Proxecto investimentos para sustentabilidade marisqueo.

Como complemento do proxecto que temos en marcha en colaboración coa organización CODDEFFAGOLF de Mellora da sostibilidade da actividade marisqueira como fonte de ingresos de grupos de mulleres nos municipios de Amapala, Alianza, San Lorenzo e Marcovia, Honduras, a Deputación da Coruña concedeunos unha axuda para realizar uns investimentos que virán refozar esa acción. Trátase do proxecto que temos en marcha agora mesmo no noso programa de Soberanía Alimentaria (aquí se pode coñecer máis dos nosos programas en Honduras). Algo do material tamén é aporte da Xunta de Galicia.

Datos do proxecto

Período de execución: até finais de abril de 2023

Monto da subvención: 25.809,20€

Financiador: Deputación da Coruña co Programa de axudas para o cofinanciamento de proxectos de investimentos no ámbito da cooperación ao desenvolvemento durante o 2022

E cales son exactamente eses investimentos?

Os investimentos agrúpanse en torno a tres eixos:

1. Monitoreos de calidade de agua.

Os monitoreos de calidade de auga son fundamentais para coñecer as posibles causas de incidencias ambientais, de contaminación, etc., que poden estar afectando ao recurso marisqueiro. O suceso de mortes de moluscos acaecido en 2019 e 2020 non foi totalmente aclarado. Se coñece a extensión de diversos parásitos que puideron danar o recurso, pero se supoñen causas subxacentes de orixe ambiental, que poden ter influido na expansión tan agresiva deste fenómeno. Téñense sospeitas de posibles fontes de contaminación da auga de orixe natural ou antrópica, que poden influir nesta situación. Por iso determínase que é preciso o monitoreo da auga e a articulación das institucións normadoras, da academia e das organizacións de pescadores/as e mariscadores/as, para dar un seguimento continuo ás condicións ambientais. Estímase poder crear unha rede de alerta temperá, que permita detectar incidencias na morte de molulcos e
outros síntomas, alertar ás respectivas autoridades e poder realizar as tomas de mostra e análises pertinentes na maior axilidade, podendo identificar así se a orixe se debe a vertidos ilegais de empresas productores (alta presenza de agroindustrias e industrias camaroneras que verten residuos aos esteiros do Golfo), da minería artesanal que se da en determinadas áreas da costa, ou ben de orixe subterráneo, por exemplo, pola presencia cercana de sustratos de orixe volcánico e fontes de augas termais que poden arrastrar sustancias contaminantes de xeito natural.
Para este monitoreo, precísanse os equipamentos adecuados e a articulación cos actores con responsabilidade. Esta última condición dase, co apoio manifesto da Dirección Xeral de Pesca, a Universidade Nacional Autónoma de Honduras, o Servio Nacional de Sanidade Ambiental, e o Instituto de Conservación Forestal.

No proxecto propónse a adquisición do seguinte equipamento por un valor total de 11.000 euros:

Equipo para o muestreo fisico de calidade de auga (Phmetro, refractometro, termometros, disco secchi, etc.);
Equipo para o mostreo microbiolóxico de calidade de agua (placas petri / medios de cultivos, tubos de ensayo, gradillas, micropipetas, balanzas, microescopio, camara neubauer, etc.);
Equipo para o mostreo quimico de calidade de auga (probetas, matraces, viker, etc.).

Este equipo pasará a integrarse no equipamento da área de investigación da socia local CODDEFFAGOLF, que é colaboradora e comanexadora de espazos protexidos segundo convenio de comanexo asinado coas institucións gubernamentais do Estado. O material quedará adscrito á área do Centro de Investigación Marino, co correspondente convenio de manexo do mesmo coas persoas voluntarias da Rede de Monitoreo que se estableza a nivel comunitario. Analizarase a posibilidade de transferencia destes equipos no termo do proxecto ou posterior a el á citada rede, en función do analise da seguridade para o coidado dos equipamentos, e o análise das competencias adquiridas para a súa utilización e coidados.

2. Ensaios para o cultivo de moluscos.

A sobre-extracción de moluscos na rexión é, previsiblemente unha das causas de perda da capacidade de rexeneración do recurso nos últimos 10 anos, excluindo o periodo 2019-2020, no que se deu un suceso de morte masiva de moluscos en todo o golfo. As presións das propias comunidades hondureñas, e máis a incursión de compradores/as dende El Salvador, país con menor liña de costa pero con alta demanda da poboación dos produtos marisqueiros, derivan nunha insuficiencia do recurso para atender á demanda do mercado, pero, ademáis, tamén supoñen unha perda do recurso para a propia alimentación das familias de comunidades pesqueiras. Esta poboación que asiste a recoller marisco, ademáis, soen ser persoas sen recursos económicos insuficientes para mercar lanchas ou redes de pesca, ou alugalas, polo que falamos, en moitos casos de persoas en risco de exclusión e inseguridade alimentaria en caso de perda do recurso. Prantéxase como iniciativa alternativa, o cultivo de moluscos, aproveitando o coñecemento de Galicia neste rubro, a través da colaboración coa Fundación Cetmar, que dará asesoramento técnico e científico específico para establecer ensaios de cultivo. Estes ensaios, a modo de encerros en praias onde poder concentrar a reprodución e engorde dos moluscos, poderán dar conclusións útiles para dúas compoñentes: dispor da metodoloxía e axuste de parámetros, para poder chegar a reproducir intensivamente os moluscos en caso de que se dean perdas ou sucesos de mortes de moluscos como o ocorrido en 2019-2020 e así poder facer unha rexeneración de espazos naturais; e, por outra banda, analizar a posibilidade de reprodución e cultivo controlado de moluscos, para a venta, e poder dispor así dunha forma intensiva de producción que poida facilitar unha fonte de ingresos máis estable aos grupos que participen, así como que poida reducir a presión sobre os bancos naturais.

No proxecto proponse a adquisición do seguinte equipamento por un valor total de 7.600 euros:

Equipo e materiais para o establecemento de ensaios de cultivos de moluscos (canastas ostricolas, mallas, bollas, tubos pvc, etc);
Equipo para monitoreo de bivalvos (balanzas, canastas, cintas metricas, pe de rei, gps, etc).

Este equipo se manterá inicialmente en propiedade da socia local, e será transferido aos grupos participantes ao término dos ensaios.

3. Xeneración alternativas económicas innovadoras.

A actividade marisqueira, como xa se comentou, é a base da alimentación e da xeración de ingresos das familias beneficiarias. A zona sur do país, de areas volcánicas e manglares, é unha zona de chegada de turistas naturais, que buscan, entre outras cousas, a comida de productos do mar. Por outra banda, as comunidades rurais do interior, polos tempos de desprazamento, non teñen un acceso doado aos productos do mar. Pódese dicir que existe unha demanda de produto do mar, e unha insuficiencia de abastecemento a determinadas zonas do país. Por todo elo, considérase que pode haber espazo para a adecuación hixiénica do produto, metodoloxías de conservación e transformación, e unha comercialización de circuito curto aproveitando canais de venta xa existentes. Por outra banda, a crise do Covid-19 e as limitacións aos desprazamentos, provocaron o xurdimento de experimentacións de comercialización e busca de alternativas económicas. Os sucesos de morte de moluscos de 2019 e 2020, así mesmo, aconsellan unha certa diversificación da fonte de ingresos familiares, para non depositar todos os esforzos nun sector, que, de momento, non da seguridade sobre a súa sostibilidade.
Por todo isto, no proxecto proponse a experimentación de formas de conservación, transformación e comercialización de productos de orixe pesqueiro, e así tamén doutros productos dispoñibles nas comunidades en grandes cantidades en momentos puntuais, que fan que se perdan cantidades excedentes por falta de conservación, como por exemplo, as froitas (mango, papaya, etc).

Proponse a adquisición de Materiais e equipo por un valor de 7.000 euros para a experimentación e desenvolvemento de produtos a base de materia prima local: