Entradas

Concurso de iniciativas didácticas de tecnoloxía para os dereitos humanos no ensino secundario galego

Enxeñería Sen Fronteiras Galicia organiza un concurso para o financiamento dun proxecto didáctico en tecnoloxías para o ben común no ensino secundario público de Galicia.

A convocatoria enmárcase dentro do proxecto Hackers Sen Fronteiras. Tecnoloxías para o ben común e os Dereitos Humanos no ensino secundario de Galicia, fase 1, financiado pola Convocatoria de Accións de Educación para o Desenvolvemento 2022 da Xunta de Galicia.

Obxectivo

Promocionar a introdución de elementos e enfoques de tecnoloxía para o ben común e os dereitos humanos en centros públicos de ensino secundario.

A convocatoria ten como obxectivo que se desenvolvan propostas didácticas nas que se dea visibilidade o papel que a tecnoloxía pode ter para transformar o mundo promovendo valores como a igualdade de oportunidades, a re-apropiación tecnolóxica ou a tecnoloxía e os dereitos humanos. A tecnoloxía para o ben común se entende dun xeito amplo, onde tan importante como o elemento tecnolóxico “duro” é o xeito de manexalo e a reflexión de quen decide sobre a tecnoloxía (o que se chama a gobernanza da tecnoloxía).

Quen se pode presentar?

Un ou máis centros públicos de ensino secundario de Galicia, liderados por unha persoa docente (co equipo de colaboradoras que desexen).

Cal é o importe do premio?

O premio deste concurso é dun total de 900€.

O premio transferirase nun único pago á conta bancaria do centro ao que pertenza a persoa docente responsable antes de finais de decembro de 2023, para que dispoña dos fondos de xeito anticipado á realización do proxecto.

Cómo participar na convocatoria?

Enviando un correo electrónico a info@galicia.isf.es.

No asunto indicarase CONCURSO HACKERS SEN FRONTEIRAS.

No corpo do correo-e se indicará o nome do proxecto, o centro ou centros promotores, o nome da docente que encabeza o proxecto e o seu contacto (correo-e).

No correo-e se presentará como arquivo anexo ou descargable a descrición da proposta, que pode presentarse en formato pdf (sexa texto ou texto acompañado de imaxes ou infografías, cun máximo de 10 páxinas), ou en calquera tipo de formato audiovisual (non superior a 3 minutos de duración). En calquera caso, nesta descrición da proposta debe constar como mínimo:

  • Título do proxecto ou actividade
  • Centro ou centros involucrados.
  • Profesorado involucrado e departamento/s e/ou materias
  • Número de alumnas e alumnos participantes (desagregados por sexo) e cursos involucrados.
  • Antecedentes e xustificación do proxecto ou actividade.
  • Obxectivos .
  • Como se lle vai dar difusión e a que grupos? (só alumnado participante, todo o centro, participación da ANPA, encontros con outros centros?).
  • Descrición das actividades e produtos esperados e pertinencia con respecto ao obxectivo previsto.
  • Orzamento da proposta e adecuación coas actividades previstas. O centro ou centros poden, se o desexan, co-financiar a actividade para chegar a un máximo de 1200 euros (900 do premio e outros 300 doutros aportes que poidan acadar).

Prazo

Pódense presentar propostas até o 10 de decembro de 2023.

Os resultados do proceso de selección comunicaranse o 18 de decembro de 2023.

O proxecto seleccionado deberá desenvolverse entre xaneiro e xuño de 2024. Ao rematar o proxecto, deberá presentarse un dossier de execución con material gráfico sobre as actividades realizadas e/ou os produtos obtidos.

Avaliación

O comité de avaliación estará composto por tres membros do grupo de Educación para a Cidadanía Global de Enxeñería Sen Fronteiras Galicia, polo menos un dos cales será docente en activo de educación secundaria.

Os únicos requisitos indispensables son que o centro ou centros participantes sexan todos públicos e que a actividade ou proxecto involucren alumnado da Educación Secundaria Obrigatoria (podendo tamén incluír a maiores alumnado de Bacharelato ou FP).

Valorarase:

  • O axuste do proxecto ou actividade docente ao concepto tecnoloxía para o ben común e para os dereitos humanos
  • A viabilidade técnica e económica do proxecto
  • A implicación de diversos axentes da comunidade educativa e da sociedade do entorno do centro ou centros
  • A visibilidade da actividade incluíndo as actividades de difusión previstas
  • O grao de participación e apropiación da actividade ou proxecto por parte do alumnado
  • Que se desenvolva en centros de ensino de concellos rurais

Para calquera dúbida sobre as condicións da convocatoria, é posible contactar no enderezo: info@galicia.isf.es co asunto “Dúbida convocatoria premio Hackers Sen Fronteiras”.

Análisis de libros de texto con enfoque de tecnología para el bien común

Con el programa que ESF Galicia desarrolla de Hackers Sen Fronteiras, se pretende impulsar el concepto de tecnología para el bien común en la comunidad educativa de la enseñanza secundaria en Galicia. Dentro de este programa, quisimos pararnos a analizar como tratan los libros de texto el tema de la tecnología y, en qué medida, pueden estar constribuyendo a mantener la visión estereotipada de una tecnología productivista y puesta al servicio del hiperconsumo, poco inclusiva y manifiestamente insostenible.

Para ello, primero hubo que diseñar una metodología que permitiera el análisis de libros de texto, especialmente de los específicos de tecnología o asignaturas similares.

Desgraciadamente, la tecnología y sus docentes han sido de los más maltratados por los cambios de sistema educativo, generando gran incertidumbre en los contenidos y materiales didácticos de apoyo. Por eso, aunque existen libros de apoyo, nos hemos encontrado con que son muy poco usados por el profesorado, que prefiere desarrollar su propio material. Aun así, tomando como estudios de caso dos libros de texto, se desarrolló la metodología, que explicamos en esta primera versión de la Guía para análisis de libros de texto con perspectiva de tecnología para el bien común. Está en construcción, pero ya validada con esos dos libros de texto, con lo cual pensamos que puede ser útil compartirla.

Por otro lado, también compartimos el análisis de los dos libros de texto, de 1º y 2º de ESO, de la materia Tecnología y digitalización, de la editorial Santillana. El análisis de libros de texto desde diferentes perspectivas es algo habitual desde los movimientos sociales en los últimos años. El enfoque de género o ambiental es el más habitual, y hemos querido integrarlos, como no puede ser de otra manera, en la perspectiva de tecnología para el bien común.

Como conclusiones generales en los libros analizados, aunque se ha trabajado bastante el enfoque de género y étnico, no ha ocurrido lo mismo con personas con discapacidades (muy ausentes en general). A nivel ambiental, hay ciertas reflexiones, ejercicios e incluso imágenes que sí reflejan impactos del uso indiscriminado de aparatos y materiales, pero sin pararse a pensar en alternativas reales más allá de las más trilladas (que en realidad tampoco nos salvarán…). Por último, hay una alarmante falta de contenidos donde se cuestione la tecnología como algo más que instrumentos materiales sin conexión con quién los maneja, para qué y quién toma las decisiones de su manejo, por qué usar unos u otros y si se beneficia a una mayoría. La gobernanza de la tecnología es parte intrínseca del hecho tecnológico y, sin abordarlo, cualquier texto de tecnología quedará incompleto y contribuirá a perpetuar este modelo insostenible. No es posible la neutralidad en estos casos.

Estudo sobre tecnoloxía para o ben común nas universidades

Dentro do programa que temos en marcha de Tecnoloxía Sen Fronteiras, de promoción da tecnoloxía para o ben común nas escolas técnicas das universidades públicas galegas, fixemos en 2022 unha liña de base (diagnose) para ver o grao de coñecemento e aceptación na comunidade universitaria deste enfoque da tecnoloxía. Deste xeito, poderemos ir estudando nas seguintes fases do programa en que medida vai cambiando esta percepción.

DESCARGA VERSIÓN COMPLETA

DESCARGA RESUMO

Algunhas conclusións interesantes

✓ Destaca o coñecemento sobre os Obxectivos de Desenvolvemento Sostible. En relación coa temática concreta desta intervención, posición media (2,8 sobre 5), sen estar de acordo nin en desacordo coa afirmación “teño un bo coñecemento sobre a Tecnoloxía para o Desenvolvemento Humano e o Ben Común”.
✓ En termos xerais e exceptuando o acceso a servizos básicos, o alumnado non percibe que actualmente a tecnoloxía estea a contribuír de xeito notable ao desenvolvemento humano e sostible a nivel global.
✓ Amosa acordo coa idea de que o enfoque da Tecnoloxía para o Ben Común é necesario para a súa formación e para o seu futuro e que sería
interesante que houbese máis materias con este enfoque.

✓ Destaca o alto coñecemento sobre os Obxectivos de Desenvolvemento Sostible. En relación coa Tecnoloxía para o Ben Común, posición media-baixa no grao de coñecemento (2,5 sobre 5).
✓ En termos xerais e exceptuando o acceso a servizos básicos, o Persoal Docente e Investigador (PDI) tampouco percibe que actualmente a tecnoloxía estea a contribuír de xeito notable ao desenvolvemento humano e sostible a nivel global.
✓ Amosa certo acordo coa idea de que o enfoque da Tecnoloxía para o Ben Común é necesario para o futuro profesional do seu alumnado e que este tería
interese.
✓ Manifesta certo desacordo co afirmación de que contan cos coñecementos necesarios para introducir a Tecnoloxía para o Ben Común na súa docencia.

Boletín Oficial ESFeiro. Abril 2023

Benvidxs ao BOE de abril 2023. A versión sonora resumida en 6 minutiños en formato podcast podes escoitala aquí.

CONTIDOS

  • Vida Asociativa
  • Honduras
  • Mozambique
  • Enlaces de interese
  • Recomendación artística
  • E no próximo mes …
  • A ESFrase do mes

VIDA ASOCIATIVA

   Durante o mes de marzo tivemos varios eventos interesantes. Empezamos fortes co encontro en A Coruña compartindo experiencias de loita pola terra con afectadxs pola vertedura en Perú de Repsol, colaborando na organización coa ONG Entrepobos. Tamén na Coruña, celebramos o día internacional da enxeñería polo desenvolvemento sustentable no Museo Nacional de Ciencia y Tecnología, con varios faladoiros e obradoiros. Tivemos representación na Asamblea de la Federación Española de Ingeniería Sin Fronteras que se celebrou en Tarragona e houbo tempo para un ciberfaladoiro sobre os Dereitos Humanos en Colombia, co compa Mateo (aínda non regresou do seu PCR 2022!!) e outros membros da misión que foi este ano a verificar o estado de dereitos humanos nas zonas de conflicto dese país.

   No programa Hackers Sen Fronteiras houbo faladoiros en centros de Mondoñedo, Vigo ou Porriño.

   Os Bancos de REciclaxe Electrónica con Software Libre continuaron a súa actividade, arrancando o novo proxecto que financia a Xunta de Galicia con fondos de IRPF en colaboración con Ecos do Sur. Realizaron unha presentación na Facultade de Informática da UDC e novas “fichaxes” se incorporaron á colaboración. Tiveron tempo tamén para facer o primeiro dos obradoiros de Autodefensa Dixital na Domus da Coruña.


HONDURAS

   En Honduras, dentro do programa de promoción e defensa do dereito humano á auga, iniciou xa o proxecto financiado pola Agencia Española de Cooperación Internacional para el Desarrollo, Mellora da Xestión Pública e Social para a Gobernanza dos Recursos Hídricos en 9 municipios da Rexión 13 Golfo de Fonseca. Fase 1. Aquí se pode ver en que consistirá.

   No outro programa en marcha no país, o de dereito á alimentación con enfoque de soberanía alimentaria, segue en marcha o de apoio a iniciativas de marisqueo financiado pola Xunta de Galicia e Deputación da Coruña


MOZAMBIQUE

Este pasado marzo aprobouse no Consello da Xunta de Galicia o novo convenio entre Augas de Galicia, Cooperación Galega e Enxeñería Sen Fronteiras para traballar un ano máis no convenio Aqua Moz Secara. Unha boa nova que dará continuidade ao proxecto, mantendo o traballo coa Administración Rexional da Auga do Sur (ARA-Sul), reforzándoo coa Administración da Auga do Norte, e mesmo iniciando a ampliación cara a Administración Rexional da Auga do Centro (aquí se pode ver algo máis sobre como se organiza a xestión da auga en Mozambique). En Compostela tivemos un encontro para coñecer o estado do programa e do país, no que Manuel, o experto técnico do programa que fortalece ás ARAs no eido das secas e xestión de encoros, nos contou detalles da súa estancia de hai unhas semanas.

  Tamén estivemos deseñando unha serie de elementos comunicativos que pronto haberá ocasión de coñecer, coa colaboración de AGARESO.


ENLACES DE INTERESE

Auga 

(nótase ben que o 22 de marzo foi o día da auga…)

Consumo responsable

Cooperación e ONGD

Educación para o desenvolvemento

Enerxía e cambio climático

Iniciativas

Investigación para o desenvolvemento 

Mundo

Pobreza e exclusión

Políticas e modelos de desenvolvemento

Soberanía alimentaria e desenvolvemento rural

Tecnoloxías da Información e Comunicacións (TIC)

Tecnoloxía para o desenvolvemento humano

Voluntariado e Persoas


RECOMENDACIÓN ARTÍSTICA

    Este mes toca recomendación de cine. É a película Matria, cine social na ópera prima de Álvaro Gago Díaz, que se estreou en cines a finais de marzo e xa gañou premios relevantes, sobre todo María Vázquez, a actriz que interpreta á protagonista.


E NO PRÓXIMO MES …

   Para máis info sobre cursos e eventos en Galicia  consulta a Axenda Solidaria e as formacións da Coordinadora Galega de ONGD


A ESF-RASE DO MES

“A desinformación é como cocaína. Se a tomas unha ou dúas veces non pasa nada. Pero se a tomas constantemente, cámbiate como persoa”

Yuri Andrópov

Reseña do libro ‘Contra el futuro, resistencia cidadá fronte ao feudalismo climático’

Marta Peirano explora con mirada crítica as costuras a medio descoser da sociedade que nos rodea e que enarbora a bandeira do optimismo tecnolóxico.

Nesta época con tinguiduras apocalípticas, onde os problemas e as súas causas estúdanse e repítense até a saciedade, agradécese un libro que os aborde de fronte e con solucións. Faio ademais sen culpabilizar á cidadanía, pero tratando de propor alternativas ao alcance de calquera. O libro está atravesado por unha idea central de acción cidadá colectiva, que debería impregnar calquera solución de transición social xusta. La outra opción sería unha sociedade cunha tecnoloxía ao servizo de l control da cidadanía en nome da seguridade, oun van intento de manexar un decrecemento obrigado e disruptivo onde o ecofascismo sería probablemente o sistema que se imporía (e que xa hai tempo ten presenza en libros, series, cómics e outros produtos mesmo de consumo de masas, como as distópicas O Conto da Criada ou Snowpiercer).

A autora non fuxe desa parte que nos quita o soño a quen estamos no activismo para unha transformación social para unha sociedade máis solidaria, sustentable e igualitaria: como se pode mobilizar? Ou, máis ben, como sacudirse esa apatía, moitas veces case cínica, que vén da resignación do “nada vai cambiar porque o ser humano é así”, que adoita esconder un desexo de seguir como estamos que outra xente pásao peor?

Desta maneira, o libro ten tres partes ben diferenciadas, todas elas cun ton moi didáctico, salpicadas de casos reais moi ilustrativos.

Na primeira parte toca distintos mitos que condicionan desde hai séculos o noso marco de pensamento e nos coartan á hora de buscar solucións novas a novos e máis complexos problemas.

Fala da Arca de Noé como mito de tecnoloxía que nos saca dun gran problema (a uns poucos). Tamén do mito do home branco que se fai a si mesmo e véndese como filántropo tecnolóxico, personalizándoo en Elon Musk e Jeff Bezos. Son liderados moi personalistas que activan marcos do máis alto, máis lonxe, máis forte (e máis tecnoloxía gobernadas por moi pouca xente que nos xeran a máis persoas aínda máis dependencia).

Desenvolve o mito da neutralidade tecnolóxica a partir da paradigma Von Braun, tanto para a exploración espacial como na tecnociencia en xeral, que “non ten límites nin moral porque é unha ferramenta de conquista da especie humana sobre todo o demais”. Contrapon ese paradigma ao que chama Paradigma de Carl Sagan, para o que “a observación e análises colectivas dos fenómenos do universo a través de instrumentos cada vez máis precisos son máis valiosos para a ciencia que a conquista e transformación de novos espazos a golpe de enxeñaría imperial”. Pero esa acción colectiva é menos vendible á opinión pública (e medios de comunicación de masas) que as historias persoais de liderado e superación, cando en realidade a ciencia e a tecnoloxía é máis a historia de humilde e paciente traballo de formiguiñas. Gusta máis o mito de xenio que inventa unha nova rama das matemáticas, ou crea empresas punteiras no seu garaxe (ou, engadiríamos nós, o que crea un sistema operativo da nada para darlle en a boca ás grandes empresas, cando sabemos que GNU-Linux é ao final o traballo dunha enorme comunidade).

Aínda na primeira parte, Marta Peirano trae á palestra varias tecnoloxías que xa están a impulsar as elites que creen que elas si se van a poder salvar do que vén. Unha é a conquista doutros planetas (Marte, por exemplo). Outra son o que chama castelos, emprazamentos en lugares óptimos da Terra que permitan aguantar a algúns elixidos o peor do cambio climático. Tamén mete o dedo na chaga do Metaverso e tamén no das cidades construidas da nada (sabiades que a area é unha das materias primas máis demandadas do mundo?). A continuación toca o mito da superpoboación, para acabar este bloque de mitos analizando por que é difícil pensar no cambio climático e maneiras de impulsar esa reflexión para ir contando cunha cidadanía consciente.

A segunda parte fala de máquinas. Se para primeiramente nalgunhas grandes solucións, moi custosas, que alimentan o case-mito da economía circular, herdeira da economía verde ou do crecemento sustentable: xeo-enxeñería, captura de CO2, campañas de macroplantacións de árbores, etc. Pero o bloque ten unha segunda parte, onde se reflexiona sobre tecnoloxías máis sociais, onde todas e cada unha podemos participar. Unha é o cambio cara a unha dieta con menos produtos animais (desde moitas organizacións trabállase xa hai tempo con lemas como menos carne, mellor carne). Outro é a promoción do contacto coa natureza no noso hábitat, xa que estamos programadas desde hai milenios para estar na natureza, non en balde o verde e o azul son as cores que máis nos relaxan… Atrévese a entrar en sistemas e novos modelos de vivir e organizarse, con espazos comunitarios e igualitarios, baseándose na devolución de terras, xestión racional dos recursos e redución da industria agro-alimentaria intensiva.

Ao terceiro bloque chamoulle Intelixencia Non Artificial. Vai debullando nel distintos aspectos básicos para a vida e o papel da tecnoloxía e a súa gobernanza neles. Empeza coa auga, con historias de boas e malas prácticas por todo o mundo. Tamén explora o modelo de incentivos vs multas para promover boas prácticas cidadás en distintos ámbitos, con exemplos de colaboración entre administracións públicas e cidadanía. Hai un capítulo dedicado ás smart cities, onde reflexiona como serían as cidades verdadeiramente intelixentes, as que non están de costas á cidadanía porque solo considéraa un emisor de datos para explotar comercialmente en nome da seguridade.

A continuación explora o concepto de Nubes Temporais Autónomas, como maneiras de empregar o big data con datos públicos para extraer información útil e poder resolver un problema puntual ou estudalo, de forma que a consulta desapareza posteriormente para que non poidan usarse esas segmentacións de datos persoais con obxectivos comerciais.

Un capítulo moi revelador é no que a argumenta que vivimos cada vez máis nun mundo sin friccións, nas nosas burbullas, sen unha comunidade real física onde hai relacións de apoio mutuo, discusións e negociacións. As comunidades virtuais superan en importancia e tempo dedicado ás de proximidade física. Afirma que hai que recuperar a pertenza a comunidades reais, as de xente que queda sen auga cando unha mesma quedas sen auga. Chega mesmo a falar da importancia da mobilización comunitaria para traballos na nosa contorna (un “exército civil contra o cambio climático”), que ten que ver con esa pertenza á comunidade e que, mesmo nas aldeas, foise perdendo, ao perderse os traballos comunitarios ligados ao sector primario.

Acaba, con todo, cun chamamento á esperanza, a usar e crear tecnoloxías pensadas para dar poder á cidadanía, coa xente que temos máis preto. Si hai unha tecnoloxía que nos salve (ou, máis ben, nos axude a salvarnos), será a que favoreza iso.

Detalles do libro

  • Marta Peirano. Contra o futuro. Resistencia cidadá fronte ao feudalismo climático.
  • Penguin Random House Grupo Editorial, 2022. 173 páxinas.

Vente con ESF coñecer outras realidades!

Abrimos prazo para solicitar unha das tres prazas que este 2023 sacamos dentro do noso Programa de Coñecemento da Realidade (PCR).

Haberá un proceso de selección de tres persoas. Unha das prazas está enfocada específicamente a persoal docente de centros de ensino secundario de Galicia. as outras dúas, non teñen un perfil concreto.

As tres persoas seleccionadas se integrarán na asociación (se é que non estaban xa integradas), realizando ademais un itinerario formativo específico para participantes no PCR, cunha parte presencial e outra parte en liña. A continuación, nalgún momento entre xuño e setembro, terá lugar a estancia en Honduras, coñecendo os proxectos nos que participamos, o traballo das organizacións hondureñas coas que colaboramos, e vivindo de primeira man esa realidade. A estancia, no caso da praza para docentes de secundaria, poderá durar entre 1,5 e tres meses. No caso das outras dúas prazas, durará entre 2 e 3 meses. Á volta farase unha devolución do aprendido.
Enxeñería Sen Fronteiras faise cargo da viaxe, seguro e aluguer da vivenda en terreo, así como posibles desprazementos ás activides se se programen. A cargo da persoa correrá a súa manutención e gastos correntes da vivenda (auga, luz, …), así como o restos dos gastos persoais que poida ter na estancia.

Se tes interese, ou sabes dalguén que o poida ter, aquí están as bases completas, con información sobre o contexto, os criterios de selección, o xeito de presentar candidatura e os prazos.

Data límite de presentación de candidatura, 22 de febreiro.

Ingeniería Sin Frontera y las universidades

En la reunión anual de la Federación Española de Ingeniería Sin Fronteras, que este año tuvo lugar en Lugo, quisimos dejar un espacio para reflexionar sobre el papel de la universidad en la transformación social (y las relaciones que queremos tener con ella, que siempre han sido muy estrechas).

Comenzamos con la presentación de las asistentes, que debían mencionar una palabra que les suscita la universidad a nivel académico (todas habían tenido contacto académico con la universidad, la inmensa mayoría en ingenierías). Abajo del post se puede ver la no muy halagüeña nube de palabras que surgieron…

A continuación hablamos de ejemplos positivos y negativos que hubiéramos vivido en relación con la educación en valores en nuestra experiencia universitaria más académica.

Buscamos después definir líneas en las que pensamos que debe haber mejoras:

  • Menos infantilización
  • Evaluaciones por parte del alumnado reales, útiles y que sirvan para transformar en la actividad académica
  • Iniciativas motivantes en la universidad (también para PDI)
  • Ir “más allá” en contenidos
  • Foro de pensamiento crítico, volver a los orígenes
  • Flexibilidad para mejorar los cuidados a estudiantes y personal
  • Trabajar en limar las relaciones de poder (menos asimetría)
  • Enfoque al alumnado
  • Tratar de que no haya “campus de segunda” (como podría pasar en Galicia)

Quisimos compartir experiencias que nos parecieran interesantes en las distintas asociaciones de ISF de España presentes en el taller, de actividades que se hubieran realizado en las universidades. Algunas de las que salieron fueron:

  • Relaciones estrechas con las oficinas de cooperación universitarias, o equivalentes
  • Presencia en escuelas técnicas
  • ONG en las aulas
  • Café repair en los pasillos, o exposiciones
  • Seminario tpdh, orientado a TFM-TFG
  • Asignatura
  • Relación con laboratorios de innovación

No quisimos acabar sin reflexionar sobre líneas de trabajo futuras en nuestra relación con la universidad:

  • Adaptarse al cambio de contexto que está ocurriendo
  • Buscar mejoras en el reconocimiento del voluntariado en el curriculum académico, cuidando el voluntariado transformador frente al utilitarista
  • Apoyo en redes activistas de la universidad (nuevos movimientos como Rebelión Científica). Salir a la calle y tener más visibilidad, apoyar compartiendo recursos.
  • Volver a campañas temáticas (como la histórica NO A LA INVESTIGACIÓN MILITAR, por ejemplo)

Crónicas dende Honduras, 1.

Xa están en Honduras as participantes no Programa de Coñecemento da Realidade 2022. Nos irán contando as súas experiencias persoais a través das súas crónicas. Aquí vai a primeira, de Carmen.


Recén desembarcados comezamos co choque de calor, e lembrámonos da chaqueta que no puidemos evitar traer na maleta…

Inesperadamente esa noite durmimos nun hotel mexicano preto do aeroporto. Alí coincidimos cun misionero mentres almorzábamos o “típico”, é dicir aguacate, queixo, frijoles, revolto, e tortillas de maiz.

Ao día seguinte chegamos ao noso destino, San Lorenzo, un municipio de 30.000 habitantes, moi bonito e tranquilo, cunha zona turística que ten un paseíño ao lado do mar, aínda que non é recomendable bañarse nesas praias, pero sí vemos moitas embarcacións.

Fixemos o traslado das camas para o pisiño que temos alugado aquí, xunto co bidón de auga potable. Menos mal que mercara o anticucarachas no súper, así podo sitiar o cuarto desta pequena invasión… O primeiro día non tiñamos auga, pois a municipalidade deixou de servila, e son as comunidades de veciños quen se ocupa de encargala, e pagala claro.

Ao día seguinte tivemos visita a Tegucigalpa para unha reunión de ESF coa coparte AHJASA (Asociación Hondureña De Juntas Administradoras De Sistemas De Agua), onde coñecemos a Don Omar e parte do seu equipo, aos que esperamos ver de novo por San Lorezno. De Tegus, so podo falar dos seus atascos, unha hora e pico no atasco ao chegar, e outro tanto ao saír!

Paramos a almorzar nun sitio ben interesante, que é como cafetería e zoo ao mesmo tempo. Pequeno pero tiña ata un leopardo! Restaurante ecológico el Ocotal, se chamaba, pois promove a conciencia e coidado animal, ainda que nos poida resultar algo contradictorio…

Coñecendo San Lorenzo, fomos ao mercado, a escoitar a banda tocar… ten un ritmo collonudo a verdade. Xa preguntamos se nos aceptarían, dixeron que sí! Agora están practicando a diario xa que pronto será a guerra de bandas no estadio municipal. San Lorenzo é favorito!

Por fin empeza a organizarse o meu sono, maldito jet lagggg…

Tivemos reunión en CODDEFFAGOLF, aquí en San Lorenzo, coparte de ESF, e principal organización coa que imos colaborar aquí, que nos acolle nas súas oficinas. É unha organización experimentada, pois naceu en 1988, e cuxo obxectivo é promover unha xestión eficaz e sostible da biodiversidade nos espazos naturais e protexidos, coa participación activa das comunidades, dos gobernos locais e da poboación en xeral. Levan a cabo accións de distinto tipo, como a xestión de espazos naturais, accións para o desenvolvemento socioeconómico local, fortalecemento de grupos de base, consecución de influencia política. Eles axúdannos a enfocar o noso rol nesta experiencia, combinando os nosos coñecementos e intereses coas súas necesidades.

Tamén tivemos reunión coa Red de Jóvenes por el clima, moi interesante, chea de persoas ben ben espertas e concienciadas, con quen acordamos colaborar para levar a cabo un cine foro, día de concienciación ambiental na praia, ou charlas sobre a navegación segura por Internet ou taller de reparación de equipos.

En cantidade de tendas e oficinas está o aire acondicionado, pois ao final si que lle imos dar uso á chaqueta!

Na finde aproveitamos para ir a Amapala, unha illa preto de San Lorenzo, no Golfo de Fonseca. Primeiro no bus, despois na lancha. Xa na illa collimos un mototaxi, non temos claro que fose moi necesario pero é o que nos toca aos turistas… Mais dunha vez confundíronnos con gringos!

A praia preciosa, e mirábase El Salvador ao fondo, que como turista sempre fai ilusión, non sei que nos pasa cas fronteiras… A agua quente quentísima, coñecemos lugareños moi amables, as persoas coas que atopamos en xeral son espectaculares, a verdade da gusto, eu coido que unha das cousas polas que mai paga a pena Honduras é polos seus habitantes e a súa forma de relacionarse, desde logo mais tranquila, amable e cercana que en España. Ademais a comida está boísima tamén! peixe babosa con platano frito, recomendo!

NUEVO PROGRAMA: Hackers Sin Fronteras. Tecnologías para el bien común y los Derechos Humanos en la enseñanza secundaria de Galicia, fase 1.

Cumplidos los 29 años de vida, Ingeniería Sin Fronteras sigue trabajando en una de sus líneas de trabajo fundamentales: la creación de una ciudadanía crítica, haciendo especial énfasis en el uso de la tecnología para el desarrollo humano y el bien común. El concepto de “Tecnología para el Desarrollo Humano” (o para el bien común y la emancipación, como venimos denominándolo últimamente), parte de cuestionar el uso histórico de la tecnología y apostar por una tecnología participativa y no excluyente que permita lograr la equidad y la justicia social con un enfoque de bien común. Esta herramienta comprende los conocimientos, mecanismos y estrategias que hacen que ciertas soluciones técnicas potencien la calidad de vida de las personas de manera inclusiva. Para esto es necesario entender la tecnología no como un fin en sí incluso, sino como un medio, y dentro de un contexto social, económico y cultural.

Con este proyecto se quiere impulsar el concepto de tecnología para el bien común en la docencia de la comunidad educativa de la enseñanza secundaria gallega de base tecnológica.

Para conseguir este objetivo, el eje principal del proyecto presentado es el inicio de un trabajo, con vocación de continuidad, con 3 centros piloto de enseñanza secundaria, fuera de las 7 grandes ciudades gallegas, en 3 provincias distintas: Celanova, Mondoñedo y Curtis. También se quiere hacer trabajos puntuales en otros centros, que permitan ir ampliando la red y dando a conocer la iniciativa, apoyándose en la asociación APETEGA, en cuya asamblea de primavera 2022 se presentó el proyecto. Habrá tres grandes líneas de trabajo:

  • Línea profesorado, especialmente enfocado al profesorado de tecnología o la aquellas acciones de centro en las que la tecnología tenga un papel destacado. Se tratará de acompañar y dar apoyo a prácticas docentes con enfoque de ciudadanía global, dado el papel clave al ser multiplicadoras de cara al alumnado de conocimientos, habilidades y actitudes que pueden fortalecer y poner el foco en los derechos humanos y el bien común. En esta línea se impulsará apoyo en herramientas didácticas, creación participativa de nuevas herramientas, análisis de materiales ya existentes viendo como incorporan la perspectiva de tecnología para el bien común, y la participación en el programa de conocimiento de la realidad en países donde ESF trabaja en cooperación al desarrollo de una persona docente (prioritariamente, de los centros piloto).
  • Línea alumnado, por el interés de ESF en promover un alumnado crítico y movilizado, que pueda participar más allá de las acciones académicas formales y vaya obteniendo una base que impulse su ciudadanía activa. Si se consigue alumnado implicado y sensibilizado con la ciudadanía global y el bien común, en su día a día futuro (tanto personal cómo profesional) también podrán ser agentes de transformación. Se propone un catálogo de hasta 20 tertulias/talleres de corta duración en los centros piloto participantes, que se agrupan en packs o itinerarios temáticos (que desde el centro pueden escoger para distintos cursos). Este catálogo también estará disponible para otros centros que ya mostraron interés, y otros que puedan surgir. Ver aquí catálogo e itinerarios. También se trabajará en impulsar alguna acción en cada centro piloto que tenga un mayor recorrido y, sobre todo, mayor protagonismo por parte del alumnado (y el profesorado), a la que se conocerá como Comandos Hacker Sin Fronteras.
  • Línea creación de red, por el interés en visibilizar el trabajo que se desarrollará con el proyecto (y otros en la misma línea que se han podido estar ya desarrollando). Se impulsará la creación de una red o grupo de trabajo de profesorado en el campo de la tecnología para el bien común, así como un encuentro de alumnas interesadas en la tecnología de los distintos centros participantes a modo de red, y un Premio Hackers Sin Fronteras a iniciativas docentes de tecnología para el bien común en secundaria.

Se levantará una línea de base para estudiar en qué medida ese enfoque alternativo de la tecnología para el bien común y los derechos humanos es conocida en la comunidad de la enseñanza secundaria tecnológico gallega y qué acogida tiene.

Cabe mencionar el enfoque de género que se pretende incluir en este proyecto, dado que la brecha de género en estudios técnicos comienza ya a notarse en la enseñanza secundaria, tiene una importancia (y dificultad) especial, tanto en la participación, como en la co-responsabilidad del proyecto, como en el comité de seguimiento y las acciones concretas. La red mencionada de alumnas, varios talleres (como los impulsados dentro del programa de mujeres tecnólogas para lo bien común) y propuestas de trabajo en el campo de la brecha de género en la tecnología (incluyendo un pack), o un apartado específico de la línea de base para entender mejor esa brecha de género en los estudios tecnológicos son algunos de los elementos incorporados.

ESF pretende con sus actividades la generación de una ciudadanía global crítica y comprometida con la lucha contra la pobreza a través de la Tecnología para el Desarrollo Humano, para lo cual tendrá en todas ellas un protagonismo destacado el voluntariado de nuestra base social, como co-responsable de su diseño, ejecución, seguimiento y evaluación, teniendo personas colaboradoras dentro del profesorado y también entre las personas que impartirán talleres de distintas temáticas, o haciendo el seguimiento del premio y el programa de conocimiento de la realidad.

CURSO. Escola de sustentabilidade e cidadanía global. Mulleres bravas defensoras da terra. Edición Universidade de Santiago de Compostela

Este curso desenvólvese no marco dunha acción de Enxeñería Sen Fronteiras Galicia (ESF) e Amigos da Terra (AdT), apoiada polo Servizo de Participación e Integración Universitaria da Universidade de Santiago e financiada pola Dirección Xeral de Relacións Exteriores e a UE da Xunta de Galicia. Busca crear ligazóns entre a universidade e o tecido de acción social e ambiental de defensa da terra e xeración de alternativas produtivas sustentables, cun enfoque de cidadanía global.

ESF e AdT, ademais de desenvolver accións de defensa do dereito ao ambiente en Galicia, teñen proxectos de cooperación ao desenvolvemento no sur de Honduras (un área especialmente sensible aos efectos do cambio climático, que se está a enfrontar a ameazas importantes nos seus recursos naturais a cargo de accións empresariais extractivas e pouco éticas). Tanto en Galicia como en Honduras é tradicional que as mulleres sosteñan a loita pola defensa dos medios de vida (que ten moito vínculo coa terra e o ambiente), e o impulso de sistemas alternativos e máis sustentables de produción e de organización comunitaria. Tamén é habitual a súa invisibilización como axentes transformadores e de liderado social.

Con esta acción formativa preténdese traballar o pensamento crítico, as capacidades de análise, a creatividade e a aplicación de coñecementos disciplinares ao deseño de accións de sensibilización e comunicación cun enfoque de cidadanía global. Todo iso, poñendo no centro o papel das mulleres na defensa da terra e a promoción da economía social, así como levar experiencias en primeira persoa ao alumnado sobre os efectos do extractivismo no seu entorno (Galicia) e noutras realidades, como as de países empobrecidos. Deste xeito, espérase traballar na educación para a cidadanía global e a solidariedade no alumnado que se matricule no curso.


O CURSO

Prazas: 25, en orde de solicitude

Custo: 10 euros, reembolsables a todas as persoas que completen o curso con éxito. Non se asignará praza definitiva até non ter realizado o pago

Prazo de matrícula: até o 8 de marzo ou até esgotar as prazas

Proceso de matrícula: envío de solicitude de participación no curso a info{arroba}galicia.isf.es incluíndo o número de teléfono. Unha vez que se reciba a contestación onde confirmemos a pre-selección, realizarase nas seguintes 48 horas o pago dos 10 euros de sinal na conta de Enxeñería Sen Fronteiras ES92 2080-0012-31-3040031586 co concepto: Sinal curso Mulleres Bravas +[Nome Apelidos alumnx]. Se non se realiza o pago e comunicación nese prazo, perderase a praza e pasarase a asignar a quen estea en lista de espera

Datas e sesións: o curso comezará o 10 de marzo de 2022 (cunha sesión presencial) e rematará o 15 de xuño de 2022 (cunha sesión en liña de peche e avaliación). O curso realizarase como un itinerario formativo composto dunha serie de sesións con facilitación en directo (unha en liña e o resto presenciais, por un total de 22 horas), e un traballo persoal a partir de material facilitado (8 horas), para un total de 30 horas. As sesións presenciais terán lugar en Santiago de Compostela, na aula 3 da Escola Técnica Superior de Enxeñería (ETSE) do Campus Vida, excepto o encontro de fin de semana. Pódese ver o programa detallado máis abaixo.

Recoñecemento de créditos: as persoas que o desexen, poden obter o recoñecemento do crédito ECTS completando o 90% das horas de clase e o traballo persoal.

Bolsas de mobilidade: Hai posibilidade de solicitar 2 bolsas de mobilidade para persoas que se despracen dende o Campus de Lugo (financiándose até un 50% dos desprazamentos). Pódese facer a solicitude da bolsa simultaneamente coa solicitude de matrícula.


PROGRAMA

SESIÓNDATALUGAR
Presentación do curso
Enxeñería Sen Fronteiras, Amigos da Terra e SEPIU da USC
10/03/2022
17:30 – 18:30
ETSE (Aula3)
Cidadanía global e a ameaza do extractivismo. Xeneralidades do sistema de hiperconsumo e extractivismo globalizado
Enxeñería Sen Fronteiras e Amigos da Terra
10/03/2022
18:30 – 20:30
ETSE (Aula3)
Encontro con mulleres defensoras de Honduras e plataformas galegas en defensa do territorio (Plataforma Mina Touro Non, Plataforma pola Defensa da Ría da Arousa e plataforma Casalonga Limpa de Residuos)31/03/2022
17:00 – 20:00
ETSE (Aula3)
Convivencia-formación de fin de semana.
Enxeñería Sen Fronteiras, Amigos da Terra, mulleres activistas hondureñas e plataformas galegas de defensa da terra
7-8/05/2022Centro Etnográfico do Mandeo (Teixeiro)
Obradoiro “comunicar as loitas”
Persoas expertas en comunicación social de AGARESO
28/04/2022
17:00 – 19:00
ETSE (Aula3)
Encontro mulleres produtoras de Honduras e iniciativas galegas de produción e consumo sustentable12/05/2022
17:00 – 20:00
ETSE (Aula3)
Obradoiro en liña de peche e avaliación
Enxeñería Sen Fronteiras, Amigos da Terra e SEPIU da USC
15/06/2022
19:00 – 20:00
En liña