mulleres archivos - ESF Galicia

Programa de Mulleres Tecnólogas para o ben común

27 julio, 2022

Visibilizar como a tecnoloxía se pode poñer ao servizo do ben común é unha das actividades ás que máis tempo adicamos en Enxeñería Sen Fronteiras, aínda que tradicionalmente o fixemos no ámbito universitario técnico. Agora, cuns proxectos cofinanciado pola Xunta de Galicia, por un lado con fondos da Cooperación Galega e por outro con fondos de IRPF (a famosa casiña de fins sociais da declaración da renda), queremos contribuír a que mulleres tecnólogas vinculadas ás universidades galegas e ao mundo profesional tecnolóxico, que colaboran con ESF, dean a coñecer a súa actividade en centros de ensino secundario.

Obxectivos

A actividade trata de impulsar faladoiros en centros de secundaria que o desexen para visibilizar a mulleres que traballan en temas de tecnoloxía, pero cun enfoque para o ben común. Esta actividade ten un par de pequenas peculiaridades con respecto a outros programas de mulleres nas STEM (Science, Technology, Engineering and Mathematics):

1) Que a idea é non simplemente visibilizar ás mulleres nas STEM, senón o enfoque de Tecnoloxía para o Ben Común. Ou sexa, non se busca só que se poña en valor e se visibilice a presencia de mulleres neste eido, senón tamén o xeito distinto de empregar a tecnoloxía (baseado en valores de colaboración, participación cidadá, sustentabilidade, enfoque a grupos vulnerabilizados, etc., que pensamos que non son os habituais nestes ámbitos técnicos).

2) Que a idea é, no caso de relatoras procedentes da universidade, poder preparar e impartir ese faladoiro involucrando tanto a persoal docente e investigador da universidade como a alumnas ou ex-alumnas, para ir creando certa conciencia no alumnado e participe máis nestas iniciativas, ademais de que poidan ser referentes para as nenas (e tamén nenos) que queiran adicarse ao eido STEM con ese enfoque.

Para Enxeñería Sen Fronteiras Galicia é retomar unha liña de traballo, a de accións no ensino secundario, pola que se quere apostar nos vindeiros anos, centrando proxectos especificamente neste ámbito.

Metodoloxía

A actividade consiste na organización de faladoiros a impartir en centros de ensino secundario por algunha das mulleres colaboradoras de ESF (se é posible, acompañadas dalgunha alumna ou colaboradora no caso de relatoras da universidade). Un elemento que se busca prioritariamente é a flexibilidade, para adaptar os faladoiros ás necesidades da aula, centro ou profesorado de secundaria que o solicite.

Os cursos ás que se dirixe son, preferiblemente de 3º ou 4º de ESO, que é cando empezan a decidirse os itinerarios formativos. Podería ser unha actividade de aula, ou con varias aulas simultaneamente, dependendo das preferencias da equipa docente do centro interesada nesta actividade

O formato podería ser presencial ou teleconferencia, dependendo tamén das preferencias da equipa docente do centro interesada nesta actividade.

As datas e hora de realización da actividade serían coordinando a dispoñibilidade das colaboradoras de ESF Galicia (que son voluntarias) e as preferencias da equipa docente do centro interesada nesta actividade.

A duración do faladoiro sería para encaixar nunha clase (uns 50 minutos), aínda que se podería variar dependendo das preferencias da equipa docente do centro interesada nesta actividade.

Os materiais precisos serían un proxector conectado a unha computadora na que se poida enchufar un pendrive (se non se contara con este material, se podería adaptar o faladoiro sen problema, previa coordinación coa persoa que impartiría o faladoiro).

A sesión empezaría pasando un brevísimo cuestionario ao alumnado (no caso de facelo presencial) cunhas preguntas baseadas no que se vai transmitir na faladoiro.

A continuación se desenvolve o faladoiro, que pode ter algún elemento máis participativo dependendo das restricións COVID do centro (ou do formato, presencial ou en liña). A relatora ou relatoras falarán da súa experiencia, por que decidiron facer o que fan e que expectativas teñen para o futuro. Ademais, falarán especificamente dalgún dos seus proxectos (laborais ou de activismo, presentes ou pasados) que teña unha especial compoñente social na aplicación tecnolóxica.

Acabará a sesión co cumprimentado por parte do alumnado do mesmo cuestionario do inicio.

Esperamos recoller o material que se xere nos distintos faladoiros que se realicen nos distintos centros que participen na actividade, así como as avaliacións da aula, e compartilos logo coa equipas docentes que participaron dos centros (mesmo, se chega a haber interese e se conforma un grupo de profesorado de secundaria interesado, tratar sacar algún material didáctico máis formal).

Equipo de colaboradoras

Cóntase cun grupo dunhas 20 mulleres tecnólogas, tanto docentes e investigadoras das tres universidades galegas, como alumnas e tamén tecnólogas externas á universidade. Se desempeñan en ámbitos tan dispares como a enxeñería aeroespacial, a hidroxeoloxía, a informática, a enxeñería civil, a tecnoloxías de apoio para persoas con problemas de mobilidade, as telecomunicacións, a física aplicada, os humanismos dixitais ou a bioconstrución.

Primeiras actividades

Nos segundo e terceiro trimestres do curso 2021-2022 se iniciaron os faladoiros, en centros como o IES San Rosendo de Mondoñedo, o IES de Curtis, o IES Valadares de Vigo, o IES de Soutomaior ou o IES Monte Carrasco de Cangas.

ESFRadio. Un tema de ESF ao mes: Mulleres Bravas da economía social de Honduras

1 junio, 2022

A terra non se vende, deféndese!!! Con este berro comenzamos o programa de hai dous meses, cando tivemos a visita de 3 mulleres bravas defensoras da terra ante as ameazas do extractivismo en Honduras.

Desta volta, en ESFRadio, queremos falar con Francisca e Leni, 2 mulleres bravas de Honduras, que buscan alimentar o mundo producindo doutro xeito. Dun xeito que teña en conta as necesidades das persoas, pero tamén do planeta que nos da sustento. Elas visitaron Galicia dentro do proxecto Mulleres Bravas, que desenvolvemos xunto con Amigos da Terra, e puidemos entrevistalas nun encontro sobre activismo con enfoque de xénero que tivo lugar en Teixeiro o 7 e 8 de maio pasados.

A pequena produción agropecuaria e pesqueira vén dende hai décadas sendo cuestionada polas grandes teorías económicas, que defenden o máis grande como única alternativa posible para alimentar un planeta cada vez máis superpoboado. Pero a realidade é que o modelo da gran agroindustria non deixa de ser unha cara máis do extractivismo, que está a rematar cos ecosistemas. Pan para hoxe, fame para mañá. Como di o título dun interesantísimo ensaio a partir de investigacións feitas aquí en Galicia por Emilio Carral e Xoan Carreira, da Universidade de Santiago, O PEQUENO É GRANDE.

Tamén nesta loita por outro modelo produtivo hai moitas mulleres invisibilizadas, que asumen traballos de coidados, comunitarios e produtivos (o triple rol), pero que están aprendendo a integrar todo no seu modo de vida, aínda que a costa de grandes esforzos. Tamén elas son MULLERES BRAVAS. Aquí podes escoitar as súas experiencias.

Produce: Jorge Lama

Guión: Sergio Fernández e Jorge Lama

Presentan: Claudia Méndez e Marc Romero

Participan: Leni Betancourt e Francisca Muñoz

Foto: Mulleres Bravas de Honduras e Galicia na Universidade de Santiago de Compostela.

Mulleres Bravas da Economía Social na USC

20 mayo, 2022

Nicole Rojas, compañeira da ONG AGARESO, déixanos esta crónica da mesa redonda que tivo lugar en Santiago de Compostela o pasado 12 de maio, dentro do proxecto Mulleres Bravas que impulsamos con Amigos da Terra.

“Se a compañeira veciña non ten terra onde cultivar, fanse parcelas colectivas e a colectividade está a dar bos resultados”: Francisca Sipriana Muñoz, labrega e activista hondureña.

O segundo encontro de Mulleres Bravas organizado por Amigos da Terra e Enxeñería Sen Fronteiras co apoio de AGARESO, levouse a cabo o pasado xoves 12 de maio como parte do curso Escola de Sustentabilidade e Cidadanía Global na Universidade de Santiago de Compostela.

Desde Honduras chegaron de novo algunhas representantes da tenacidade no ámbito ambiental e agrícola do país centroamericano, Leni Suyapa Betancourt e Francisca Sipriana Muñoz, que aproveitaron para compartir e reunirse con outras mulleres galegas, tamén tenaces, que lles falaron un pouco acerca dos proxectos que se producen aquí como Mulleres Salgadas e Arousa en Transición.

Durante o encontro, un espazo aberto para coñecer as experiencias de todas as participantes e o seu traballo, a primeira en tomar a vocería foi Francisca, unha muller hondureña sen pelos na lingua, a quen lle gusta compartir as súas experiencias de máis de 20 anos en defensa do territorio e os dereitos das mulleres. Foi fundadora do Comité Municipal de Defensa da Natureza e da Asociación de Comités Ecolóxicos do Sur de Honduras e, desde hai 4 anos é coordinadora da Oficina Municipal da Muller. Actualmente o seu traballo enfócase nunha escola de campo que basea a súa actividade na agricultura ecolóxica.

A seguinte en participar e contarnos un pouco sobre ela foi Leni, quen fai parte da Comisión Ambiental Municipal do seu pobo e tamén participa de forma activa na defensa do seu territorio ante as ameazas da minería e da industria fotovoltaica.
Leni contou como chegou a integrarse na gandería sostible cando na súa casa comezaron a producir e distribuír leite de vaca e queixos. Ela fai parte dun grupo de mulleres organizadas que traballan para xerar ingresos con estas vendas e así fortalecer o traballo colectivo e os grupos de base.

Ao finalizar os relatos de Leni e Francisca de Honduras, deuse paso a Dores Gómez Ordóñez, directora e representante da Asociación de Mulleres Salgadas, a primeira e única asociación de ámbito autonómico galego de mulleres do sector pesqueiro.

A asociación de Mulleres Salgadas é unha organización feminista, pois recoñece e promove o valor do traballo das mulleres en calquera ámbito relacionado co mar e busca, por suposto, a mellora nas condicións das traballadoras, razón pola que esta organización acolle todas as profesións e labores do mar. Hoxe en día conta con máis de 1.500 asociadas.

Por último, pero non menos importante, deuse paso a Arousa en Transición, unha ONG que traballa defendendo o medioambiente e busca xerar camiños cara á transición enerxética. Exemplo diso, é o traballo que realizan mediante a sensibilización da poboación para a procura de solucións á crise ecolóxica e procesos de investigación. O seu máximo piar podería dicirse que é a creación dunha comunidade enerxética que logre xerar beneficios ambientais, económicos e sociais e por suposto, enerxéticos.

Pero a xornada non acabou alí, pois ao finalizar as intervencións de todas as representantes, falouse acerca de como o papel da muller nos campos da economía social e a sustentabilidade non é só vital, senón que é moitas veces menosprezado e non se ten en conta a carga doutros aspectos sociais vinculados normalmente ao papel da muller. Inclusive mencionouse como é evidente aínda, a falta de representación en cargos de importancia e directivas fronte á porcentaxe normalmente alta de homes.

Pese ao debate e o desgusto dun sentimento colectivo de desigualdade aínda bastante presente na sociedade e nos gremios alí presentes, a conclusión da xornada foi máis alentador, ao darnos conta de que, aínda que a intres parece que imos a pasos demasiado lentos, son pasos firmes. A colectividade e o traballo en grupo en busca dun ben común, si transforma e é así como, por exemplo, as mulleres hondureñas puideron posicionarse como pezas craves no traballo ambiental no seu país, a pesar da cultura e as dinámicas que historicamente oprimiron e minimizaron o papel da muller

O encontro non podía terminar doutra maneira que non fose agradecendo a todas as Mulleres Bravas presentes. Desde as representantes educando e compartindo as súas historias e proxectos, ata as participantes, escoitando e tratando de empaparnos un pouco de toda esa sabedoría que nos acompañou durante un par de horas nun aula pero que nos quedará como ensino para sempre.

Programa de Coñecemento da Realidade 2021. Primeiras comunicacións dende Honduras!

30 agosto, 2021

Aquí nos mandan Xoel e Eva as primeiras sensacións tras a súa aterraxe en Honduras, a pasada semana, dentro da estancia no país que é parte do Programa de Coñecemento da Realidade na súa edición 2020-2021 (adiada pola COVID19).

—————————

Tras 5 días de estadía en terras hondureñas, xa tivemos tempo de perdernos polas rúas de San Lorenzo na marxe dunha cuadra (para saber que significa “cuadra” ver acepción 9 aquí) dando voltas mentres unha tormenta tropical nos deixaba a roupa pegada a pel, de sorprendernos coas paisaxes e natureza salvaxe que esta terra ten e degustar as delicias dos seus froitos e pratos tradicionais (moitos nomes novos que aprender….pupusa, baleadas, marañones, e mil cincocentos máis) e das súas xentes e as súas ganas de vivir.

Xa coñecemos a algunhas das copartes (organizacións hondureñas coas que colabora ESF) coma CODDEFFAGOLF e NASMAR onde nos presentaron os proxectos que teñen en marcha e aqueles aos que nos poderíamos unir.

Temos moita motivación!

Saúdos Esefeiros!

Inaugurado el Centro de acopio de mariscos de 4 empresas de servicios múltiples de mujeres marisqueras de Amapala

21 abril, 2021

El pasado 20 de abril se logró un gran hito para 4 grupos de mujeres marisqueras de Amapala. Fue la culminación del trabajo que se comenzó ya en 2015 con los proyectos de fortalecimiento de la actividad marisquera de estos grupos de mujeres, con financiación de la Cooperación Galega da Xunta de Galicia. Durante este tiempo, nuestra organización socia CODDEFFAGOLF consiguió movilizar más fondos de otros financiadores, como la cooperación Alemana. Este centro de acopio es parte de las acciones en sostenibilidad económica, ambiental y social de nuestro programa de Soberanía Alimentaria en el Golfo de Fonseca de Honduras, apostando por un fuerte empoderamiento de las mujeres y la profesionalización de la actividad marisquera, en la que ellas son mayoría.

El centro de acopio está en el mercado municipal de Amapala. Reúne condiciones higiénicas de manejo del marisco. Tiene congelador, nevera, lugar de trabajo para limpieza y despiezado, así como envasadora al vacío. Lo usarán 4 grupos de mujeres marisqueras (dos de las cuales visitaron hace un tiempo Galicia y a muchas de las cuales las pudimos conocer con esta campaña). Conformaron un equipo de 8 mujeres para su gestión, con 2 representantes de cada grupo. Ya tienen producto en venta. Ayer se firmaba convenio con la alcaldía para manejo general (limpiez, seguridad, etc) porque el mercado es municipal.

Todo fruto de un trabajo incansable de estas mujeres, que tienen que afrontar una brutal brecha de género, desprotección por parte de las administraciones públicas (al dedicarse a un sector muy desregulado como el de la pesca y marisqueo artesanal), así como problemas ambientales que las han llevado al límite en varios momentos, como a principios de 2020 (y encima después llegó la COVID). Estaremos a su lado!

8M. Visibilizando a mulleres bravas de Honduras!

8 marzo, 2021

Nunha preciosa campaña impulsada dende AECID-Honduras, presentáronse distintas mulleres traballadoras e lideresas das que colaboran coas distintas ONGD españolas presentes en Honduras. Queremos presentarvos ás que temos a sorte de coñecer e coas que compartimos esforzos nos programas que Enxeñería Sen Fronteiras impulsa no sur de Honduras, neste caso en colaboración con CODDEFFAGOLF e financiación da Cooperación Galega da Xunta de Galicia.

Neste enlace pódense ver as imaxes de catro delas:

Lorena Núñez, presidenta do grupo de mulleres marisqueiras de San Lorenzo
Nelly Villagra, do grupo de mulleres marisqueiras de San Lorenzo
María Teresa Flores, emprendedora do grupo de mulleres marisqueiras Estrellas del Mar de Marcovia
Mariela Burgos, presidenta do grupo de mulleres marisqueiras Estrellas del Mar de Marcovia

Neste outro pódese coñecer ao resto:

Dania Brugos, comercializadora de alimentos (marisco e tortillas)
Grupo de mulleres marisqueras emprendedoras

Aproveitamos para lembrar a visita doutras 6 mulleres bravas a Galicia hai xa ano e medio. A de cousas que pasaron dende aquela…

Crónica do Cineforum: La Bicicleta Verde

1 junio, 2020

Xa en proceso de desconfinamento, o ciberfaladoiro do xoves 21 de maio tratou sobre unha película nun contexto moi complicado e duro. Hai moita crítica pola dependencia na mobilidade como paralelismo da falta de liberdade das mulleres en Arabia Saudí (chófer para que leven á nai, con xente mesmo “borde”). Probablemente a bicicleta sexa parte central desta simboloxía vinculada a un futuro distinto para as máis novas.

Trátase da primeira película que fai unha muller en Arabia Saudí, o cal tivo moitísima importancia, facendo un cine con outra mirada (tamén é tecnoloxía para o desenvolvemento humano unha bicicleta que é moito máis que un simple aparello de transporte limpo).

Falamos tamén de como a nai evoluciona durante a película. Como está a buscar a felicidade do marido por enriba de todo, e logo el quere casar con outra. Ao principio non quere que ande en bici a filla. Ao final quere o mellor para a súa filla, e quizáis se contaxie coa súa determinación.

Ao final visibilízase unha inxustiza. O esforzo da nena non ía obter premio polo contexto inxusto. Desmonta o mito de facerse a si mesmo. É unha rapaza moi decidida e non permite que ninguén lle poña cortapisas e lle diga que non pode facer algo se o ve inxusto. É como unha guerra continua porque todo o mundo lle nega oportunidades, que teña os gustos que quera. Pero ao final nin así podía saír victoriosa cos seus propios medios. Pero ás veces polo mero feito de buscar a xustiza, se vai transformando o entorno e as persoas que nos rodean. Por iso soe merecer a pena, aínda que neste caso, como producto cinematográfico, quixera deixar ese regusto de boismo.

Chamounos a atención o pouco compañerismo, non hai moito apoio, mesmo coas nenas. Nótase moita represión (cousas que son pecado…), e entón as nenas facían o que non lles permitían facer. Atopamos a película moi motivadora para as rapazas de súa idade. É moi importante esa idade de transición para reforzar a seguridade das nenas. O buenismo do final é bo para animar. É educativo tamén para pais e nais, porque contaxia actitude.

O tema do que dirán tamén influiu moito na nosa cultura e de que as mulleres non puideran facer certas cousas (saiu a lembranza de refráns de cando estaba mal visto que até as mulleres puideran asubiar).

Por último, non deixamos de notar que o neno tampouco está moi dacordo coa súa cultura, de terse que casar con alguén obligado. El admira á protagonista, gústalle a súa liberdade. É un amigo moi incondicional. A masculinidade alternativa adivínase nesa actitude, pero ao no formar parte da minoría máis oprimida é máis complicado que se manifeste.

Ciberfaladoiros de ESF. Cineforum: Nausicaa del Valle del Viento

23 mayo, 2020

O pasado xoves a reunión no ciberbar de ESF tratou dunha película cunha estética preciosa. Pareceunos curioso que a protagonista fora unha rapaza estilo super-guerreira que opta polo diálogo. Gimbli xa optaba por personaxes femeninos fortes nos 80. Pero comentouse que xa había outras series daquela con mulleres protagonistas normalizadas (en Dragóns e Mazmorras, Pipi Calzaslargas, Bruja Avería, …). Houbo a reflexión de que posiblemente coa entrada de Tele5 con mamachichos e cousas similares se volveu atrás, volvendo á cosificación das mulleres. De feito, as princesas Disney da época estaba a anos luz do que nos presenta esta película. Quizais ese afán de buscar diálogo tralo arrebato inicial de loita trala morte do pai ten certo cheiro a buenismo. Desa relación co pai falamos tamén, xa que da a sensación de que o afecto e de “princesa de papá” que lle da o pai tamén lle transmite a Nausicaa esa seguridade interior que lle leva a arriscarse polo que cree, quizais menos habitual na educación das nenas. Chamounos a atención o “duelo express” que pasa Nausicaa trala morte do seu pai. Quizais a responsabilidade que recae sobre ela non lle deixa moito máis tempo para o duelo…

Ao final en realidade a película parece un enfrontamento natureza vs humanidade, como se esta última deixara de ser parte do resto de ecosistema, aínda que ao principio se presenta o Bosque de Putrefacción precisamente como algo “fora da natureza” que amenaza aos ecosistemas coñecidos.

Tivemos até debate sobre se o feito de ser princesa é relevante ou non na película. Había quen pensaba que non sería nin necesario asignarlle ese posto. Outra xente pensaba que, neste caso, o feito de ser princesa (ou que seu pai fora o rei) obedecía máis a algo baseado no “coidado” da xente e sentirse responsable. Pero tamén había quen botaba de menos máis normalidade en personaxes fortes para mulleres sen ter que ter que ter outros méritos para “subirlle o nivel” (como facela princesa).

Falouse de que en Japón ten moita importancia a racionalidade, explicando todo tamén nas producións audiovisuais (sobre todo nas máis antigas), mesmo o que sinten as personaxes, e deixan pouco á intuición e a captar a sensibilidade. Quizais sexa tamén parte da cultura tan formal que hai aló. Na parte da ecoloxía tamén ocorre iso. É un mundo como moi ben atado, con moitos detallles que reforzan unha lóxica racional moi forte. Seica é unha parte da propia cultura do estudo Ghibli, da que esta película foi precursora.

Amosa como a natureza ten o seu equilibrio, non hai “ecosistemas asquerosos”. A nena ten unha alma pura e detecta iso, por iso ten curiosidade en saber algo máis dese Bosque de Putrefacción, e o defende (tamén porque adivina que formamos parte de todo eso). Pode ser que pola súa racionalidade e formalidade incluso na cultura xaponesa mesmo lles impresione máis todos eses insectos xigantes e ecosistemas “asquerosillos” (que soen tocar bastante). Houbo a quen lle deu certa lembranza a Dune (polos gusanos xigantes que eran claves tamén no ecosistema), e a O Xogo de Ender (sobre todo nos libros segundo e terceiro da saga), pola empatía con seres a priori extranos e odiosos, pero claves en equilibrio do ecosistemas (e posiblemente tocando algo o tema do anti-especismo e o dereito moral dos seres a vivir). Non puidemos deixar de mencionar a situación actual co Covid, pola perda de biodiversidade e desequilibrios ecosistémicos dos cais o noso sistema depredador é responsable (e as mascarillas que teñen que levar). Ademais tamén houbo que chamou a atención sobre a “reanclaxe” da película na Terra, por se nos esqueceramos de onde se desenvolvía, cando fala da estrela Sirio.

Na película tamén se pode adiviñar unha mensaxe pro-científica, que parecía que podería reencarnar o mestre Yupa, pero ao final resultou ser a nena a verdadeira científica, coa súa “parcela piloto” de sementes do bosque da putrefación e a súa curiosidade innata e o non dar nada por certo (por exemplo, o gran dogma de “o bosque de putrefacción é malo”).

Tamén fíxonos reflexionar sobre o problema de ter armas de destrucción masiva (o cal na película se visibilizaba co Deus da Guerra), como ocorre coa Estrela da Morte en Star Wars, posiblemente moi influida pola época da película (1984) polas bombas nucleares e a escalada da Guerra Fría. Respecto disto, tamén pode advertirse unha crítica a ese “quen a ten máis grande” que se respiraba na Guerra Fría coa teoría da Destrución Mutua Asegurada. Nesta época hai moitos símbolos e referencias culturais pop e esta carreira e de que debía tocar ao seu fin (exemplos musicais como 99 Luftballoon), e o antimilitarismo está tamén presente noutras obras do estudo Ghibli. Esa escalada de violencia fai que chegue un momento que nin con toda a boa vontade se pode deter, a non ser que xurda unha figura de mesías, salvadora de TODO o mundo cunha sorte de ascensión e todo que se visibiliza na película). Ese liderado de ter que sacrificarse por salvar a todo chega ao culmen na escea onde os ohm lle pasan por riba a ela e a cría.

E a tí, que che suscitou esta película? Déixao nos comentarios se queres!

Control sobre la pareja a través de redes sociales y servicios de mensajería

20 marzo, 2020

Cada vez resulta más difícil encontrar a alguien que no haya sucumbido a los “encantos” de las redes sociales y los atractivos beneficios de los servicios de mensajería tales como Whatsapp o Telegram, Instagram, Facebook, y otros tantos que se nos escapan. Estas aplicaciones pueden parecer siempre ventajosas y su uso nos repercute? la mayoría de las veces resultados muy positivos (ahorro en las comunicaciones, inmediatez, capacidad de decidir cuándo ver un mensaje…) pero también tiene un lado oscuro que trae consecuencias no tan buenas.

“En una relación sana se respetan los espacios; en una tóxica, se invaden”.

A lo largo de la historia siempre se han dado casos de control en la pareja. Sin embargo, con las nuevas tecnologías ese control se hace permanente, no quedando hueco alguno respecto a ese poder de saber por parte del otro miembro de la pareja donde está, con quién, y qué hace la otra persona. Se pasa a un control 24×7, sin dejar ningún ámbito de “descanso” a la pareja: se mandan mensajes en horario laboral, de estudios, en el ocio, durante una visita a un médico… y lo que se pretende es una respuesta instantánea.

Actualmente ya no sólo se ejerce el control mediante la pregunta directa del “¿qué haces? o “dónde estás?” sino que también se piden contraseñas o patrones para acceder a los dispositivos y revisar las conversaciones, se revisan los “likes” de las aplicaciones o cualquier comentario que se recibe en las redes sociales, geolocalización… no dejando una vía de escape a la persona que sufre el control.

“Por San Valentín, le revelé mi contraseña”.
Testimonio ficticio

Este control del móvil o redes sociales representa una forma más de violencia en la pareja, y entre sus peligros destaca el de que habitualmente no se identifica como tal. El control tiende a confundirse con confianza y complicidad, lo cual puede llevar a la paradoja de que ante el malestar de uno de los miembros de la pareja debido a esa constante invasión de su espacio, el otro lo distorsione, de forma consciente o no, llegando a plantearlo como una falta de confianza.

Y podría llevarnos a otra situación clásica en la que, nuevamente, la persona objeto de control sea tildada de exagerada, y en definitiva culpable de las dificultades que atravesase la pareja, incluso de sus problemas laborales, sociales, de las humedades de la cocina y hasta del coronavirus…

Así, nada es lo que parece: donde parece existir una muestra de amor y confianza, habría en realidad desconfianza. Lo que pudiese aparentar seguridad, escondería una gran inseguridad, que trataría de calmarse a base de control.

“Si no haces nada malo, no tienes nada que ocultar”.
Falacia clásica

Este control se ha normalizado de tal modo, que muchas personas que lo llevan a cabo no son conscientes de ser ellos el problema, convencidos de que se trata de un funcionamiento normal dentro de una pareja. Incluso entre los más jóvenes se llega a ver como “una prueba de amor”, en lugar de un indicio de una relación tóxica.

Como saber si estamos siendo objeto de este control?

Desde Sanidad se ha facilitado un decálogo para detectar si estamos sufriendo este tipo de violencia, o incluso si la estamos ejerciendo nosotros. Algunos de sus puntos son:

Acosar o controlar a tu pareja usando el móvil
Interferir en las relaciones de tu pareja con otras personas
Espiar el móvil de tu pareja
Censurar fotos que tu pareja publica y comparte en redes sociales
Obligar a tu pareja a que te envíe un chat con otra persona
Enfado por no mostrar siempre una respuesta inmediata, sea mediante chat o por teléfono

“El amor duele” es un fake”.
Testimonio ficticio

La manifestación más obvia y extrema de este control es la instalación de los denominados “software espía” en los terminales que usa el miembro de la pareja objeto de control y que dan una especie de “foto completa” de la actividad que tiene esa persona en su teléfono (conversaciones, ubicación…) con el correspondiente riesgo también para la integridad física de las personas que hayan decidido salir de una relación o sean víctimas de violencia de género.

Estamos hablamos de que el artículo 18 de la Constitución Española garantiza el secreto de las comunicaciones ¿qué legitimación tiene que se mantengan estos software en el mercado con un acceso y una instalación tan sencillos? ¿Por qué no se le da la importancia que tiene a esta cuestión? ¿Acaso cualquiera y bajo cualquier circunstancia puede acceder a mi actividad en mi terminal móvil sin ninguna garantía?

La Agencia Española de Protección de Datos recientemente ha abierto una línea de trabajo centrada en determinados aspectos de privacidad en los casos de violencia de género. Uno de los puntos que recoge son los hechos que nos deben hacer sospechar que tenemos un software espía instalado (extraño rendimiento de la batería, teléfono que se calienta con facilidad…) y otras recomendaciones sobre navegación segura, recomendamos echarle un vistazo:

https://www.aepd.es/es/areas-de-actuacion/recomendaciones

“No soy yo, eres tú”.
Testimonio ficticio

Como muchos otros aspectos que engloban las relaciones personales es necesario trabajar este tema desde diferentes ámbitos (psicológico, social, familiar…) pero también es importante saber identificar que estamos siendo víctimas de esta situación, pedir ayuda, y liberarse.

Esto pasa por tomar conciencia, una vez más, de nuestros derechos, identificando en qué consiste nuestro derecho a la intimidad, y evitando normalizar una situación que no es normal, en ninguna circunstancia.

Fuentes:

Autoras

Carmen Troncoso Recio
Paula Sánchez Agra

En Honduras, “Tejiendo justicia, tejemos igualdad”

19 marzo, 2020

Dentro do programa de soberanía alimentaria que temos en marcha hai xa 10 anos, liderada pola organización CODDEFFAGOLF, iniciamos en 2018-2019, co apoio de Cooperación Galega da Xunta de Galicia, unha rama do programa que incide especialmente no traballo por reducir a fenda de xénero nos 7 concellos da Mancomunidade NASMAR. Para iso apoiamos dúas grandes áreas de traballo:

Por un lado, traballo de fortalecemento das xa existentes Oficinas Municipales de la Mujer dos 7 concellos da NASMAR, para o cal contamos co respaldo da equipa técnica da NASMAR, e implicacións en diferente nivel das respectivas equipas de goberno municipal (non se recibe igual o traballo neste eido en todas as alcaldías, depende moito da sensibilización previa das persoas responsables do goberno local).
Por outro lado, traballo con grupos de mulleres productoras de base, incluíndo fondos rotatorios (microcréditos), formacións e apoio técnico e de materiais. Nesta área se encadra a campaña “Tejiendo justicia, tejemos igualdad”.

A campaña pretendou visibilizar o empoderamento das mulleres que se vai conseguindo co programa, xenerando material baseado en historias de vida, infografías e outro material divulgativo. Aquí podedes ver un vídeo onde distintas participantes nesta campaña contan a súa experiencia

A continuación material baseado en historias de vida de mulleres e homes participantes no programa, en distintos formatos (stickers, postais ou pósters)

Por último, tamén queremos compartirvos algunhas das infografías dos distintos temas que se tratan nas formacións e obradoiros (tamén dirixidas a homes)

Entradas