo precisamente referencia de valores no seu discurso de clausura, falando da elaboración que se fará do Código Ético. Esperamos que non se convirta nun documento “descafeinado” e baleiro. Esperamos que para a súa elaboración se abran espazos para organizacións como a nosa.

É momento de falar de ética tecnolóxica, para facer fronte a problemas xa coñecidos como os sesgos na IA, tecnoloxía abertas á cidadanía para que se produza unha reapropiación tecnolóxica e a corresponsabilidade no seu uso, deixando de separar ás persoas usuarias do xeito de construír tecnoloxía e de xestionala, tanto no eido técnico como no da gobernanza da tecnoloxía e da súa implementación. A palabra persoas foi unha das máis mencionadas na presentación, quedámonos con iso polo momento.

Ciberfaladoiro: El Dilema de las Redes Sociales

En esta nueva edición del “Ciberfaladoiro Esfereiro” tuvimos la oportunidad de contar con amigos y amigas que se conectaron desde Barcelona, Santiago, Coruña, Porriño, Vigo y desde fuera de España: Reino Unido. Sin duda, la tecnología puede logra que las barreras físicas desaparezcan y al mismo tiempo, se puedan crear lazos.

Este encuentro virtual nos dio la oportunidad de discutir sobre un tema de actualidad y vigencia: el uso de las redes sociales. Como complemento hemos sugerido ver el documental “The Social Dilemma”, que ha generado un debate de lo más interesante y del que daremos más detalles a continuación.


El documental explicaba cómo fue la evolución de las redes sociales y las implicaciones que tienen en el día a día de las personas, desde las más jóvenes hasta las mayores. Este vínculo entre tecnología y personas se encuentra normalizado sin cuestionar cómo es que unas
“herramientas” gratis pueden ofrecer tanto a cambio de “tan poco” ya que “solamente se necesita un correo electrónico y una contraseña”.


Las impresiones fueron muy variadas, desde vivir un sentimiento “traumático” ya que ver el documental te abre los ojos y ayuda a valorar que “…esos productos gratis no siempre son gratis sino que la persona usuaria es el verdadero producto” y efectivamente “al conocer esa realidad da algo de miedo”.

Otra realidad en medio del uso de las redes sociales es que “se saltan la seguridad y la soberanía digital, ya que lo que ocurre cuando no se paga por ciertos servicios es que las empresa intentan monetizar ese servicio y se da por hecho que los anuncios son aleatorios, pero no es así, siguen un estrategia mercantilista…”.


Nos encontramos con otras opiniones más directas, por ejemplo se opinaba que “el documental habla sobre cómo estas empresas venden tus datos para obtener beneficios, y te manipulan con el objetivo de ganar dinero y les da igual todo lo demás”, punto de vista respaldado por muchas de las personas que han participado.


Las redes reclaman la atención y absorben tu tiempo y genera una dependencia, se están metiendo en nuestra vida constantemente, las empresas se esfuerzan para hacerlo todo más fácil.


Un factor muy recurrente fue “la adicción” que se genera cuando se orientan las publicaciones del muro, timeline, etc a la venta de un servicio y se reduce al ámbito económico. Lo anterior provoca que las empresas que gestionan los datos y los perfiles de las personas creen filtros que buscan condicionar el comportamiento de las personas ya que solamente muestran “lo que interesa”, “lo que gusta”, esa información es sesgada y no completa la visión y comprensión de la realidad.


“Las empresas se preocupan para que se consuma, te dan muchos servicios que te escanean, conocen tus hábitos, recuerdan que has hecho y que nuevamente buscan monetizar tu información, tus datos y tu vida”, se puntualizó.


“La mayoría de los usuarios no conocen la realidad y lo peor es que la gente no tiene interés en saber lo que ocurre”. Algunas personas rehúyen del tema con el argumento: “no tengo nada que ocultar”, pero esto genera la lucha de David contra Goliat; las recomendaciones te condicionan a lo que puedes ver, aprender, conocer.


Otro punto que se mencionó es que somos de las sociedades más polarizadas y eso pone en riesgo la democracia ya que las personas han convertido a las redes como su único medio de información y que no ven otras fuentes.


Pero ¿Es realmente beneficioso para los usuarios y/o consumidores?


“Podría llegar a ser beneficiosa si la ética y la tecnología se suman para utilizarse de forma adecuada, las empresas deben autorregularse” y en la medida de lo posible no deben llegar a un “extractivismo de datos” que se dedique a explotar la información. Cómo la información no es algo tangible no es fácil de asimilar para la mayoría de las personas.


Surge la recomendación de un libro llamado “El Circulo” de Dave Eggers, ya es un buen ejemplo de cómo los peligros de la era digital pueden llevar a una persona que piensa “no me van a vigilar” o que no cree en que el uso irracional de las nuevas tecnologías pueden llevar a un situación de vigilancia y manipulación.


Entonces, ¿Qué usos le podemos dar a redes sociales?


“Debemos pensar que el altavoz de las Redes Sociales nos permite llegar a muchos más sitios, antes se reducía al grupo de amigos y personas cercanas.Podemos llegar a las personas que no tienen los conocimientos necesarios para comprender lo que está ocurriendo, a aquellos sitios donde la información es unidireccional; llegar incluso a quienes no han tenido estudios en nuevas tecnologías.


Muchos puntos claves surgieron a partir de “la pregunta del millón”: A nivel personal ¿Qué hago yo?, veamos algunos de ellos.


Se mencionó cómo se pueden utilizar las redes sociales para cambiar las cosas, son otra manera de llegar a la gente. Asimismo, se valora la opción de los periódicos y otros servicios que ofrecen planes de subscripción para poder ser independientes y que no sea la publicidad la fuente de ingreso , principalmente que no se vendan tus datos personales.

Otra forma de mejorar los resultados es pagar por aquellos servicios en los que “dichos servicio son de calidad” y no “acomodarnos en utilizar solamente aquello que es gratis”. Y hablando de servicios, también debemos aprender a identificar cuáles son nuestras verdaderas necesidades, cuáles son reales.


Un punto a favor es que se pueden utilizar como herramientas que te ayudan a generar reputación, a fomentar la marca, generar un nombre para darse a conocer a todas las personas que tengan acceso a internet. Hay que poner en la balanza lo que estas empresas nos aportan y cómo podemos encaminar la tecnología en una dirección que genere un beneficio pero respetando los derechos fundamentales.


Uno de los agentes claves en este aspecto es el gobierno, es éste quien debe aplicar cierto tipo de regulaciones y leyes que contribuyan a la legislación, crear una mayor conciencia tecnológica y pensar en qué tipo de tecnologías deben existir y cuales queremos que sean un bien público, respetando a toda costa nuestros derechos como usuarios y consumidores.

——————————-

Y tú, ¿viste el documental? ¿Qué te pareció? ¿Y qué opinas de todo este tema?

Eleccións Galegas 2020: as propostas de ESF aos partidos

Dende Enxeñería Sen Fronteiras Galicia fixemos chegar aos partidos unha serie de propostas no eido da Tecnoloxía para os Dereitos Humanos e o Ben Común.

En 2020 cumprimos 27 anos de traballo en Galicia, e pola nosa condición de asociación experta en servizos básicos e tecnoloxía para os dereitos humanos, ese traballo se desenvolveu tanto en Galicia como en diversos países do mundo (actualmente en Honduras). Iso danos unha visión global dos problemas e causas da pobreza e desigualdade, e das posibilidades de actuar dende o local para acabar con elas. Esta visión de cidadanía global e de activismo tecnolóxico é a que queremos poñer ao servizo das organizacións políticas concorrentes ao proceso electoral galego neste ano tan complicado. Máis que nunca, somos conscientes de que a sociedade global é un sistema, e non queremos que haxa elos débiles na cadea, nin en Galicia nin en outros lugares. E non o queremos tanto por unha razón ética e moral, como por outra máis pragmática de pura sustentabilidade socio-ambiental no único planeta que temos para vivir.

A continuación, presentamos as propostas en 8 piares básicos do noso traballo:

  1. Dereito á auga
  2. Dereito á enerxía: novo modelo enerxético
  3. Dereito á alimentación: soberanía alimentaria, desenvolvemento endóxeno e proximidade
  4. Dereito á información e a comunicación: soberanía dixital e transparencia radical
  5. Xestión de residuos: residuo cero
  6. Educación e tecno-ciencia para o ben común
  7. Outras realidades no mundo. Cooperación ao desenvolvemento no mundo post Covid 19
  8. Tecnoloxía para a inclusión

Aquí as tendes!!

Control sobre la pareja a través de redes sociales y servicios de mensajería

Cada vez resulta más difícil encontrar a alguien que no haya sucumbido a los “encantos” de las redes sociales y los atractivos beneficios de los servicios de mensajería tales como Whatsapp o Telegram, Instagram, Facebook, y otros tantos que se nos escapan. Estas aplicaciones pueden parecer siempre ventajosas y su uso nos repercute? la mayoría de las veces resultados muy positivos (ahorro en las comunicaciones, inmediatez, capacidad de decidir cuándo ver un mensaje…) pero también tiene un lado oscuro que trae consecuencias no tan buenas.

“En una relación sana se respetan los espacios; en una tóxica, se invaden”.

A lo largo de la historia siempre se han dado casos de control en la pareja. Sin embargo, con las nuevas tecnologías ese control se hace permanente, no quedando hueco alguno respecto a ese poder de saber por parte del otro miembro de la pareja donde está, con quién, y qué hace la otra persona. Se pasa a un control 24×7, sin dejar ningún ámbito de “descanso” a la pareja: se mandan mensajes en horario laboral, de estudios, en el ocio, durante una visita a un médico… y lo que se pretende es una respuesta instantánea.

Actualmente ya no sólo se ejerce el control mediante la pregunta directa del “¿qué haces? o “dónde estás?” sino que también se piden contraseñas o patrones para acceder a los dispositivos y revisar las conversaciones, se revisan los “likes” de las aplicaciones o cualquier comentario que se recibe en las redes sociales, geolocalización… no dejando una vía de escape a la persona que sufre el control.

“Por San Valentín, le revelé mi contraseña”.

Testimonio ficticio

Este control del móvil o redes sociales representa una forma más de violencia en la pareja, y entre sus peligros destaca el de que habitualmente no se identifica como tal. El control tiende a confundirse con confianza y complicidad, lo cual puede llevar a la paradoja de que ante el malestar de uno de los miembros de la pareja debido a esa constante invasión de su espacio, el otro lo distorsione, de forma consciente o no, llegando a plantearlo como una falta de confianza. 

Y podría llevarnos a otra situación clásica en la que, nuevamente, la persona objeto de control sea tildada de exagerada, y en definitiva culpable de las dificultades que atravesase la pareja, incluso de sus problemas laborales, sociales, de las humedades de la cocina y hasta del coronavirus…

Así, nada es lo que parece: donde parece existir una muestra de amor y confianza, habría en realidad desconfianza. Lo que pudiese aparentar seguridad, escondería una gran inseguridad, que trataría de calmarse a base de control.

“Si no haces nada malo, no tienes nada que ocultar”.

Falacia clásica

Este control se ha normalizado de tal modo, que muchas personas que lo llevan a cabo no son conscientes de ser ellos el problema, convencidos de que se trata de un funcionamiento normal dentro de una pareja. Incluso entre los más jóvenes se llega a ver como “una prueba de amor”, en lugar de un indicio de una relación tóxica.

Como saber si estamos siendo objeto de este control?

Desde Sanidad se ha facilitado un decálogo para detectar si estamos sufriendo este tipo de violencia, o incluso si la estamos ejerciendo nosotros. Algunos de sus puntos son:

  • Acosar o controlar a tu pareja usando el móvil
  • Interferir en las relaciones de tu pareja con otras personas
  • Espiar el móvil de tu pareja
  • Censurar fotos que tu pareja publica y comparte en redes sociales
  • Obligar a tu pareja a que te envíe un chat con otra persona
  • Enfado por no mostrar siempre una respuesta inmediata, sea mediante chat o por teléfono

“El amor duele” es un fake”.

Testimonio ficticio

La manifestación más obvia y extrema de este control es la instalación de los denominados “software espía” en los terminales que usa el miembro de la pareja objeto de control y que dan una especie de “foto completa” de la actividad que tiene esa persona en su teléfono (conversaciones, ubicación…) con el correspondiente riesgo también para la integridad física de las personas que hayan decidido salir de una relación o sean víctimas de violencia de género. 

Estamos hablamos de que el artículo 18 de la Constitución Española garantiza el secreto de las comunicaciones ¿qué legitimación tiene que se mantengan estos software en el mercado con un acceso y una instalación tan sencillos? ¿Por qué no se le da la importancia que tiene a esta cuestión? ¿Acaso cualquiera y bajo cualquier circunstancia puede acceder a mi actividad en mi terminal móvil sin ninguna garantía?

La Agencia Española de Protección de Datos recientemente ha abierto una línea de trabajo centrada en determinados aspectos de privacidad en los casos de violencia de género. Uno de los puntos que recoge son los hechos que nos deben hacer sospechar que tenemos un software espía instalado (extraño rendimiento de la batería, teléfono que se calienta con facilidad…) y otras recomendaciones sobre navegación segura, recomendamos echarle un vistazo:

https://www.aepd.es/es/areas-de-actuacion/recomendaciones

“No soy yo, eres tú”.

Testimonio ficticio

Como muchos otros aspectos que engloban las relaciones personales es necesario trabajar este tema desde diferentes ámbitos (psicológico, social, familiar…) pero también es importante saber identificar que estamos siendo víctimas de esta situación, pedir ayuda, y liberarse. 

Esto pasa por tomar conciencia, una vez más, de nuestros derechos, identificando en qué consiste nuestro derecho a la intimidad, y evitando normalizar una situación que no es normal, en ninguna circunstancia.

Fuentes:

Autoras

  • Carmen Troncoso Recio
  • Paula Sánchez Agra