Crónicas de Honduras. Celia

Boas! Despois da intensidade das semanas anteriores, estas veñen un pouco máis relaxadas en canto a saídas de campo, pois centrouse máis en traballo de oficina, que tamén e necesario para poder adiantar e aprender outras disciplinas. É por iso que aquí vai un resumo das cousas máis bonitas e interesantes.

Coma sempre, a semana empeza facendo unha reunión con Coddeffagolf (a organización coa que ESF colabora no programa de soberanía alimentaria) para ver os horarios da semana. O martes pola mañá estivemos na oficina de ESF Galicia facendo cousiñas como esta que estou a facer agora mesmo, para que nos poidades ler e nós vos podamos contar todo o que estamos vivindo. Á tarde houbo unha reunión/capacitación de ESF e Coddeffagolf, polo que aproveitamos para quedarnos e aprender un pouco máis sobre os proxectos de cooperación.

Tras dous días máis relaxados na ofi, o mércores tivemos saída de campo a Moropocay con Aminta, Sasch e Modesto para unha reunión co consello da Microcuenca de Panasaracán. É a segunda vez que imos e aínda que as condicións do camiño para chegar as comunidades é movidito, é unha marabilla chegar con esas vistas e o ben que nos acolle a súa xente. A reunión comezou, como en moitas actividades, cunha oración, pois son moi créentes e tamén é a súa forma de expresar agradecemento.

As técnicas de Coddeffagolf fixeron unha charla sobre o impacto na saúde da contaminación da auga e as boas prácticas agrícolas. Os asistentes contaban que cando eles eran pequenos, os seus pais e avós tiñan unhas terras máis fértiles e produtivas, que agora costa moito máis debido o desgaste e maltrato que sufre o solo cos pesticidas e demáis produtos agrícolas. Tamén contan que en ocasións, gran parte da comunidade vese afectada con diarreas e outros síntomas dixestivos pola contaminación da auga do seu uso e consumo. Nesa charla, nunha dinámica puxeron en común as súas actividades e ubicacións para entre todos, poder “monitorear” cal pode ser o problema e así mellorar as prácticas en beneficio de todos. A verdade e que nestas xuntanzas saen conversacións moi interesantes que lles axuda a socializar entre eles, emprender o diálogo e a resolución de conflictos. Para nós tamén é unha forma de entender como funciona o seu traballo e xestión no campo, que no meu caso que son de vila mariñeira, todo é unha novidade.

A semana está a piques de rematar, pero o xoves é moi emocionante, pois chega Sofía! Era a que nos faltaba para poder estar os tres xuntos. Despois de un mes en San Lorenzo, a súa chegada tamén fixo que revivísemos outra vez as primeiras impresións. A nivel persoal, tamén foi moi guai ver como explicándolle a ela un montón de cousas, dábame conta de todo o que aprendera nun mes e o rápido e ben que nos adaptamos.

Finalmente, o venres poñemos ó día traballo de oficina pola mañá e saímos como sempre a aproveitar coñecendo sitios novos. Esta fin de semana a Nicaragua, que a pesar de ser moi similar a Honduras ten un encanto moi especial.

Tras a viaxe da finde, comeza unha semana nova. Luns de reunión para non perder a costumbre e o martes acompañamento a un taller de novas masculinidades impartido nun centro escolar da comunidade El Jicarito e a comunidade 7 de mayo. As mulleres encargadas da realización de este tipo de actividades e que lideran o proxecto, non contan cun fondo para impartir estas charlas ou facer saídas, pero si co apoio de algunhas organizacións, incluso para proporcionar merendas nos colexios, e a participación das nais na súa elaboración. Aproveitando esta saída, Nidia, unha técnica de Coddeffagolf nos fai unha breve visita guiada pola zona, que é a súa de nacemento, para ensinarnos a quebrada do río Las Cristobas na comunidade de Tierra Blanca. Tamén visitamos a cooperativa La Sureñita, onde as mulleres cultivan e procesan a semilla e o froito do marañon, que en España coñecemos como anacardo. A verdade é un traballo tradicional e artesán increíble, dende a recollida, o secado o Sol, como o empacamento en bolsas para a súa comercialización.

Un pouco na mesma línea de talleres, o mércores acudimos a un de habilidades para a vida, pero esta vez non era nunha escola, senon nas oficinas de Coddeffagolf en San Lorenzo cos integrantes do banco de semillas de Moropocay e a comunidade de El Marañoñal. O taller foi impartido por Mario, un psicólogo de Tegucigalpa que se gañou o cariño da comunidade na primeira sesión. A verdade normal, por que tanto el como os das integrantes das comunidades estiveron moi participativos e abertos a contar todas as súas experiencias persoais. Traballamos as emocións e os sentimentos a través de dinámicas de presentacións variadas para ir gañando confianza e participamos na elaboración dunha máscara de libre creación. Saíron historias moi bonitas a vez que valentes e nostálxicas, onde as lágrimas tanto de tristeza como de emoción estiveron moi presentes. Uns momentos moi fermosos que gardarei para sempre no recordo.

Rematando a semana, e coincidindo co Día Nacional do Indio Lempira, ben celebrado por toda a comunidade hondureña, acudimos xunto cos técnicos de Coddeffagolf Javier e Onán, as comunidades de El Marañonal e Los Piches. Nestas comunidades tivemos a sorte de participar nas Escuelas de Campo que están collendo cada vez máis peso entre os seus integrantes. Dende ahí, reforzan a base da escola, intentando captar tamén integrantes xóvenes que poidan relevar o futuro na comunidade. O grupo de veciños da comunidade elaborou un horto comunitario onte se plantan diferentes tipos de semillas: yuka, camote, pepinos, maiz, árbores froiteiras e algunhas planta aromática como o orégano.

Eu, que poucas veces vin como se traballa a terra dende cero, e sobre todo para certo tipo de plantacións como e a yuka ou o camote, foi unha sorte poder aprender e participar nos futuros froitos de esa terra, así como no resto de actividades da semana onde o trato cercano ca xente das comunidades recárgache da súa boa enerxía.