Entradas

Enxeñeria Sen Fronteiras

Huracán Eta en Honduras

En medio de los efectos de la pandemia de COVID19, Centroamérica se enfrenta a otra amenaza. Sobre todo Honduras y Nicaragua sufren desde hace días los efectos del huraćan Eta.

Con la información de las organizaciones con las que trabajamos en Honduras y revisando los partes de emergencias, creemos que posiblemente los mayores efectos (además de la cifra de personas fallecidas hasta el momento, entre 11 y 20 según fuentes), se verán en unos meses. Se habla de muchas infraestructuras y cultivos dañados que van a hacer retroceder un paso más a la ya difícil situación del país. En fotos y vídeos que acompañamos a esta entrada nos podemos hacer una idea de a qué nos referimos.

En Honduras, la zona norte ha sufrido el impacto más directo. Se trata de una zona llana muy poblada en la costa del Caribe. Se han dado graves inundaciones y muchas familias seguían ayer noche en los tejados de las casas y otros refugios que pudieron encontrar. Deslaves (desprendimientos) que provocaron carreteras cortadas, puentes caídos o con peligro para el paso y una zona con gran producción de maíz, justo en el momento pre-cosecha, que seguramente haya perdido mucha producción. Por eso se teme que en los próximos meses haya que lamentar un incremento de la pobreza… y la repetición de lo que se dio después de las lluvias torrenciales de otoño de 2018: caravanas de migrantes.

Nosotras trabajamos en el Sur – zona Pacífico. Nuestra oficina y de nuestras socias hondureñas está en una zona que no suele dar problemas de inundaciones porque no bajan ríos grandes cerca. Y en esa zona no llovió tanto, pero el río Choluteca baja desde el centro del país cargado de agua, con lo que se esperaba el pico de inundación esta madrugada y ayer a la tarde se estaba trabajando intensamente para desalojar toda la zona inundable. Es una zona grande… pero parece que se ha trabado rápido para desalojar según nos informan. Esperamos que no haya que lamentar más víctimas y se minimicen en lo posible los efectos. Desde Enxeñería Sen Fronteiras Galicia seguiremos trabajando para apoyar estrategias de resiliencia y de denuncia popular codo con codo con nuestras socias de la zona (CODDEFFAGOLF, AHJASAS y Mancomunidad de Municipios NASMAR).

  • Derrumbe sobre carretera
  • Personas refugiadas en tejados, zona norte
  • Derrumbe de puente
  • Río Choluteca
  • Río Goascorán en Caridad

El apoyo internacional y una relación más justa entre países se hace cada vez más imprescindible, cuando cada vez es más complicado revertir los efectos de catástrofes que, en gran parte, vienen dadas por malas prácticas del extractivismo y el colonialismo.

A continuación compartimos algunos de los vídeos enviados por nuestras fuentes:

Enxeñeria Sen Fronteiras

Primeiras contratacións do persoal formado no programa de técnicas en administración de sistemas de auga

Medio ano despois de rematado este proxecto, financiado pola Xunta de Galicia e cun aporte das compas de Ingeniería Sin Fronteras Aragón a través dunha campaña de «merchandaising hídrico», seguimos vendo resultados que esperamos poder seguir impulsando se acadamos financiación para seguintes fases do noso programa de Defensa do Dereito á Auga en Honduras (niso estamos!). Mentres se conclúe a etapa de entrega de certificados ao persoal técnico capacitado co Programa de Persoal Técnico Certificado en Administración, Operación y Mantenimiento de Sistemas de Agua y Saneamiento da Asociación Hondureña de Juntas Administradoras de Agua y Saneamiento (AHJASA), ao que se contribuiu co proxecto, xa se comeza a promocion para a contratación do mesmo en grupos de aproximadamente 6 comunidades (aldeas) por persoa técnica formada. Este persoal técnico vai facilitar todo un proceso de desenvolvemento en xestión dos sitemas de abastecemento e saneamento en cada comunidade que participe na contratación da asistencia ofrecida. Do que se trataría é de que as propias comunidades poidan xuntarse varias para pagar o salario dunha persoa que se ocupe do sistema. No folleto da imaxe pódese ver máis información.

Folleto informativo sobre o programa de formación de persoal técnico

Confírmannos dende AHJASA a contratación das primeiras dúas persoas técnicas segundo o seu plan proposto ás comunidades, despois de que se formaran co programa mencionado, un en Olancho e outro en Francisco Morazán (neste caso, dentro dos programas de AHJASA con outras financiacións). Outras dúas asambleas comunitarias que se realizaron, aprobaron xa asinar os respectivos contratos para recibir a asistencia deste perssoal técnico certificado. Ademais, na recente reunión da Junta Directiva de AHJASA de Amapala (no sur de Honduras, onde si apoiamos directamente o programa), como contan só cun técnico, falouse de que probablemente van ter que buscar outra persoa técnica das formadas polo programa.

Reunión en Sabana Grande (departamento Francisco Morazán)

Reunión en Amapala (departamento de Valle)
Enxeñeria Sen Fronteiras

Traballa connosco! Praza persoa expatriada Honduras

ENXEÑERÍA SEN FRONTEIRAS GALICIA (ESF GALICIA) convoca a selección dunha persoa para facer unha sustitución por baixa de maternidade e período de transferencia da representante país en Honduras, que faga o seguimento dos seus programas de Dereito á Auga e Soberanía Alimentaria en Honduras.

CONTEXTO DA OFERTA DE EMPREGO

ESF Galicia é unha asociación independente, sen ánimo de lucro, baseada no voluntariado, que busca construir unha sociedade mundial xusta e solidaria mediante a cooperación para o desenvolvemento e poñendo a tecnoloxía ao servizo do desenvolvemento humano.

ESF Galicia require incorporar unha persoa que poida facer a sustitución por baixa de maternidade como representante no país, con experiencia en cooperación internacional para o desenvolvemento, para dar asistencia en terreo aos proxectos que está a executar en Honduras e facer de enlace coas organizacións socias locais e outros axentes de desenvolvemento na zona.

ESF Galicia traballa en Honduras desde o ano 2007 con actividades de identificación e desde mediados de 2008 estableceuse no sur do país (Golfo de Fonseca) executando a parte hondureña do Programa de “Reducción da vulnerabilidade en áreas empobrecidas, a través do acceso á agua potable, o saneamento e a xestión sostible de recursos hídricos e do territorio con enfoque de cunca hidrográfica en Honduras, Nicaragua e O Salvador”. Este programa, con diversas fases, prolongouse até o 2013, traballando nos municipios de San Francisco de Coray e de Marcovia. Posteriormente, en 2014, comenzouse o programa que se está a executar na actualidade, escalando as actividades do programa anterior a toda a Mancomunidade de Municipios de NASMAR (á que Marcovia pertence), traballando co persoal técnico da propia Mancomunidade e tamén coa Asociación Hondureña de Juntas de Agua y Saneamiento. Os elementos máis importantes do programa son:

  • Xerar instrumentos de planificación dos recursos hídricos na rexión do Golfo de Fonseca, a través de procesos participativos coas comunidades e administracións locais co fin de establecer prioridades de actuación na xestión hídrica e territorial, así como as inversións a realizar polas administracións locais e os actores de cooperación internacional presentes no país.
  • Promover procesos participativos de desenvolvemento comunitario en materia de auga e saneamento que garantan a viabilidade e sustentabilidade dos proxectos, fomentando a inclusión da poboación, con especial énfase nas mulleres, nos espazos de decisión, e posibilitando que sexa os titulares de dereitos os protagonistas do seu propio desenvolvemento.
  • Realizar obras de abastecemento, saneamento e boas prácticas para a conservación dos recursos hídricos en base a ferramentas de planificación locais e ás xeradas polo propio plan, cun enfoque de innovación e de tecnoloxías apropiadas.
  • Realizar procesos de capacitación, sensibilización e incidencia de boas prácticas para a xestión dos recursos hídricos e o Dereito Humano á Auga.

Por outra banda, no ano 2010 ESF Galicia comezou a traballar no segundo gran programa que está activo na actualidade no país: o de soberanía alimentaria e defensa do territorio no sur Honduras. A organización socia hondureña de referencia neste programa é o Comité para la Defensa y Desarrollo de la Flora y Fauna del Golfo de Fonseca (CODDEFFAGOLF), pero participan tamén outros axentes hondureños e españois (universidades como a de A Coruña ou a Universidade Nacional Autónoma de Honduras, centros de investigación como a Misión Biolóxica de Galicia do CSIC, e outras ONGD como Amigos de la Tierra España ou VSF Justicia Alimentaria Global). No programa se traballa en varios niveis, tanto directamente con familias labregas ou pescadoras, como con grupos organizados (cooperativas, grupos de mulleres, caixas rurais…) e tamén en mesas de coordinación a nivel cunca hidrográfica, municipal, rexional ou estatal (mesas de Seguridade Alimentaria, comités de cunca hidrográfica, etc.). O programa contempla unha serie de actuacións coas que se pretende fortalecer e diversificar sistemas de producción familiar para que sexan sustentables, implementar medidas para a conservación dos recursos naturais, fortalecer as capacidades de incidencia dos actores locais na reducción de riscos do territorio (que afecta especialmente a esta zona, sobre todo as secas) e a xestión dos recursos naturais con enfoque de cunca hidrográfica, e sensibilizar e capacitar á poboación sobre a conservación e acceso equitativo e sustentable aos recursos naturais con enfoque de xénero.

Nos últimos tempos intensificamos as accións neste programa no que ten que ver co xénero, con apoio a grupos mulleres marisqueiras e as Oficinas Municipales de la Mujer dos 7 concellos da Mancomunidade NASMAR. Neste caso traballamos con CODDEFFAGOLF e coa Mancomunidade NASMAR.

FUNCIÓNS PRINCIPAIS

  • Realiza-lo seguimento técnico e económico en terreo das actuacións que ESF Galicia leve a cabo na zona. Elaboración de informes das actuacións realizadas, peche de xustificacións parciais e finais de proxectos en marcha. Este vai ser o punto con máis carga de traballo.
  • Coordinar o traballo do persoal de apoio administrativo de ESF en Honduras (unha ou dúas persoas, dependendo da época).
  • Ser responsable da sede de ESF Galicia en San Lorenzo, Honduras, coordinándose co persoal administrativo en terreo.
  • Coordinación cos socios locais e outros axentes para a identificación e formulación de novos proxectos.
  • Manter un fluxo axeitado de información con ESF Galicia e coordinarse no traballo coas persoas voluntarias dos grupos responsabeis en Galicia dos proxectos en execución e coas persoas contratadas en sede que dan apoio aos grupos.

FUNCIÓNS SECUNDARIAS (cun carácter máis anecdótico)

  • Colaborar estreitamente coa Coordinadora de ONGD españolas en Honduras.
  • Exercer de representante de ESF Galicia en Honduras coa poboación beneficiaria, autoridades locais, nacionais e internacionais, financiadores e demais axentes de desenvolvemento presentes nas zonas de intervención.
  • Traballar en coordinación cos socios locais e outras organizacións locais que estean implicadas nos proxectos. Elaboración de plans de traballo e supervisión.
  • Realización de capacitacións a comunidades e técnicos locais sobre a xestión dos recursos hídricos, recursos naturais e outros temas que se consideren de interese.
  • Apoiar e promover outras actividades que se realicen en Honduras e en España. Fará o seguimento e apoio das personas voluntarias ou en prácticas de ESF Galicia que se desplacen á zona e participará tamén en actividades de sensibilización e incidencia, informando sobre a situación do país e os proxectos a través das canles de ESF e outras que puideran existir.

PERFIL

Requisitos

Formación/coñecementos requeridos

  • Formación/coñecementos en polo menos unha destas áreas en temas relacionados coa xestión dos recursos naturais, xestión de recursos hídricos, ordenamento territorial e/ou desenvolvemento rural, xénero e desenvolvemento (a valorar especialidades na titulación, proxectos fin de carreira, traballos de investigación, materias, cursos, etc.).
  • Formación/coñecementos en cooperación internacional e proxectos para o desenvolvemento.
  • Coñecemento de ofimática con ferramentas de software libre a nivel de usuario.

Experiencia previa

  • Experiencia en terreo en cooperación ao desenvolvemento facendo xestión, administración e seguemento de proxectos de polo menos un dos seguintes ámbitos: fortalecemento institucional e de capacidades locais; transferencia tecnolóxica; ordenamento territorial; desenvolvemento rural ou abastecemento de auga potable e saneamento; xénero e desenvolvemento.
  • Experiencia en coordinación e traballo en equipo.

Habilidades persoais requeridas

  • Flexibilidade e capacidade de adaptación ao cambio e a contextos culturais diversos.
  • Capacidade de planificación e organización.
  • Capacidade de comunicación, escoita e negociación.
  • Iniciativa e autonomía.
  • Manexo de situacións de estrés en contextos de certa inseguridade.

Outros

  • Permiso de conducir B e dispoñibilidade para conducir en Honduras.
  • Castelán fluido e galego medio a nivel comprensión oral e lectora.
  • Dispoñibilidade para realizar entrevista en liña se se supera o proceso de selección previo (entre o 7 e o 9 de outubro).
  • Dispoñibilidade para incorporarse ao traballo en liña e viaxe a Honduras cando a situación sanitaria o permita e se completen os traballos en sede.

Valorarase:

  • Experiencia en voluntariado, especialmente en ESF Galicia u outras organizacións que actúen en líneas de traballo similares.
  • Experiencia de traballo en terreo en América Central ou Sudamérica, sobre todo específicamente no Golfo de Fonseca hondureño.
  • Formación específica en Educación para o Desenvolvemento, Dereitos Humanos, enfoque de equidade de xénero e novas masculinidades, dereito humano á auga, soberanía alimentaria, agroecoloxía e/ou multiculturalidade e interculturalidade.
  • Coñecemento da forma de traballo de ESF Galicia e identificación cos seus valores.
  • Formación e experiencia de traballo sobre software libre e ferramentas de comunicación 2.0
  • Idioma Galego avanzado na escrita e na fala.

CONDICIÓNS LABORAIS

  • O posto de traballo é a tempo completo. Se realizará un período de formación en Galicia con traballo en sede, que inicialmente poderá ser en liña. Posteriormente, o traballo desenvolverase na oficina de ESF Galicia en San Lorenzo, Honduras, con desplazamentos frecuentes á área rural dos municipios de El Triunfo, Marcovia, Nacaome, Amapala e San Lorenzo, así como ás cidades de Tegucigalpa e Choluteca.
  • O traballo será supervisado pola Xunta Directiva e coordinándose coas persoas técnicas de sede e, no período de formación, coa persoa da que se fai a substitución.
  • Data de incorporación: 19 de outubro de 2020.
  • Duración: 6 meses (incluindo 2 de proba) ampliables en función das circunstancias
  • Soldo según convenio, actualmente 2.093,03 euros brutos (con pagas extra prorrateadas), inclúe seguro médico en terreo e un viaxe internacional ao ano.

CONTACTO

As persoas interesadas poden enviar por correo-e unha carta de motivación e o seu curriculum vitae, ambos en formato pdf (non se terán en conta as candidaturas que non envíen esta documentación) a: info[arroba]galicia.isf.es

Indicar no asunto a referencia da plaza á que se opta*: SUBSTITUCIÓN REPRESENTANTE PAÍS HONDURAS.*

IMPORTANTE: todos os requisitos deben quedar referidos na carta de motivación ou no CV, se non é así automaticamente quedará excluída a candidatura.

Tras o proceso de selección se contactará vía correo-e para avisar sobre a selección ou non para a fase de entrevistas persoais.

Para máis información contactar con info[arroba]galicia.isf.es ou tfno. 881 01 1479


DATA LÍMITE PARA ENVIAR O CV: 2 de outubro de 2020 ás 23:59

Enxeñeria Sen Fronteiras

ESF Radio. ESFeiras polo Mundo. A situación en Centroamérica-Caribe en tempos de COVID 19

Queremos neste novo programa de ESFRadio acercarnos á situación que se está a vivir en varios países de Centroamérica-Caribe provocada pola pandemia do COVID 19 a través das experiencias diversas en primeira persoa de persoas da base social de Enxeñería Sen Fronteiras. Tamén nos contarán a súa visión de como evolucionará a situación e o papel que debe xogar a cooperación para o desenvolvemento.

Participan:    

  •     Raquel Zolle: é a representante en Honduras de Enxeñería Sen Fronteiras. Leva no país 4 anos, facendo seguemento dos programas que ESF desenvolve no sur do país (zona do Golfo de Fonseca).
  •     Cristina Vidal: atópase na República Dominicana dende outubro de 2019 nunha estadía cunha bolsa de aprendizaxe no eido da cooperación ao desenvolvemento da Xunta de Galicia.
  •     Mireia Carreras: leva en Centroamérica máis de 13 anos, case todo o tempo en El Salvador, excepto un paréntese de 3 anos en Honduras entre 2008 e 2011 cando foi a primeira representante de ESF nese país.

Agradecemos moito que nos achegaran a súa visión do que está a ocorrer nos países onde levan a cabo a súa actividade nesta época tan complicada, para termos un pouquiño máis de consciencia de que, máis que nunca, o que pasa en calquera lugar nos afecta a todas. Precisamente, neste mundo global, non queremos que a cadea teña elos débiles, por iso dende a Cooperación en Galicia estamos usando o eslogan «Ninguén quedará atrás». É un imperativo ético e moral, de pura xustiza social.

  • Duración: 33min 47seg
  • Idioma: castelán e galego

A continuación o podes escoitar:

Tamén en Spotify

Enxeñeria Sen Fronteiras

Tecnologías apropiadas en la universidad. Caudalímetro de bajo coste en la Escuela de Telecomunicación de Vigo

Este proyecto académico de dos alumnas y tres alumnos de la Escuela de Telecomunicación de la Universidad de Vigo, surge como respuesta al problema expuesto por Enxeñería Sen Fronteiras Galicia de abastecimiento de agua presente entre la población rural del sur de Honduras. Con un trabajo más que notable, el alumnado ha conseguido ganar además el Premio Optare tras presentarlo el pasado día 8 de mayo. A continuación podemos ver un pequeño resumen a partir de su trabajo. Para más detalles consultar este documento.

—————————————————–
En la actualidad, en Honduras es frecuente la mala gestión y el uso indebido por parte de terceros, en especial por parte de explotaciones mineras, de los cursos naturales de agua. El principal problema que se pretende atacar es la detección de posibles usos fraudulentos de este recurso, ya sea el agotamiento o la contaminación del mismo. De igual manera y como consecuencia de estas anomalías, se pretende proporcionar un método para encontrar potenciales fuentes de agua alternativas, que puedan servir como suministro a diferentes comunidades en un futuro.

Con estos antecedentes, el objetivo inicial es realizar una solución hardware y software que permita resolver dichos problemas de forma sencilla, escalable y con bajo coste.

HoFlow permitirá, por tanto, realizar un seguimiento de los niveles de caudal y turbidez de los cursos de agua en los que esté instalado, así como el envío de alertas en caso de detección de anomalías en los valores tomados. Además, se ofrecerán diversas interfaces de usuario desde las cuales se puedan analizar los registros, obtener un histórico de los mismos, incorporar datos de dispositivos sin conexión y correlar las precipitaciones de la zona con las medidas obtenidas.

Enxeñeria Sen Fronteiras

Alerta en el Golfo de Fonseca! Grave mortandad de bivalvos

Desde el Golfo de Fonseca hondureño, nuestra organización socia CODDEFFAGOLF nos transmite el grave problema de mortandad de bivalvos en todo el golfo, no solo en Honduras, sinó también en la parte de Nicaragua y El Salvador. Se han mandado muestras a la Universidad de Baja California (México) y están pendientes de los resultados. Se sospecha de algún tipo de enfermedad tipo Perkinsosis, ya que parece que afecta solo a bivalvos, aunque habrá que esperar a los resultados. En El Salvador hubo ya no hace mucho un brote de esta enfermedad, y los primeros resultados de medición de parámetros básicos fisicoquímicos comparados en diversas zonas no indican variaciones significativas. Los moluscos más afectados son los cascos de burro, almejas y mejillones, pero también afecta a otros como caracolillos, que habían proliferado mucho en los últimso tiempos, siendo considerados una amenaza por las marisqueras de la zona por acabar con las candelillas (la planta de mangle cuando está brotando).

Se trata de una situación muy grave, ya que una parte muy importante de la población del golfo tiene su sustento principal en la captura de pescado y marisco, dada la gran productividad de las aguas y ecosistemas de manglar de esta zona. Aun así, los precios que se pagan son bajos, con ingresos por familia de menos de 7 euros al día, lo cual hace que no haya mucho colchón para aguantar estas situaciones críticas.

Esta eventualidad nos obliga a repensarnos las actividades que estamos desarrollando en la zona junto con grupos de mujeres marisqueras, CODDEFFAGOLF y CETMAR, ya que se planteaban mejoras en producción con distintas técnicas (sembrado en bandejas o pochones y otras), ya que con esta mortandad no se prevén resultados satisfactorios. Por el momento esperaremos resultados y previsión de como puede evolucionar la situación, y seguiremos informando.

A continuación se pueden ver algunos vídeos breves proporcionados por productoras de la zona donde se explica la situación.

Enxeñeria Sen Fronteiras

Voluntariado de cooperación. Programa de Coñecemento da Realidade 2020

Xa está aberta a convocatoria do Programa de Coñecemento da Realidade 2020 de Enxeñería Sen Fronteiras Galicia. Se che interesa o voluntariado de cooperación para o desenvolvemento para coñecer novas culturas e aumentar o teu compromiso solidario, podes presentarte até o 7 de febreiro. Temos 3 prazas para participar no programa, que inclúe estancia de 2-3 meses en Honduras coñecendo os nosos proxectos e o xeito de traballar das organizacións hondureñas coas que traballamos dende xa hai anos.

Aquí están as bases da convocatoria. Máis información en info[arroba]galicia.isf.es

Enxeñeria Sen Fronteiras

Crónica da visita de Doris e Lucía, defensoras da terra en Honduras

Entre os pasados 11 e 17 de novembro tivemos connosco en Galicia a Doris e Lucía, dúas mulleres hondureñas que, nas aldeas de San Bernardo (municipio de Namasigüe) e Aguas Calientes (municipio de El Triunfo) respectivamente, fan fronte a amenazas de depredación dos recursos naturais da comunidade. Esas loitas están apoiadas por unha das organizacións socias de ESF en Honduras, o Comité para la Defensa y Desarrollo de la Flora y Fauna del Golfo de Fonseca-CODDEFFAGOLF, que lles está fortalecendo con asesoramento legal, protección das persoas, escola de activismo e mobilización sociocomunitaria. Aquí anunciabamos a súa visita, dentro do proxecto Defensoras da Terra, financiado por Cooperación Galega da Xunta de Galicia.

Foi unha semana moi densa, con algúns problemas na viaxe que reduciron a súa estancia, pero con tempo para pasear e relaxarse. O primeiro día, o 11 de novembro, tivemos a última hora un encontro relaxado na libraría Os Mundos de Carlota, en Santiago de Compostela, onde nos trataron super-ben.

O martes 12 a primeira hora da tarde voltamos, tras varios anos, á Escola de Enxeñaría de Telecomunicación da Universidade de Vigo, onde ESF naceu hai xa máis de 26 anos. Alí compartimos con profesorado e alunado das Escolas de Telecomunicación e de Minas-Enerxía un encontro onde se tratou de chamar a atención sobre os impactos da extracción deses minerais tan prezados para a fabricación de dispositivos electrónicos, e que as futuras profesionais sexan conscientes das implicacións sociais e ambientais que pode xenerar un hiperconsumo.

O mércores 13 pola mañá foi momento de pasear por Santiago. O clima acompañou e, trala comida, puideron coñecer a unha activista en temas de defensa da terra de gran traxectoria en Galicia, Macamen, da Compañia de María.

As 18:30 tivo lugar a palestra sobre as ameazas da minaría depredadora en Galicia e Honduras, na Escola Técnica Superior de Enxeñería en Santiago, onde Doris e Lucía compartiron conversa con Nela e Lupe, da rede Contraminacción. Tiveron tempo aínda de viaxar a última hora a Coruña, onde ao día seguinte terían unha densa axenda.

O xoves 14 a media mañá o Centro de FP Tomás Barros recebeunos para que alunado do centro coñecera de primeira man as experiencias de Lucía e Doris, ademais de presentar o documental “Las Semillas de Berta”, das compas de Entrepueblos. Despois aínda tiveron tempo de facer unha visita en Coruña, a pesares do mal tempo.

Pola tarde, ás 19, produciuse o encontro público no Centro Cívico Cidade Vella en A Coruña organizado por Entrepueblos, Ecoloxistas en Acción, Asociación M e Enxeñería Sen Fronteiras, onde tamén se presentou o documental mencionado e houbo un interesante coloquio con Doris e Lucía.

No venres 15 antes da comida Doris e Lucía foron entrevistadas por Irene e Patricia (voluntarias de Enxeñería Sen Fronteiras), para o primeiro episodio de ESFRadio, o podcast de ESFGAlicia, que produce Jorge, tamén voluntario de ESF.

Despois de comer, achegámonos ao Monte Neme, onde Adrián, da Plataforma Monte Neme, amosounos o lugar e contounos algo da historia da paraxe e as problemáticas que a rodearon dende a súa época como mina de wolfram até as máis recentes como canteira (e moitas delas seguen aí pola deixadez das distintas administracións). Xa anoitecido, achegámonos á sede da Asociación Senda Nova, onde dentro do seu programa de Encontros con Activistas, puideron falar con Doris e Lucía sobre a defensa da terra contra as diversas ameazas relacionadas con actividades depredadoras cos recursos (piscinas de cría de langostinos, plantas de enerxía fotovoltaica e minaría metálica).

O sábado 16, último día de estancia, foi día de visita á Mina Touro, onde Isabel, do Movemento Mina Touro-O Pino NON, amosounos distintas zonas da mina e a súa problemática socio-ambiental de contaminación da auga ou cheiros polo emprego de lodos de depuradoras para a restauración dalgunhas zonas da mina, para logo rematar do mellor xeito posible, no Magosto Anual contra a Mina, que xa vai pola terceira edición. Esperamos que a do ano que vén sexa o Magosto do Fin da Mina!!

  • Encontro en libraría Os Mundos de Carlota en Compostela
  • Encontro na Escola de Enxeñería de Telecomunicación en Vigo
  • Viisitando Compostela
  • Palestra na Escola Técnica Superior de Enxeñería en Compostela xunto con activistas da rede Contraminacción
  • Co alunado do Centro Tomás Barros de A Coruña
  • Encontro no Centro Cívico Cidade Vella en A Coruña
  • Na grabación do primeiro episodio do podcasta ESFRadio
  • Visita ao Monte Neme
  • Encontro con activistas Asociación Senda Nova, Carballo
  • Visita á Mina Touro-O PIno
  • Magosto Contra a Mina
  • Ao lume do magosto
Enxeñeria Sen Fronteiras

Crónica da visita de Alba e Lourdes. A defensa dos manglares é a defensa da vida.

Entre os pasados 6 e 11 de outubro tivemos connosco en Galicia a Alba e Lourdes, dúas mulleres hondureñas que lideran sendos grupos de mulleres marisqueiras en Isla del Tigre, municipalidad de Amapala, Honduras. Eses grupos se apoian nunha das organizacións socias de ESF en Honduras, o Comité para la Defensa y Desarrollo de la Flora y Fauna del Golfo de Fonseca-CODDEFFAGOLF, que lles está fortalecendo en boas prácticas ambientais, xestión de grupos, comercialización e organización. Aquí anunciabamos a súa visita.

Para coñecelas mellor, aquí temos un video que fixeron cos seus propios medios, onde contan algo máis da súa dura laboura.

Foi unha semana densa, pero con tempo para pasear e relaxarse. O primeiro día, o 6 de outubro, foi día de encontros en Santiago de Compostela, cunha visita relaxada pola cidade.

O luns 7 tivemos pola mañá un encontro na Escola Técnica Superior de Enxeñería de Santiago de Compostela, onde puideron contarnos moito de como viven e do proceso que se está a apoiar cos grupos de mulleres marisqueiras a través de CODDEFFAGOLF e, como non, das súas dificultades e dúbidas, e de como siguen adiante.

Pola tarde viaxaron á Coruña, onde ao día seguinte, ben prontiño, puideron coñecer a membros da Confraría de O Burgo e a Pablo, o técnico que lles da apoio. Alí tiveron o primeiro contacto coa labouras do marisqueo galego. Lles explicaron como se fai o proceso de cría de larvas e a súa protección contra predadores, para que cando chegan ao tamaño axeitado, se poida sementar até que alcancen tamaño comercial.

Despois aínda tivemos tempo de visitar a depuradora de mexilón de Lorbé, onde moi amablemente nos explicaron o proceso de depurado, aínda que eses días non estaban sacando mexilón.

Pola tarde produciuse o encontro de Alba e Lourdes coa base social de ESF en A Coruña, no local da Escola de Camiños.

O día 9 foi un día máis tranquilo, coa visita á Fundación Lonxanet en A Coruña e visita á cidade. Pola noite foi o regreso a Santiago.

O día 10 foi intenso, coa visita pola mañá ao Mercado de Abastos de Santiago de Compostela, na que a súa xerente explicounos moi amablemente o funcionamento e evolución nos servizos ofrecidos. Tamén puideron falar con vendedoras de marisco e outros productos e coñecer o sistema de pedidos vía internete e envíos a domicilio. Despois puideron coñecer o Museo de Pobo Galego, con ferramentas tradicionais galegas que lles chamaron moito a atención.

Xa pola tarde, no Pub Medusa, onde sempre somos benvidas, cun encontro aberto á cidadanía, puidemos charlar largo e tendido con ellas.

O día 11 foi un dos máis impactantes, xa que puideron meterse a mariscar coas marisqueiras da Confraría de San Andrés de Lourizán, acompañadas da Patrona Maior da confraría e varias mulleres da xunta directiva do grupo das marisqueiras. Viron como se procesaba o producto extraído no centro de acopio (un dos sonos dos seus grupos en Honduras) e, despois dunha agradable comida con técnicas do CETMAR e con Andrés, técnico que fai apoio ás confrarías da ría, visitar a lonxa de Campelo, e ver como é unha sesión de subastas.

Esta viaxe foi un xeito de facer pontes entre as sociedades civiles de Honduras e Galicia, traer unha perspectiva internacionalista a persoas do marisqueo en Galicia (seguro que agora se fixan máis nas novas sobre Honduras…), e tamén un xeito de que vexan posibles accións a desenvolver nos seus grupos e, como lles comentaban o día 10, a tecnoloxía con máquinas clasificadoras, edificio do centro de acopio e demais, non son máis que melloras a partir dun proceso que xa se ten que estar dando cun grupo constituido, e que elas xa teñen en marcha. Así que aí seguiremos apoiando os seus procesos con, entre outras actividades, unha visita de técnicas de CETMAR o vindeiro febreiro á súa zona de traballo no sur de Honduras.


  • Visita Santiago
  • Encontro na ETSE Compostela con base social de ESF
  • Visita á Ría do Burgo
  • Visita á Ría do Burgo, Alba e Lourdes con raño
  • Depuradora de Lorbes
  • Encontro con base social en Escola de Camiños UDC
  • Encontro con Fundación Lonxanet en A Coruña
  • Visita a Mercado de Abastos de Santiago, marisco
  • Visita a Mercado de Abastos de Santiago, productos hortícolas de cercanía
  • Visita a Mercado de Abastos, peixaría
  • Visita ao Museo do Pobo Galego
  • Encontro aberto no Pub Medusa en Compostela
  • Encontro coas marisqueiras de Lourizán
  • Mariscando na ría de Pontevedra
  • Coa equipa do CETMAR
  • Lonxa de Campelo

Enxeñeria Sen Fronteiras

Un novo proxecto! Fortalecemento de 7 grupos de mulleres marisqueiras no Golfo de Fonseca, Honduras

O 1 de agosto presentábase en Amapala (Honduras) o «Proyecto de mejora de la sostenibilidad de la actividad marisquera como fuente de ingresos de 7 grupos de mujeres marisqueras en los municipios de Amapala, San Lorenzo y Marcovia, Honduras».

O proxecto, dentro do noso programa de Promoción do Dereito á Alimentación con enfoque de soberanía alimentaria, será financiado pola Cooperación Galega da Xunta de Galicia con 225.000 euros en dous anos. No seu desenvolvemento colaboraremos co noso socio habitual neste programa, CODDEFFAGOLF , os verdadeiros artífices deste esforzo xunto cos grupos de mulleres,e tamén co CartoLab da Universidade da Coruña.

O proxecto consiste na mellora da actividade marisqueira de sete grupos liderados por mulleres que realizan a actividade de xeito tradicional supoñendo unha fonte principal de ingresos para as súas familias, dadas as circunstancias de deterioro ambiental, perda de producción e ingresos que se vén dando nos últimos anos e ameazan dito modo de vida. Así mesmo, se establecerán metodoloxías e proxectos piloto de cultivo de moluscos, mellora da calidade, comercialización e imaxe do producto, mecanismos de ordenación da actividade e xestión dos espazos naturais para a rexeneración con criterios de gobernanza, incluindo aspectos relativos á seguridade e vixianza do cumprimento da normativa ambiental e de pesca de xeito participado.

Traballarase con catro grupos de mulleres de Amapala, dous de Marcovia e un de San Lorenzo. O estado actual dos grupos é diverso, estando os catro de Amapala máis avanzados na súa formalización. Os grupos de Marcovia e San Lorenzo, en cambio, non teñen iniciado o proceso de constitución formal nin legalización, polo que se debe iniciar o fortalecemento con accións de definición de integrantes e constitución do grupo, formalización da personería xurídica, formación básica de xestión e organización, e formación básica de temas relativos á actividade. Os grupos son:

  • ESM ESMUMAR (21 mulleres),
  • ESM Belas Mar (21),
  • ESM Nueva Esperanza (13),
  • ESM Playa Grande (21),
  • Asociación de Mujeres Marisqueras de San Lorenzo (18),
  • Asociación de Mujeres Marisqueras El Eden (21),
  • Asociación de Mujeres Marisqueras Colonia Tres de Febrero (19)

En total, 134 mulleres de 122 familias, que dependen en gran medida da actividade marisqueira.

A idea é avanzar na profesionalización da actividade marisqueira dende unha perspectiva que reúna as seguintes características: profesionalización do sector, valorización do traballo das mulleres na pesca e marisqueo, xestión con respecto á biodiversidade e baixo parámetros de sostibilidade ambiental; comercialización legal que cumpra as normas fiscais, sanitarias e hixiénicas do producto, integración das institucións normadoras e xestoras para avanzar cara á formalización de normas de protección e fomento da rexeneración natural dos recursos, sentando as bases para avanzar no futuro cara a ordenación marisqueira e dos recursos marino-costeros a través dunha experiencia piloto en Amapala. Ademais de fortalecer o dereito á alimentación, búscase reducir a fenda de xénero fortalecendo a actividade productiva e de xeneración de recursos das mulleres en grupos productivos e de apoio mútuo.

O proxecto enfocarase así nos seguintes aspectos:

+ Avanzar na formalización e legalización dos grupos, na súa capacidade de xestión organizativa e técnico-productiva e eficiencia, a través de módulos específicos de formación adaptados á situación e requerimentos individuais de cada grupo, que se definirán tras un diagnóstico inicial. Así, nos catro grupos de Amapala avanzarase nos aspectos de mellora de comercialización legal do produto, posto que xa teñen recibido fortalecemento en aspectos básicos de xestión organizativa. En Marcovia e San Lorenzo, comezarase pola constitución formal dos grupos, procedendo á súa legalización.

+ Mellorar a capacidade productiva dos grupos de mulleres a través de dúas componentes principais: mellora da capacidade de rexeneración do producto en espazos naturais usados para a captura de moluscos, e mellora da capacidade de producción mediante cultivo de moluscos en zonas controladas polas mulleres que se adican á recollida de sardiña en estruturas especiais denominadas chiqueros, así como en praias e outros lugares abertos que se seleccionarán ao efecto. Preténdese establecer sistemas de monitoreo e investigación para o seguemento dos mecanismos que se establezan para a rexeneración dos espazos naturais e para o cultivo controlado, contando cos aportes e experiencia e coñecemento da Fundación CETMAR de Galicia, así como diversas institucións hondureñas, tales como a Dirección General de Pesca e o Instituto Nacional de Formación Profesional, ambos con persoal capacitado no proxecto PROFOPAC apoiado pola Xunta de Galicia en proxectos anteriores, que participará no proxecto, e persoal de investigación da factultade de Acuicultura do Centro Universitario Rexional do Litoral Pacífico pertencente á Universidade Nacional Autónoma de Honduras. Tamén se busca crear a primeira iniciativa de preparación do producto segundo as normas sanitarias e hixiénicas e regularizar permisos sanitarios para venta directa en mercados formais, que marcará o procedemento e liña a seguir a outros grupos, servindo de mostra e aprendizaxe.

+ Xerar mecanismos de gobernanza que combinen os esforzos de sociedade civil (organizacións e mariscadoras) e institucións académicas e normadoras, de cara a iniciar procesos de ordenación marisqueira. Isto inclúe a elaboración de acordos para a xestión de espazos protexidos de interés para o marisqueo en Amapala, establecendo mecanismos de corresponsabilidade entre todos os axentes relacionados: Grupos de mulleres, Fiscalía do Ambiente e Forza de Tarea coordinada pola mesma, Digepesca, etc. Fortalerase o uso da ferramenta de cartografía colaborativa ambiental SIROS. Así mesmo, se realizará un estudo en profundidade neste municipio sobre a actividade marisquera, que permita establecer orientacións e primeiras medidas da ordenación marisqueira de cara a buscar a sostibilidade da mesma. Previsiblemente se determinará a necesidade de realizar actuacións de preservación dos hábitats que sustentan os recursos, que será un aporte en man de obra dos grupos de mulleres e mostra do interese de preservación e profesionalización da actividade.