Entradas

Últimas actividades del programa de mejora de la gobernanza para el derecho a la alimentación en Sur de Honduras 2018-2023

Acaba de terminar el proyecto de Mejora de la gobernanza para el acceso a una alimentación y nutrición adecuada de los colectivos vulnerables de diez municipios del Corredor Seco de Honduras, que se desarrolló desde 2018 con financiación de la Agencia Española de Cooperación Internacional para el Desarrollo (AECID), con un consorcio entre Justicia Alimentaria Global, Amigos de la Tierra y Enxeñería Sen Fronteiras.

En ESF nos tocó ejecutar 250.000 euros en estos 4 años, lo cual se hizo con dos de nuestras organizaciones socias habituales: CODDEFFAGOLF y la Mancomunidad NASMAR.

En los últimos meses del proyecto estuvimos trabando en una serie de ejes, que compartimos a continuación:

MESA DE SEGURIDAD ALIMENTARIA Y NUTRICIONAL DE LA MUNICIPALIDAD DE NACAOME

La mesa de seguridad alimenticia y nutricional (SAN) de Nacaome (con el apoyo de CODDEFFAGOLF) en su plan de trabajo promueve diferentes actividades enfocadas a fortalecer a lxs emprendedorxs, productorxs y ganaderxs del municipio, para incidir y mejorar la seguridad alimentaria en la población. Así, se organizaron diversas jornadas de capacitación sobre los temas de interés de las personas participantes, impulsando además mercadillos verdes.

APOYO A LA PRODUCCIÓN ARTESANAL DE BIVALVOS Y GRUPOS DE MUJERES MARISQUERAS

Una de las actividades trataba de generar un espacio de aprendizaje, esparcimiento e intercambio entre mujeres marisqueras y mujeres campesinas de la vía campesina.

Se impulsó un encuentro de mujeres campesinas de Centro América impulsado por la Vía Campesina y la articulación de mujeres de la Vía Campesina en Honduras. Se coordinó un encuentro con las mujeres marisqueras de Amapala, con la finalidad de conocer el trabajo que realizan las mujeres en una actividad económica tan importante como la pesca. Se visitó la Isla de Las Almejas, un sitio de valor biológico para la captura de bivalvos y otras especies.

Otra de las actividades en este eje fue el apoyo al monitoreo de bivalvos, como parte del compromiso de las mujeres marisqueras en la protección del recurso del que dependen sus economías. Con el asesoramiento de CODDEFFAGOLF, se realizaron muestreos y controles, muy importantes por los episodios de mortandad que ocurren a veces.

PROMOCIÓN DE LAS SEMILLAS LOCALES

En este eje se implementar ensayos participativos para la mejora y conservación de las semillas locales promoviendo la agroecología comunitaria, así como ferias de semillas, todo ello con las compañeras del Comité de Investigación Local CIAL-APROEM.

ECAS – ESCUELAS DE CAMPO SOBRE AGROECOLOGÍA

Se trataba de promover sistemas de producción alimentarios innovadores con enfoque agroecológico, así como espacios para el intercambio de conocimiento y saberes en cuanto a la producción local de alimentos. Se realizaron giras de intercambio entre productores y productoras de distintas zonas y espacios de encuentro.

NUEVO PROYECTO: Derecho a la Alimentación con sistemas locales sostenibles y resilientes

En el primer trimestre de este año comenzamos un nuevo proyecto a 4 años, financiado por la Agencia Española de Cooperación Internacional para el Desarrollo. Se integra dentro de nuestro programa de Promoción del Derecho a la Alimentación con enfoque de Soberanía Alimentaria. Este proyecto no lo hacemos solas, sino que somos un gran grupo de organizaciones trabajando en red. Fue solicitado por un consorcio de 3 ONGD españolas, donde estamos ESF Galicia, además de Amigos de la Tierra España, con Justicia Alimentaria Global como líder del consorcio. Pero la ejecución correrá a cargo además de varias organizaciones hondureñas con las que ya hay gran trayectoria de colaboración (¡este será ya el tercero de estos proyectos a 4 años que compartimos!)

Título: Acceso a Derecho Humano a la Alimentación de mujeres, familias campesinas, pescadoras y marisqueras en sistemas alimentarios locales sostenibles y resilientes al cambio climático

Monto total: 3.000.000 € (de los que Ingeniería Sin Fronteras Galicia manejará 300.000€)

Socios locales: CODDEFFAGOLF (Comité para la Defensa de la Flora y Fauna del Golfo de Fonseca), AMLVC-H (Articulación de Mujeres de La Vía Campesina Honduras), CESAHDE (Centro de Estudios y Acción para el Desarrollo de Honduras), AMDV (Asociación de Mujeres Defensoras de la Vida), ANAFAE (Asociación Nacional para el Fomento de la Agricultura Ecológica), ADEPES (Asociación de Desarrollo Pespirense), FIAN Sección Honduras (Red por el Derecho Humano a la Alimentación)

¿Para qué es el proyecto?

El proyecto quiere fortalecer sistemas alimentarios locales que garanticen el derecho humano a la alimentación, reduzcan brechas de género y apoyen la reactivación económica local. Se acompañará a 1216 hombres y mujeres y campesinas, pescadoras y marisqueras en 10 municipios de Choluteca y Valle para:

  • 1) fortalecer su productividad, resiliencia climática y acceso a mercados,
  • 2) reducir las brechas de género
  • 3) impulsar cambios en políticas e imaginarios sociales
  • 4) experimentar y gestionar conocimientos para identificar innovaciones y buenas prácticas para la gestión de sus modelos productivos

Se apuesta por la equidad de género; 64% del colectivo meta son mujeres y el 76% del presupuesto va para acciones afirmativas y de acceso igualitario para reducir las brechas de género

¿Qué se apoya concretamente desde ESF en el proyecto?

Como hemos venido haciendo desde 2010, cuando empezamos el trabajo en el programa de Soberanía Alimentaria, colaboraremos con CODDEFFAGOLF para que acompañe concretamente a 125 familias pesqueras y marisqueras, en 12 comunidades (aldeas) de la zona del Golfo de Fonseca. La idea es fortalecer sus capacidades productivas, de consumo y agregación de valor. También se desarrollará investigación, experimentación y generación de conocimiento e incidencia política local y nacional con respecto a la protección de la pesca artesanal y sus gentes. Aquí se concreta un poco más lo que se hará en cada línea de trabajo y cuándo (siendo el año 1 el propio 2023).

Dentro de la línea de trabajo 1, producción resiliente, consumo, intercambio y comercialización local:

  • Año 1 y 2: Procesos de formación para la producción, diversificación y resiliencia a cambio climático. Desarrollo acciones afirmativas para mujeres en el acceso a recursos y servicios. Talleres sobre consumo saludable.
  • Año 2 a 4: Asistencia técnica y acompañamiento a procesos producción, cosecha y manejo de excedentes. Talleres y acompañamiento a procesos de agregación de valor y transformación. Desarrollar pilotos de intercambio y comercialización.
  • Año 3 Intercambios con experiencias nacionales o internacionales de sistemas alimentarios locales y agricultura, pesca y marisquería en pequeña escala.

Dentro de la línea de trabajo 2, estrategias y acciones para reducir las brechas de género, la carga desigual del trabajo de cuidado y prevenir y atender la violencia de género:

  • Año 1 y 2: Ciclos o procesos de formación sobre empoderamiento, capacidades de incidencia con mujeres y jóvenes.
  • Año 1 y 2: Adaptación de metodologías y talleres sobre trabajo de cuidado, el autocuidado y masculinidades positivas. Formación sobre prevención, protección y atención a la violencia de género.
  • Año 1 y 2: Apoyar el desarrollo o mejora de políticas, planes y protocolos institucionales en materia de género. Adaptar la metodología de presupuestos sensibles y etiquetados de género y desarrollar un plan de formación para las organizaciones socias
  • Año 1 al 4: Promoción del liderazgo de mujeres en espacios y organizaciones comunitarias y acompañamiento y fortalecimiento de la participación de mujeres en espacios de incidencia.
  • Año 1 a 4: Campañas y actividades lúdicas y socio culturales para sensibilizar sobre la violencia de género, los derechos humanos de las mujeres y sobre el reconocimiento y redistribución del trabajo de cuidado. Participación en fechas conmemorativas y eventos estratégicos para los derechos de las mujeres.

Dentro de la línea de trabajo 3, influencia en imaginarios sociales, acciones de incidencia política y veeduría social:

  • Año 1: Diseño de una estrategia de incidencia política, desarrollo y fortalecimiento de alianzas.
  • Año 1 y 2 Espacios de formación en técnicas de vocería, incidencia y auditoria social.
  • Años 1 al 4: Impulso a iniciativas de incidencia política y veeduría social para la agenda de derechos y de la agricultura, pesca y marisquería de pequeña escala.

Dentro de la línea de trabajo 4, experimentación, recuperación de saberes y de gestión de conocimiento:

  • Año 1 diseño de los laboratorios de experimentación y gestión de conocimiento.
  • Año 1 al 4 Desarrollo de ensayos participativos y formación para la mejora y conservación de semillas y sobre la reproducción de moluscos bivalvos para regeneración de espacios naturales de captura y monitoreo de poblaciones de valor comercial y calidad de agua.
  • Años 2 al 4 Apoyar procesos de sistematización de guías, manuales y cajas de herramientas sobre experiencias y buenas prácticas de las organizaciones socias.
  • Año 2. Desarrollar procesos de difusión de productos de conocimiento a través de diversos materiales de comunicación y canales de difusión

NOVO PROXECTO: Mellora da Xestión Pública e Social para a Gobernanza dos Recursos Hídricos en 9 municipios da Rexión 13 Golfo de Fonseca. Fase 1

Este proxecto, que financia a Agencia Española de Cooperación Internacional para el Desarrollo (AECID), forma parte do Programa de Auga de Enxeñaría Sen Fronteiras Galicia na zona sur de Honduras, froito dun proceso de varios anos, coa Mancomunidade NASMAR e a Asociación Hondureña de Xuntas Administradoras de Auga (AHJASA). Veuse traballando no fortalecemento de capacidades de xestión pública e social para a xestión da auga en comunidades rurais. Neste proxecto, súmase o Comité para a Defensa e Desenvolvemento da Flora e Fauna do Golfo de Fonseca (CODDEFFAGOLF), co que se traballou en Soberanía Alimentaria con enfoque de cunca e adaptación ao cambio climático.

A base territorial do proxecto inclúe 9 municipios que pertencen ao Corredor Seco centroamericano, caracterizado por ter unha estación seca que limita a disposición de auga durante a maior parte do ano. Son os municipios que forman a NASMAR: Nacaome, Amapala, San Lorenzo, Marcovia, Goascorán, Namasigüe, El Triunfo, Apacilagua e El Corpus (ver imaxe neste post, de creación propia a partir de http://geoportal.infoagro.hn/geoportal_public)

Varias obras estratéxicas axudan ó acceso á auga nas áreas urbáns e comunidades que se encontran preto, mentras que as comunidades máis afastadas abastécense de pozos perforados (profundos), excavados (artesanais), correntes superficiais de estación e compra de auga envasada. En xeral, a poboación non ten acceso á auga en cantidade e de forma segura, aceptable e accesible, segundo recomenda a ONU. Na zona hai unha alta incidencia de casos de enfermidade renal crónica que probablemente se debe a mala calidade da auga subterranea, contaminada por agroquímicos e fenómenos de intrusión salina. En certas zonas, a pesar de que sí que se encontra auga en cantidade, preséntanse problemas de contaminación por metais pesados de orixen natural o ser terreo volcánico, incidindo na saúde da poboación.

Entre as actividades que se executarán, NASMAR será a responsable de tutelar o proceso de fortalecemento dos equipos técnicos municipais para mellorar a súa capacidade de xestión de proxectos de auga (tutoría dos técnicos na execución de obras exemplo de boas prácticas, acompañamento aos equipos técnicos, coordinación dás capacitacións: hidroxeoloxía, calidade de auga e saúde, sistemas de información xeográfica, formulación de proxectos con enfoque de dereitos, bo goberno, xénero, outros aspectos transversais, e mellora de deseños). Coordinará as accións coa Secretaría de Salud en el Departamento de Valle (SESAL) para a mellora dá información relativa aos problemas de saúde vinculados á calidade de auga, e ou fortalecemento do laboratorio de análise de auga. Así mesmo facilitará a loxística e coordinación dás investigacións en hidroxeoloxía con apoio dás universidades colaboradoras.

AHJASA, como organización complexa de base social comunitaria, constituída por xuntas de auga (JA) veciñais, constitúe a principal entidade dá sociedade civil hondureña de xestión social dá auga, e ten unha longa experiencia en fortalecemento de xuntas de auga. O papel de AHJASA será establecer e asentar a metodoloxía de formación en terreo do persoal técnico comunitario de JA, principalmente a aplicación práctica dás capacitacións a través do fortalecemento de comunidades modelo. Tamén liderará o seu proceso de fortalecemento interno: técnico-administrativo, de coordinación interna e de cohesión social.

CODDEFFAGOLF entidade ambientalista con ampla experiencia en sensibilización ambiental, reforestación voluntaria, boas prácticas agrícolas e manexo de conflitos, executará a compoñente de sensibilización ambiental, definindo contidos sobre o ciclo dá auga para a currícula oficial dá materia de Educación Ambiental nas escolas. Liderará as actividades de sensibilización aos consellos de microcunca, para conservación do recurso, coordinando a acción voluntaria comunitaria para protección do recurso. Coordinará as accións con UMAs e o Instituto de Conservación Forestal. Coordinará con Ahjasa e acompañará accións de delimitación de microcuncas e zonas de recarga hídrica en comunidades.

Nesta fase, preténdese dar un salto cuantitativo da capacidade de mobilización de recursos para sistemas de auga, cualitativo en canto á xestión pública de calidade, avanzar na sustentabilidade de xestores sociais da auga, e unha mellora substancial nas alianzas interinstitucionales, e incorpórase con máis intensidade o traballo co enfoque de xestión integral para a protección do recurso

FICHA

Título: Mellora da Xestión Pública e Social para a Gobernanza dos Recursos Hídricos en 9 municipios da Rexión 13 Golfo de Fonseca. Fase 1

Orzamento total: 558.801

Duración: 24 meses, febreiro 2022 a febreiro 2024

Boletín Oficial ESFeiro: marzo 2023


Benvidx ao BOE de marzo 2023. Se prefires a versión sonora resumida en 7 minutiños en formato podcast, aquí podes escoitala!


CONTIDOS

  • Vida Asociativa
  • Honduras
  • Mozambique
  • Enlaces de interese
  • Recomendación artística
  • E no próximo mes …
  • A ESFrase do mes

VIDA ASOCIATIVA

    Démoslle xa a benvida a Sandra, que a segunda semana de febreiro se incorporou ao equipo de traballadoras de ESF en Honduras.

    No proxecto Hackers Sen Fronteiras de impulso da tecnoloxía para os dereitos humanos no ensino secundario, tivemos un mes movidiño, con faladoiros de cacharreo electrónico e electrónica ética nos IES de Celanova e Mondoñedo. Ademais, comenzou un Comando Hacker (son traballos fora da aula), neste caso no IES Mondoñedo, sobre tecnoloxías tradicionais no que terán que entrevistar a parientes ou veciñxs maiores. Ademais, a escritora Antía Yañez fixo un obradoiro de escrita creativa en Celanova.

    Saiu ao aire o 2º programa de ESF-Televisión, onde entrevistamos a Héctor Tejón. El defínese como politólogo, sociólogo, acti-vista, investigador social, doutorando en Socioloxía UDC e con-vivindo con Esclerose Múltiple. Falamos con el de moitos temas, incidindo na hostilidade das cidades para as persoas con problemas de mobilidade, e o complicado acceso a tecnoloxías de apoio para estas persoas.

    Tivemos un par de encontros en liña de persoas da Rede de Bancos de Reciclaxe Electrónica con Software Libre de Galicia con activistas de Reutilizak e Ereuse.org, para ir ampliando contactos.  

    Houbo tamén un encontro en liña con participantes no Programa de Coñecemento da Realidade 2022, que nos contaron como lles foi (algún deles aínda non volveu!). En febreiro ademais pechou o prazo de solicitude da bolsa para este programa no 2023, aínda que unha das 3 prazas quedou deserta (a que é específica para profesorado de secundaria), e ampliouse o prazo até o 19 de marzo.


HONDURAS

    No programa de soberanía alimentaria, e no marco do proxecto de marisqueo, en febreiro, proséguese coas reunións con axentes responsables da vixilancia e cumprimento da normativa ambiental nas zonas protexidas da rexión sur, especialmente nas áreas mariñas e costeiras. Aquí unha delas de coordinación moi importante, coa Fuerza de Tarea, que ten representación de diversos axentes da Administracion Pública de Honduras.

    No programa de auga, asinamos o convenio coas nosas socias CODDEFFAGOLF e Mancomunidade NASMAR para executar o novo proxecto de “Mejora de la gestión pública y social para la gobernanza de los recursos hídricos en 9 municipio de la región 13 Golfo de Fonseca F1”, financiado pola Agencia Española de Cooperación Internacional para el Desarrollo.

    Estamos preparando ademais unha máis que probable visita a Galicia de Modesto Ochoa, presidente de CODDEFFAGOLF, dentro dunha xira de defensorxs da terra que organiza a Coordinadora Galega de ONGD coa rede Futuro en Común.


MOZAMBIQUE

    Durante o mes de febreiro continuou a visita técnica a Mozambique de Manuel. Nela, ademais das actividades programadas en relación ao seguimento da seca nas Administracións Rexionais da Auga do Sur e do Norte, traballouse, a petición dos nosos socios do Norte, no control e avaliación do estado do almacenamento do encoro de Locumue, cuxa xestión é moi relevante xa que é o que abastece de auga á cidade de Lichinga (capital da provincia de Niassa). Para iso, foi especialmente motivador traballar de novo co actual director da División de Xestión da Conca do Rovuma e antigo coñecido do proxecto en anteriores postos. Ademais do traballo coas ARAs, traballouse coa Universidade Eduardo Mondlane nos contidos do traballo de fin de mestrado que será co-titorizado desde o proxecto e que se baseará en parte do traballo de seguimento da seca que se está realizando co ARA Sur.


ENLACES DE INTERESE

Auga

Consumo responsable

Cooperación e ONGD

Educación para o desenvolvemento

Enerxía e cambio climático

Iniciativas

Investigación para o desenvolvemento 

Mundo

Pobreza e exclusión

Políticas e modelos de desenvolvemento

Soberanía alimentaria e desenvolvemento rural

Tecnoloxías da Información e Comunicacións (TIC)

Tecnoloxía para o desenvolvemento humano

Voluntariado e Persoas


RECOMENDACIÓN ARTÍSTICA

    Este mes imos aos clásicos. Un libro imprescindible para toda activista anticolonialista, de Eduardo Galiano,  Las venas abiertas de América Latina (1971).


E NO PRÓXIMO MES …


A ESF-RASE DO MES

    Tecnoloxízanse algunhas partes, por exemplo moitas persoas usan a televisión para coidar aos nenos, ou soñan con que pequenos robots limpen e fagan todas as tarefas, incluso se anuncia que se converterán en compañeiros de piso; creo que esta non é a sociedade que queremos. Estannos preparando para unha sociedade na que as persoas estean cada vez máis illadas. Creo que podemos afirmar que isto non encaixa nunha óptica emancipatoria.

Sivia Federici

Honduras. Segue o programa de soberanía alimentaria no eido do marisqueo

No marco do proxecto de marisqueo que financia Cooperación Galega da Xunta de Galicia, que desenvolvemos con CODDEFFAGOLF, en febreiro seguiron as reunións con axentes responsables da vixilancia e cumprimento da normativa ambiental nas zonas protexidas da rexión sur, especialmente nas áreas mariñas e costeiras. En proxectos anteriores, apoiárase a posta en marcha e articulación da Fuerza de Tarea Interinstitucional (FTIA), que ten a misión de vixilancia e seguimento de delitos ambientais no territorio. Despois dos cambios institucionais derivados da renovación do goberno tras as eleccións xerais de finais de 2021, procedía retomar o camiño para o fortalecemento deste espazo de articulación.

Neste proxecto é crucial o seguimento e protección das persoas que exercen a actividade marisqueira, especialmente en áreas protexidas, onde hai unha gran presión polo control dos recursos por parte de distintos sectores. É crucial protexer os medios de vida das familias pescadoras e mariscadoras, así como o seu dereito a extraer os recursos dunha forma sostible como o desenvolveron ata agora. O fortalecemento da FTIA, xunto coa mellora da aplicación SIROS, que permite o rexistro de incidencias ambientais a modo de denuncia social, de forma anónima, buscan en conxunto contribuír a garantir a seguridade no acceso aos recursos mariños e costeiros por parte das poboacións da zona.

A reunión comezou coas palabras de benvida a cargo de Nicia Sagastizado, seguida da presentación persoal dos membros das diferentes institucións presentes (SERNA Mi-Ambiente, DIGEPESCA, CODDEFFAGOLF, ICF). A continuación, realizouse unha pequena reseña histórica sobre o papel que desempeñou a FTIA por parte do director rexional de DIGEPESCA, Lorenzo Turcios, e o Sub-Director de CODDEFFAGOLF, Jose Ely Gutierrez. Seguido, o fiscal do MP, Héctor Paguada, compartiu cal é a axenda do MP ante a FTIA, ratificando o seu apoio aos debidos procesos, argumentando que se necesita vincular á DPI, Policía Nacional e ao Exército. A directora de SERNA expresou o seu compromiso coa articulación da FTIA, asegurando o compromiso da institución. O capitán Maradiaga da Fuerza Naval de Amapala, expresou o compromiso da Naval coa protección dos recursos naturais e do ambiente, resaltando a importancia da FTIA. Enrique Vega menciona que a FTIA xurdiu no Estado Maior Conxunto en Tegucigalpa, e foi ese ente quen designou ao MP como a institución responsable de liderar e coordinar as accións da FTIA. O capitán Daniel Andino de Marina Mercante tamén expresou o seu compromiso coa FTIA e propuxo que se remitiran algúns casos ao departamento de Protección do Medio Mariño da Dirección Xeral de Marina Mercante. A xornada rematou co abordaxe dos acordos e compromisos fixando unha data tentativa para a seguinte reunión.

ESF en el Museo Nacional de Ciencia y Tecnología A Coruña

La UNESCO designó el 4 de marzo como Día Mundial de la Ingeniería para el Desarrollo Sostenible, fecha señalada para concienciar sobre el papel de la ingeniería para mitigar los efectos del cambio climático y avanzar en el desarrollo sostenible. El Museo Nacional de Ciencia y Tecnología A Coruña nos invitó a desarrollar una serie de actividades como entidad de referencia en este ámbito.

  • 11:00-13:00 h. Taller “Cacharreando en el ordenador ¡si no puedes abrirlo, no es tuyo!”. El Banco de Reciclaje mostrará cómo es el interior de un ordenador y a instalar software libre. Reflexionarán sobre los materiales de estos dispositivos, problemas sociales y ambientales en su ciclo de vida o sobre la electrónica ética como alternativa.
  • 11:00-13:00 h. Taller “Juegos de tecnología por los derechos humanos”. Sesión con el Grupo de Educación para la Transformación Social para trabajar conceptos de tecnología e ingeniería para el bien común y derechos humanos en el mundo: juego de cartas Cooperando, Risc energético, videojuego Tet-HR-is de derechos humanos…
  • 12:00 h.-13:00 h. Charla “Tecnologías inclusivas de bajo coste”. Charla y muestra de objetos sobre tecnologías de bajo coste para personas con movilidad reducida, especialmente dirigida a potenciales usuarios y su entorno o tecnólogxs interesadxs en colaborar. Grupo de Tecnoloxía Inclusiva de Enxeñería Sen Fronteiras e grupo de investigación Talionis – CITIC da Universidade da Coruña.
  • 13:00 h.-14:00 h. Charla “Tecnología en proyectos de cooperación internacional para el desarrollo”. Los Grupos de Proyectos de Cooperación Internacional hablarán sobre la aplicación de tecnología por el bien común: promoción del derecho humano al agua, alimentación y soberanía alimentaria o de amenazas vinculadas a la tecnología (extractivismo mineral o energético, sistemas agroindustriales, etc.).

Sábado 4, de 11:00 a 14:00 h. Entrada libre hasta completar aforo; en los talleres, participación según orden de llegada durante todo el horario indicado.

Vente con ESF coñecer outras realidades!

Abrimos prazo para solicitar unha das tres prazas que este 2023 sacamos dentro do noso Programa de Coñecemento da Realidade (PCR).

Haberá un proceso de selección de tres persoas. Unha das prazas está enfocada específicamente a persoal docente de centros de ensino secundario de Galicia. as outras dúas, non teñen un perfil concreto.

As tres persoas seleccionadas se integrarán na asociación (se é que non estaban xa integradas), realizando ademais un itinerario formativo específico para participantes no PCR, cunha parte presencial e outra parte en liña. A continuación, nalgún momento entre xuño e setembro, terá lugar a estancia en Honduras, coñecendo os proxectos nos que participamos, o traballo das organizacións hondureñas coas que colaboramos, e vivindo de primeira man esa realidade. A estancia, no caso da praza para docentes de secundaria, poderá durar entre 1,5 e tres meses. No caso das outras dúas prazas, durará entre 2 e 3 meses. Á volta farase unha devolución do aprendido.
Enxeñería Sen Fronteiras faise cargo da viaxe, seguro e aluguer da vivenda en terreo, así como posibles desprazementos ás activides se se programen. A cargo da persoa correrá a súa manutención e gastos correntes da vivenda (auga, luz, …), así como o restos dos gastos persoais que poida ter na estancia.

Se tes interese, ou sabes dalguén que o poida ter, aquí están as bases completas, con información sobre o contexto, os criterios de selección, o xeito de presentar candidatura e os prazos.

Data límite de presentación de candidatura, 22 de febreiro.

Boletín Oficial ESFeiro: xaneiro 2023

Se prefires a versión resumida en podcast, aquí podes escoitala!

CONTIDOS

  • Vida Asociativa
  • Honduras
  • Mozambique
  • Enlaces de interese
  • Recomendación artística
  • E no próximo mes …
  • A ESFrase do mes

VIDA ASOCIATIVA

    En decembro continuamos o proxecto de Hackers Sen Fronterias, con faladoiros en centros de ensino de secundaria sobre distintos aspectos da tecnoloxía para o ben común. A principios de mes estivemos en Curtis facendo o faladoiro introductorio para 1º, 2º, 3º e 4º da ESO. Logo foi o turno do IES de Celanova, onde falamos sobre soberanía alimentaria a FB básica, 1º de bacharelato e 3º da eso, e onde Martina e Lucía contaron a súa experiencia como mulleres tecnólogas polo ben común a 4º da ESO.

    Precisamente o grupo de Mulleres Tecnólogas para o Ben Común de ESF tivo un par de encontros presenciais en decembro, en Santiago (aproveitando o encontro da base social de outono, a nosa Xuntanza) e en A Coruña, para ir facendo grupo.

    Ademais da Xuntanza de principio de mes, que aproveitamos para celebrar a nosa Asemblea Xeral (onde aprobamos novos estatutos!) e outras sesións coa base social que foron moi curativas, tivemos a final de mes a comida de Nadal, que xa empeza a ser tradición. Aproveitamos para falar de moitas cousiñas, coñecerse moita xente que está fora e aproveita as festas para vir a Galicia e, en resumo, vertebrar.

    O proxecto de tecnoloxía para o ben común nas universidades galegas, que financiou a Xunta de Galicia e o Concello de Lugo e comezara en 2021, chegou ao seu fin da súa primeira fase. Tivemos un encontro en A Coruña da rede Artigo9Tech para facer ese peche, que serveu para compartir as iniciativas de investigación en tecnoloxías para o ben común financiadas pola rede e pensar no futuro da propia rede. Na nosa web fomos deixando os resumos das 4 iniciativas apoiadas:

  • VisualTech, plataforma para mapeo de produtos de apoio de baixo custo
  • ATOPA, app para mellorar a convivencia nas aulas
  • Xogando coas letras, ferramenta didáctica para mellorar a lecto-escritura de persoas con dificultades 
  • INVIT, Innovación en vivenda transicional como proceso para a recuperación das persoas desprazadas

    Tamén como peche deste proxecto, lle adicamos o especial de Nadal de ESFRadio á rede Artigo9Tech e a esas iniciativas, con varias das investigadoras involucradas. A principio de mes saíra ao aire o programa de ESFRadio sobre “moedas sociais”, onde tivemos connosco dúas persoas impulsoras dunha moeda social galega, A Sabia.


HONDURAS

    En Honduras durante decembro só nos quedou unha das tres persoas que participaron en 2022 no Programa de Coñecemento da Realidade, Mateo. A súa crónica sobre o barrio foi a última antes de rematar a súa estancia. Tamén foi o cronista do encontro que, dentro do proxecto ‘Mejora de la gestión comunitaria del agua en el sur de Honduras, Fase 1’, financiado pola Cooperación Galega da Xunta de Galicia, tivo lugar para intercambio sobre boas prácticas de xestión da auga e as microcuncas no sur de Honduras.   

    Por outra banda, abrimos unha praza para persoal técnico expatriado en Honduras, que se incorpore ao equipo de 3 persoas que xa están no país. A mediados de xaneiro esperamos ter á persoa.


MOZAMBIQUE

En Mozambique, co proxecto no que ESF colabora con Augas de Galicia, decembro foi un mes de peche de ano, con traballo da Administraçao Regional da Agua do Sul nas súas propias labores administrativas e de xestión. Ademais, tramitouse a bolsa para un dos seus técnicos de xeito que puidera completar o seu mestrado en Hidráulica e Recursos Hídricos na Universidade Eduardo Mondlane, na súa Facultade de Engenharia. En Galicia, estivemos xa empezando o deseño de como queremos que sexa a imaxe e a difusión deste proxecto, ao que queremos visibilizar moito máis. Para iso contaremos coa colaboración de AGARESO, especialistas nestes temas coas que xa temos traballado no proxecto que vén de rematar de Mulleres Bravas.


ENLACES DE INTERESE

Auga

Consumo responsable

Cooperación e ONGD

Educación para o desenvolvemento

Enerxía e cambio climático

Iniciativas

Investigación para o desenvolvemento 

Mundo

Pobreza e exclusión

Políticas e modelos de desenvolvemento

Soberanía alimentaria e desenvolvemento rural

Tecnoloxías da Información e Comunicacións (TIC)

Tecnoloxía para o desenvolvemento humano

Voluntariado e Persoas


RECOMENDACIÓN ARTÍSTICA

    Empezamos o ano bailongas coa lista de reprodución de “Mujeres que cambian el mundo, unha lista con músicas de mulleres de todo o mundo que reivindican os seus dereitos e bailan a revolución.


E NO PRÓXIMO MES …

   Para máis info sobre cursos e eventos en Galicia  consulta a Axenda Solidaria e as formacións da Coordinadora Galega de ONGD


A ESF-RASE DO MES

Leváronnos a todos a imaxinar un modelo que só contempla a competencia. Estamos todos enloquecidos competindo uns cos outros.

Xavier Soler, en entrevista podcast RAdiactivas

Crónicas de Honduras, 8. Despedidas

Nicole nos deixa a súa última crónica, que tamén será a última das participantes no Programa de Coñecemento da Realidade 2022. Este programa puido realizarse grazas ao apoio financeiro da Cooperación Galega da Xunta de Galicia e da Convocatoria de subvencións destinadas á realización de programas de interese xeral para fins de carácter social, con cargo á asignación tributaria do 0,7% do IRPF da Consellería de Política Social e Xuventude.


¡Hola de nuevo!

Como ya sabrán algunxs de ustedes, tuve la oportunidad de participar en la edición 2022 del Programa de Conocimiento de la Realidad que ofrece ESF anualmente. En esta ocasión quiero simplemente explicar el por qué creo que si pueden, deberían presentarse y, de ser escogidxs, deberían aventurarse.

A pesar de que mi llegada al programa tuvo un desarrollo peculiar y algo curioso, desde que me enteré de que existía una oportunidad tan increíble como para permitirte ir a conocer una cultura ajena a la tuya y aparte aprender cosas que no te enseñan dentro de un aula, la emoción que sentí no disminuyó hasta que supe que efectivamente me iría…

Aterricé en esta experiencia como suelen pasar los acontecimientos que te cambian la vida: de repente y sin esperarlos. Esta nota es una despedida a esta etapa que viví y una invitación a este maravilloso programa. Nadie que no lo viva podrá entenderlo. Les invito a presentarse y les recomiendo vivirla si se les da la oportunidad.

El proceso de adaptarse a un lugar nuevo es siempre diferente y allí no fue distinto. Vivir en Galicia te acostumbra a que si sale el sol es día de paseo y si no, también. San Lorenzo es un contraste de sol todos los días y significó una bocanada de aire (caliente) que no sabía que necesitaba. Es un lugar pequeño -dependiendo a quién le preguntes- pero que tiene un alma grande.

No voy a contar mucho más de lo que debería porque cada experiencia es única y quien vaya este año nos contará su proceso, sólo me gustaría ser honesta y decirle a quien lea que Honduras les espera con los abrazos abiertos, estoy segura. La mejor parte de este país centroamericano tan pequeño y escondido detrás de prejuicios es su gente. Sin lugar a dudas con lo que más me quedo de todo lo vivido es la calidad humana que encontré allí.

Mucha suerte a las nuevas personas que se embarquen en la aventura. Esto es un antes y un después.

Crónicas de Honduras, 7. Nicole

¡Hola mundo! Soy Nicole, una de las PCR de la edición 2022 del programa. Hacia finales de septiembre llegué a Honduras y desde el primer día en San Lorenzo, Valle -lugar en donde se encuentra la oficina/sede de ESF en el país-, estuve conociendo a las copartes con quienes compartiría durante mi tiempo allí.

Hasta ahora pueden leer una crónica de tipo más personal mía porque tuve unos meses movidos desde que empezó la experiencia hasta mi regreso a Galicia, pero lo importante es que aquí está.

Voy a empezar hablándoles un poco de las copartes con las que tiene proyectos en común ESF Galicia en Honduras: CODDEFFAGOLF, NASMAR y AHJASA. CODDEFFAGOLF es una organización que trabaja en pro del bienestar y la conservación del Golfo de Fonseca, ubicado en el departamento de Valle, Honduras. NASMAR es la Mancomunidad de Municipios del Sur de Honduras y su objetivo es la mejora de las condiciones de vida de los habitantes de los municipios socios. Por último, la Asociación Hondureña de Juntas Administradoras de Sistemas de Agua -AHJASA- trabaja en el fortalecimiento de las organizaciones prestadoras de servicios de agua y saneamiento y promueve el desarrollo comunitario para la independencia técnica y económica a nivel social.

Coddeffagolf fue mi primer contacto y mi segundo hogar. Contacto porque fue la primera coparte que conocí y con la que tuve oportunidad de participar casi de inmediato en actividades y, hogar, porque las amistades y redes que creé estando allí estaban relacionadas sobretodo con esta organización.

Tratar de resumir varios meses de vivencias en Honduras dentro de un relato corto es algo imposible de hacer, por lo que contaré algunos momentos que destacan en mis memorias ahora que regresé de la experiencia. La primera imagen que se me viene a la mente es cuando viajé hasta La Berbería, una zona perteneciente al sistema nacional de áreas protegidas y que se encuentra ubicada en la parte sur oeste del departamento de Choluteca. Allí pude conocer y colaborar con la documentación de imágenes de un proyecto para la recuperación de bosques de mangle a través de creación de canales para la rehabilitación hídrica de la zona. Durante esta experiencia conocí a varias personas de la base social de Coddeffa (como a veces le dicen cariñosamente a la organización), lo cual para mí personalmente resultó ser muy gratificante al ser un acercamiento a la realidad de la comunidad y, al mismo tiempo, me permitió ver un poco el funcionamiento de un proyecto.

Otra experiencia que me gustaría destacar de mi estancia como PCR sería cada visita que tuve al proyecto con APROEM, la Asociación de Productores Experimentadores de Moropocay. Fueron varias las visitas en las que pude participar con el proyecto y la comunidad, por lo que generé lazos con varixs de lxs integrantes de la asociación y comí todo el maíz que puedan imaginarse (más unos kilos extra) … sí, porque me encanta, pero sobretodo porque las personas en la asociación querían que probase el sabor resultante de llevar trabajando en el proyecto durante ya algunos años.

La última vivencia que quisiera mencionar es la actividad que realizamos junto a las y los chicxs de la RedJAC- Red de Jóvenes en Acción por el Clima en Honduras en la Playa de las Almejas. En esta ocasión tuvimos un día lleno de actividades para reflexionar acerca de varios temas como el medio ambiente, la importancia de la comunicación dentro de la red y por último, en retribución al espacio, hicimos una mini jornada de limpieza de la isla liderada por lxs jóvenes.

Las historias que mencioné aquí son una pequeña parte de toda la experiencia que viví durante mi estancia en Honduras. Hacen falta aún miles de historias más que se quedarán en mi memoria y allí encontrarán su hogar.

Gracias a ESF y a todas las personas en Honduras con las que me crucé en algún momento y tuvieron una sonrisa o un gesto amable. Esta definitivamente es una de esas experiencias de vida que nunca se olvidan y aunque aún no puedo creer que me haya pasado a mí, una mujer migrante latina, agradezco que haya sido así.

* Foto de cabecera: playa La Cabaña en San Lorenzo, Valle.