secundaria archivos - ESF Galicia

Encontro Hackers Sen Fronteiras de alumnas de secundaria

10 enero, 2024

Este encontro tivo lugar o 12 decembro 2023 na Escola Politécnica Superior de Enxeñería de Lugo da Universidade de Santiago de Compostela, no marco do proxecto Hackers Sen Fronteiras, que se levaba xa dende mediados de 2022 desenvolvendo. A organización levouse a cabo por Enxeñería sen Fronteiras da man con facilitación de Rexenerando.

O grupo de alumnas convidado a este encontro de peche foi un grupo heteroxénero 15 de nenas e mulleres adolescentes de tres IES de zonas rurais que participaron como centros piloto nesta primeira fase de Hackers Sen Fronteiras, cun rango de idades entre 12 e 17 anos.

Nesta sesión grupal abordáronse competencias transversais xa traballadas anteriormente a través do interese das rapazas na tecnoloxía e a súa vinculación co seu percorrido formativo dos próximos anos e as súas posibilidades. Participou tamén a directora da Escola Politécnica de Lugo para dar a coñecer as liñas de educación superior, de traballo e de investigación do centro da USC. Acercar ás alumnas dos institutos á formación universitaria da rama das enxeñerías pode supoñer a materialización dos intereses das mulleres que están a piques de finalizar os estudos de bacharelato na súa incorporación a estudios específicos, apostando pola rama tecnolóxica na nosa comunidade, e coñecendo eidos de estudo da tecnoloxía que non asociaban a posibilidades académicas ou laborais.

Tamén se traballaron contidos mais amplos dende un enfoque de xestión emocional e de creatividade, tendo en conta ás necesidades do grupo de mulleres de menor e de maior idade, que serviu para facer un traballo colectivo de repensar as fortalezas e debilidades que teñen de cara os seus estudos e os retos que supón cada unha das suas etapas educativas.

Algúns elementos que saíron foron o gran esforzo que supoñen este tipo de estudos, a superación das materias, a aprendizaxe a través da creación e creatividade grupal e o interese personal nos campos de estudo específicos de cada unha delas. Con esto último, as mulleres alumnas fomentaron a súa resiliencia nos estudos a través do replantexamento das suas inquedanzas persoais, formativas e futura aplicacións profesionais, de xeito que consideraron de gran importancia traballar nas dificultades para chegar os seus obxetivos propostos. Estos últimos, xiraban en torno á especialización e o desfrute das materias mais interesantes para cada unha delas, tendo en conta as necesidades para chegar a aquelo que desexan ser e facer a longo prazo, coa mirada posta nas exixencias da educación formal. Moitas delas estaban máis preocupadas do curto prazo e as esixencias do curso actual, tendo esa sensación moitas veces de que as materias vinculadas a tecnoloxía custan máis. Pero tamén saiu o descoñecemento que pode haber acerca de eidos da tecnoloxía que non se plantexaran e lles interesan.

Queremos destacar tres tres ideas que saían con forza entre as alumnas no propio espazo e que nos pareceron relevantes despois de escoitalas:

Están en anos nos que teñen outros intereses e preocupacións e polo tanto imaxinar o futuro ás veces toca coa esixencia, co difícil que é estudar, e isto tamén en relación ás carreiras máis técnicas ou científicas. Se cadra habería que pensar aquí posibles apoios ou incentivos
Entre eses apoios podería estar rachar co mito de que é moi difícil ou que hai que ser as mellores
Apoialas, con exemplos e referentes e ampliar o imaxinario do que é tecnoloxía, que soe activar marcos de moita masculinidade tóxica. Hai que mostrar alternativas de tecnoloxías que se están xa aplicar, en que ámbitos e para que tipo de problemas moito máis na liña do ben común, e tamén que estudos hai que ter para desenvolver estas tecnoloxías.

A valoración foi moi boa e cremos que estes foros poden ser de gran valor para compartir experiencias entre pares e así tratar de entender as causas tempranas que pode haber detrás da fenda de xénero nos estudos tecnolóxicos.

O IES Primeiro de Marzo de Baiona gaña o concurso de iniciativas didácticas de tecnoloxía para os dereitos humanos no ensino secundario

22 diciembre, 2023

Como peche da primeira fase do proxecto de Hackers Sen Fronteiras, organizaramos un concurso de iniciativas didácticas por parte de profesorado de centros de ensino secundario para achegar a tecnoloxía para o ben común á súa comunidade educativa. A iniciativa gañadora veu do IES Primeiro de Marzo de Baiona, dende o departamento de tecnoloxía.

O IES Primeiro de Marzo é un instituto que acolle alumnado dos concellos de Baiona e Oia, a maioría da contorna rural.

Este curso procedeuse á actualización da aula de informática. Os ordenadores antigos que se van substituír son o obxectivo deste proxecto. Retiraranse os que están fallando continuamente e sobre os que hai incidencias continuas cada certo tempo, aproveitándose os compoñentes que funcionen ben (memoria, fonte de alimentación, etc.). Algúns equipos prepararanse para a súa instalación nos departamentos que o necesiten e os equipos restantes serán prestados ou doados ao alumnado con necesidades ou asociacións sen ánimo de lucro da contorna.

Está previsto que o alumnado de Dixitalización de 4ºESO proceda ao cambio dos ordenadores vellos polos novos equipos, previa exposición dos tipos de conectores e portos existentes, disposición, ventilación e normas de coidado xeral. Procederá tamén á verificación do correcto funcionamento, actualización e instalación de software (que será libre).

As actividades a desenvolver serán:

Reparación e actualización dos equipos
Difusión interna e instalación no centro
Difusión externa e préstamos

Deste xeito, búscase xerar un impacto social na comunidade impulsado dende o centro de ensino.

Concurso de iniciativas didácticas de tecnoloxía para os dereitos humanos no ensino secundario galego

21 noviembre, 2023

Enxeñería Sen Fronteiras Galicia organiza un concurso para o financiamento dun proxecto didáctico en tecnoloxías para o ben común no ensino secundario público de Galicia.

A convocatoria enmárcase dentro do proxecto «Hackers Sen Fronteiras. Tecnoloxías para o ben común e os Dereitos Humanos no ensino secundario de Galicia, fase 1«, financiado pola Convocatoria de Accións de Educación para o Desenvolvemento 2022 da Xunta de Galicia.

Obxectivo

Promocionar a introdución de elementos e enfoques de tecnoloxía para o ben común e os dereitos humanos en centros públicos de ensino secundario.

A convocatoria ten como obxectivo que se desenvolvan propostas didácticas nas que se dea visibilidade o papel que a tecnoloxía pode ter para transformar o mundo promovendo valores como a igualdade de oportunidades, a re-apropiación tecnolóxica ou a tecnoloxía e os dereitos humanos. A tecnoloxía para o ben común se entende dun xeito amplo, onde tan importante como o elemento tecnolóxico “duro” é o xeito de manexalo e a reflexión de quen decide sobre a tecnoloxía (o que se chama a gobernanza da tecnoloxía).

Quen se pode presentar?

Un ou máis centros públicos de ensino secundario de Galicia, liderados por unha persoa docente (co equipo de colaboradoras que desexen).

Cal é o importe do premio?

O premio deste concurso é dun total de 900€.

O premio transferirase nun único pago á conta bancaria do centro ao que pertenza a persoa docente responsable antes de finais de decembro de 2023, para que dispoña dos fondos de xeito anticipado á realización do proxecto.

Cómo participar na convocatoria?

Enviando un correo electrónico a info@galicia.isf.es.

No asunto indicarase CONCURSO HACKERS SEN FRONTEIRAS.

No corpo do correo-e se indicará o nome do proxecto, o centro ou centros promotores, o nome da docente que encabeza o proxecto e o seu contacto (correo-e).

No correo-e se presentará como arquivo anexo ou descargable a descrición da proposta, que pode presentarse en formato pdf (sexa texto ou texto acompañado de imaxes ou infografías, cun máximo de 10 páxinas), ou en calquera tipo de formato audiovisual (non superior a 3 minutos de duración). En calquera caso, nesta descrición da proposta debe constar como mínimo:

Título do proxecto ou actividade
Centro ou centros involucrados.
Profesorado involucrado e departamento/s e/ou materias
Número de alumnas e alumnos participantes (desagregados por sexo) e cursos involucrados.
Antecedentes e xustificación do proxecto ou actividade.
Obxectivos .
Como se lle vai dar difusión e a que grupos? (só alumnado participante, todo o centro, participación da ANPA, encontros con outros centros?).
Descrición das actividades e produtos esperados e pertinencia con respecto ao obxectivo previsto.
Orzamento da proposta e adecuación coas actividades previstas. O centro ou centros poden, se o desexan, co-financiar a actividade para chegar a un máximo de 1200 euros (900 do premio e outros 300 doutros aportes que poidan acadar).

Prazo

Pódense presentar propostas até o 10 de decembro de 2023.

Os resultados do proceso de selección comunicaranse o 18 de decembro de 2023.

O proxecto seleccionado deberá desenvolverse entre xaneiro e xuño de 2024. Ao rematar o proxecto, deberá presentarse un dossier de execución con material gráfico sobre as actividades realizadas e/ou os produtos obtidos.

Avaliación

O comité de avaliación estará composto por tres membros do grupo de Educación para a Cidadanía Global de Enxeñería Sen Fronteiras Galicia, polo menos un dos cales será docente en activo de educación secundaria.

Os únicos requisitos indispensables son que o centro ou centros participantes sexan todos públicos e que a actividade ou proxecto involucren alumnado da Educación Secundaria Obrigatoria (podendo tamén incluír a maiores alumnado de Bacharelato ou FP).

Valorarase:

O axuste do proxecto ou actividade docente ao concepto tecnoloxía para o ben común e para os dereitos humanos
A viabilidade técnica e económica do proxecto
A implicación de diversos axentes da comunidade educativa e da sociedade do entorno do centro ou centros
A visibilidade da actividade incluíndo as actividades de difusión previstas
O grao de participación e apropiación da actividade ou proxecto por parte do alumnado
Que se desenvolva en centros de ensino de concellos rurais

Para calquera dúbida sobre as condicións da convocatoria, é posible contactar no enderezo: info@galicia.isf.es co asunto “Dúbida convocatoria premio Hackers Sen Fronteiras”.

Estudo sobre Tecnoloxía para o Ben Común no ensino secundario galego

26 abril, 2023

Como parte da primeira fase do programa Hackers Sen Fronteiras: Tecnoloxías para o ben común e os Dereitos Humanos no ensino secundario de Galicia, elaborouse un estudo sobre o coñecemento e a aceptación na comunidade galega do ensino secundario do enfoque de Tecnoloxía para o Ben Común.

Por un lado, se obtivo información de profesorado e por outro de alumnado (no caso do alumnado, só dos 3 centros que participan como centros piloto de Hackers Sen Fronteiras). Queremos agradecer á Asociación do Profesorado de Tecnoloxía de Galicia (APETEGA) a súa implicación para mover a enquisa entre as súas asociadas.

DESCARGAR ESTUDO

Algúns datos de interese

Para recoller a información aportada polo alumnado deseñouse un cuestionario online 2 cunha batería de preguntas pechadas realizado polas rapazas e rapaces participantes no proxecto dos tres centros educativos. A finalidade desta enquisa é medir os seus coñecementos e actitudes en relación á tecnoloxía (e, de xeito máis concreto, á tecnoloxía para o desenvolvemento humano e o ben común).
Finalmente, a enquisa baséase en 125 cuestionarios válidos (54% mulleres). A distribución por centro é dun 58% do IES de Celanova, 22% do IES San Rosendo de Mondoñedo e 19% do IES de Curtis3.

A pesar que case a metade do alumnado cree posuír un pouco de coñecemento sobre a TpBC (e o 20% afirma ter bastante ou moito) na pregunta inicial sobre autopercepción, as respostas ás seguintes preguntas apuntan a que, en realidade, o enfoque da TpBC está moi afastado da súa realidade.

✓ Fenda de xénero: as rapazas continúan sen percibir o eido tecnolóxico como propio, sen optar por el como futuro profesional. Neste caso, nunha escala do 0 ao 10, os rapaces sitúan a probabilidade dun posible futuro laboral vinculado á tecnoloxía no 6,5, fronte ao 3,8 de media das
rapazas.

✓ No momento de sinalar o que pensan que é tecnoloxía, existe unha fenda enorme entre os exemplos de tecnoloxía duras (mencionados por unha porcentaxe de alumnado moi elevadas, de entre o 76% e o 98%) e as brandas (sinaladas como exemplos de tecnoloxía tan só por entre o 6% e o 46%). Por exemplo, a mocidade participante ten claro que os teléfonos móbiles ou os robots con intelixencia artificial son tecnoloxía, mentres que non entrarían neste concepto cousas como a organización veciñal para a xestión da monte ou unha campaña de reciclaxe.
✓ Tamén se observa esta forte tendencia ao escoller os conceptos ou ideas que, segundo o alumnado, gardan relación co eido tecnolóxico. Por exemplo, máis do 90% cre que termos como robótica, internet e informática están vinculados á tecnoloxía, fronte a menos do 10% a vincula á solidariedade, fame ou igualdade.
✓ Ademais, evidénciase que non perciben o impacto potencial que poida ter a tecnoloxía no avance no desenvolvemento humano e a consecución dos dereitos humanos. É dicir, desde a súa visión, a contribución da tecnoloxía a promover a democracia ou a erradicar a fame no mundo, por exemplo, é pouca.

A información aportada polo profesorado foi recollida a través dun cuestionario realizado de xeito online por un total de 21 persoas. 7 destas persoas pertencen aos tres centros educativos implicados no proxecto (3 do IES de Celanova, 3 do IES de Curtis e 1 do IES San Rosendo de Mondoñedo) e o resto traballan en diferentes centros de secundaria de toda Galicia. En total, cóntase coa representación de 16 centros.

O profesorado que coñecen o concepto de TpBC é moi pouco, e manifestan unha autopercepción media do seu coñecemento sobre ese tema de 4,6 nunha escala do 0 ao 10.

Porén, o interese medio manifestado por coñecer a tecnoloxía para o desenvolvemento humano e o ben común é moi alta, situándose no 8,4 na mesma escala.

Case 3 de cada 4 afirman que ten bastante ou moita importancia ese enfoque na súa actividade docente e tan só o 19% sinala que pouca ou ningunha. Ao preguntar de novo polo seu interese por introducir nalgún momento este enfoque nas aulas, saen resultados moi positivos (nunha escala do 1 ao 5, outorgáronlle un 4 de media á afirmación “Teño interese en introducir o enfoque TpDH nas miñas clases en algún momento”).

É importante subliñar que tan só o 11% do profesorado (2 persoas) considera que ten bastantes materiais ou recursos que lle axuden a introducir o enfoque da TpBC na impartición das súas materias.

Esta escaseza de coñecementos, materiais e recursos pode estar detrás de que tan só unha persoa recoñeza que realizou moitas iniciativas para traballar este enfoque na aula (e o 33% afirma que nunca). A esta liña apuntan as súas respostas ao preguntarlles polas necesidades que perciben para poder introducir o enfoque da TpBC con maior frecuencia nas aulas: máis formación-coñecementos e máis recursos didácticos son as opcións máis frecuentes (mencionadas por un 67% e 58% respectivamente).

Bolsa de voluntariado internacional para profesorado de secundaria

24 febrero, 2023

Ampliamos prazo para solicitar a bolsa que, este 2023 sacamos no noso Programa de Coñecemento da Realidade (PCR) para persoal docente de centros de ensino secundario de Galicia, financiada pola Cooperación Galega da Xunta de Galicia no proxecto Hackers Sen Fronteiras.

A persoa seleccionadas realizará un itinerario formativo específico previo para participantes no PCR, cunha pequena parte presencial e outra parte en liña. A continuación, nalgún momento entre xuño e setembro, terá lugar a estancia en Honduras. Alí poderá coñecer os proxectos nos que participamos, o traballo das organizacións hondureñas coas que colaboramos, e vivir de primeira man esa realidade, acompañando a outras dúas persoas non docentes que participarán tamén no programa e ao resto do equipo en terreo. A estancia poderá durar entre 1,5 e tres meses, según dispoñibilidade da persoa seleccionada.

Enxeñería Sen Fronteiras faise cargo da viaxe, seguro e aluguer da vivenda en terreo, así como posibles desprazementos ás activides se se programen. A cargo da persoa correrá a súa manutención e gastos correntes da vivenda (auga, luz, …), así como o restos dos gastos persoais que poida ter na estancia.

Se tes interese, ou sabes dalguén que o poida ter, aquí están as bases completas, con información sobre o contexto, os criterios de selección, o xeito de presentar candidatura e os prazos.

Data límite de presentación de candidatura, 19 de marzo ás 23:59

NUEVO PROGRAMA: Hackers Sin Fronteras. Tecnologías para el bien común y los Derechos Humanos en la enseñanza secundaria de Galicia, fase 1.

29 agosto, 2022

Cumplidos los 29 años de vida, Ingeniería Sin Fronteras sigue trabajando en una de sus líneas de trabajo fundamentales: la creación de una ciudadanía crítica, haciendo especial énfasis en el uso de la tecnología para el desarrollo humano y el bien común. El concepto de “Tecnología para el Desarrollo Humano” (o para el bien común y la emancipación, como venimos denominándolo últimamente), parte de cuestionar el uso histórico de la tecnología y apostar por una tecnología participativa y no excluyente que permita lograr la equidad y la justicia social con un enfoque de bien común. Esta herramienta comprende los conocimientos, mecanismos y estrategias que hacen que ciertas soluciones técnicas potencien la calidad de vida de las personas de manera inclusiva. Para esto es necesario entender la tecnología no como un fin en sí incluso, sino como un medio, y dentro de un contexto social, económico y cultural.

Con este proyecto se quiere impulsar el concepto de tecnología para el bien común en la docencia de la comunidad educativa de la enseñanza secundaria gallega de base tecnológica.

Para conseguir este objetivo, el eje principal del proyecto presentado es el inicio de un trabajo, con vocación de continuidad, con 3 centros piloto de enseñanza secundaria, fuera de las 7 grandes ciudades gallegas, en 3 provincias distintas: Celanova, Mondoñedo y Curtis. También se quiere hacer trabajos puntuales en otros centros, que permitan ir ampliando la red y dando a conocer la iniciativa, apoyándose en la asociación APETEGA, en cuya asamblea de primavera 2022 se presentó el proyecto. Habrá tres grandes líneas de trabajo:

Línea profesorado, especialmente enfocado al profesorado de tecnología o la aquellas acciones de centro en las que la tecnología tenga un papel destacado. Se tratará de acompañar y dar apoyo a prácticas docentes con enfoque de ciudadanía global, dado el papel clave al ser multiplicadoras de cara al alumnado de conocimientos, habilidades y actitudes que pueden fortalecer y poner el foco en los derechos humanos y el bien común. En esta línea se impulsará apoyo en herramientas didácticas, creación participativa de nuevas herramientas, análisis de materiales ya existentes viendo como incorporan la perspectiva de tecnología para el bien común, y la participación en el programa de conocimiento de la realidad en países donde ESF trabaja en cooperación al desarrollo de una persona docente (prioritariamente, de los centros piloto).
Línea alumnado, por el interés de ESF en promover un alumnado crítico y movilizado, que pueda participar más allá de las acciones académicas formales y vaya obteniendo una base que impulse su ciudadanía activa. Si se consigue alumnado implicado y sensibilizado con la ciudadanía global y el bien común, en su día a día futuro (tanto personal cómo profesional) también podrán ser agentes de transformación. Se propone un catálogo de hasta 20 tertulias/talleres de corta duración en los centros piloto participantes, que se agrupan en packs o itinerarios temáticos (que desde el centro pueden escoger para distintos cursos). Este catálogo también estará disponible para otros centros que ya mostraron interés, y otros que puedan surgir. Ver aquí catálogo e itinerarios. También se trabajará en impulsar alguna acción en cada centro piloto que tenga un mayor recorrido y, sobre todo, mayor protagonismo por parte del alumnado (y el profesorado), a la que se conocerá como Comandos Hacker Sin Fronteras.
Línea creación de red, por el interés en visibilizar el trabajo que se desarrollará con el proyecto (y otros en la misma línea que se han podido estar ya desarrollando). Se impulsará la creación de una red o grupo de trabajo de profesorado en el campo de la tecnología para el bien común, así como un encuentro de alumnas interesadas en la tecnología de los distintos centros participantes a modo de red, y un Premio Hackers Sin Fronteras a iniciativas docentes de tecnología para el bien común en secundaria.

Se levantará una línea de base para estudiar en qué medida ese enfoque alternativo de la tecnología para el bien común y los derechos humanos es conocida en la comunidad de la enseñanza secundaria tecnológico gallega y qué acogida tiene.

Cabe mencionar el enfoque de género que se pretende incluir en este proyecto, dado que la brecha de género en estudios técnicos comienza ya a notarse en la enseñanza secundaria, tiene una importancia (y dificultad) especial, tanto en la participación, como en la co-responsabilidad del proyecto, como en el comité de seguimiento y las acciones concretas. La red mencionada de alumnas, varios talleres (como los impulsados dentro del programa de mujeres tecnólogas para lo bien común) y propuestas de trabajo en el campo de la brecha de género en la tecnología (incluyendo un pack), o un apartado específico de la línea de base para entender mejor esa brecha de género en los estudios tecnológicos son algunos de los elementos incorporados.

ESF pretende con sus actividades la generación de una ciudadanía global crítica y comprometida con la lucha contra la pobreza a través de la Tecnología para el Desarrollo Humano, para lo cual tendrá en todas ellas un protagonismo destacado el voluntariado de nuestra base social, como co-responsable de su diseño, ejecución, seguimiento y evaluación, teniendo personas colaboradoras dentro del profesorado y también entre las personas que impartirán talleres de distintas temáticas, o haciendo el seguimiento del premio y el programa de conocimiento de la realidad.

Patrimonio e software libre na educación secundaria: mapatón no IES Castro da Uz, As Pontes.

17 junio, 2021

Un Mapatón é unha reunión organizada de persoas para agregar datos a OpenStreetMap (que nos gusta definir como unha sorte de «wikipedia xeográfica» onde todo o mundo pode aportar). Este pode ser un proxecto para mellorar o mapa dunha área local, ou para a axudar ós equipos de resposta en terreo durante un desastre, ou un proxecto de mapas precisos para respostas humanitarias en curso ou futuras.
Esta actividade serveu para facer unha pequena aproximación á enxeñería civil, cartografía, Software Libre e Patrimonio Cultural para alunado de 4º de ESO do IES Castro da Uz, en As Pontes. A idea inicial era facela nunha xornada, cunha parte de mañá onde se fixera unha breve introdución á recollida de datos en campo e a propia saída a campo, e pola tarde o procesado e envorcado de datos. Finalmente, por cuestións climatolóxicas, houbo que facer a parte de saída de campo o 2 de xuño, e o procesado de datos o 7 de xuño.

Levouse a cabo unha formación en ferramentas de edición de mapas libres, especificamente OpenStreetMap e, como nun traballo real, na saída fíxose unha recollida de datos no terreo, ademais de ter a oportunidade de coñecer mais sobre os distintos elementos do patrimonio cultural que se poden observar nas parroquias pontesas de San Xoán do Freixo e de Somede.

Despois da saída de campo, a sesión de edición e subida a rede OpenStreetMap de distintos fitos patrimoniais do entorno, serveu tamén para sensibilizar sobre a importancia do seu coidado e catalogación.

Sobre esta base fíxose incidencia na importancia e potencia da cooperación como ferramenta de desenvolvemento humano, aportando un exemplo práctico e real. Ademais, tamén se espera ter contribuído a aumenta o interese dos rapaces e rapazas polo voluntariado neste tipo de proxectos de coñecemento do entorno, a construción colectiva empregando ferramentas abertas e a promoción da cultura libre con datos públicos e accesibles (impulsando outro tipo de licenzas de uso, como poden ser as de Creative Commons).

Para coñecer o itinerario patrimonial realizado e outros detalles se pode consultar este guión.

Entradas