Entradas

Enxeñeria Sen Fronteiras

Xogos e dinámicas para a transformación social

O pasado día 29 de xuño xuntámonos para xogar, coa excusa da formación presencial que varias das participantes no Programa de Voluntariado Internacional de Coñecemento doutras Realidades ían realizar antes de marchar esta mesma semana. Queremos compartir aquí algo do que fixemos.

A Educación Popular, moi común en latinoamérica, tardou máis en chegar aos nosos lares, pero ao partir dunha filosofía de educación moi enfocada á participación e á experimentación empática, é ideal para transmitir valores e actitudes (que é o obxectivo básico da educación para a cidadanía global e a transformación social emancipadora).

A ludopedagoxía ten orixe na educación popular, e parte dunha base interesante: mentres se xoga, non importa de onde ves ou se te coñezo dende hai 5 minutos, e o proceso permite atisbar como podería ser un mundo mellor. Aquí se pode atopar unha boa referencia deste enfoque.

Na nosa xornada, que fixemos grazas ao financiamento con axudas da Xunta de Galicia con fondos da casiña solidaria da declaración da renda, tiñamos os seguintes obxectivos:

  • Mellor coñecemento do grupo
  • Introducirse un pouquiño en dinámicas e xogos transformadores que permitiran reflexión empática sobre diversas realidades
  • Coñecer máis sobre o traballo de ESF
  • Pasalo ben

A xornada tivo varios bloques

PRESENTACIÓN

Para isto empregamos unha rolda de presentación curtiña e, a continuación, fixemos a dinámica do reloxo, que se pode coñecer aquí. Só tivemos dúas horas para cita, onde por parellas falaron de:


Ás 3: algo que me gusta facer ou se me da ben
Ás 6: recomendación artística de calquera tipo, que teña certa compoñente de dereitos humanos ou transformación social emancipadora. Neste caso logo compartimos en plenario o que saiu, cada persoa o que lle recomendou a súa compañeira de cita (recomendacións que foron dende o blues como estilo musical, o comic-película-serie Snowpiercer, a película Nadadoras, algún libro de decrecemento de Carlos Taibo, a serie Supa Team 4 (Las Super 4), un vídeo escolar sobre medio ambiente e reutilización…).

PRIVILEXIOS

Para reflexionar sobre privilexios empregamos a dinámica Un paso adiante, que se pode ver aquí detallada.

EMPATÍA

Aquí xogamos a Os zapatos da outra. Coas participantes formando unha liña, descalzámonos e deixamos os zapatos diante nosa. Damos todas un paso á esquerda (a última persoa da liña pasa ao extremo contrario á dereita). Así todas estamos diante de zapatos que non son os nosos.Tratamos de calzárnolos. Logo tratamos de camiñar con eles en círculo pola sala (algún tivo sorte co que lle tocou, pero outras non puideron nin calzarse…)

GALICIA-HONDURAS

Neste caso probamos un xogo de cromos-cartas son persoeiros relevantes de Galicia e Honduras (da arte, ciencia, humanismo e activismo) que, de xeito colaborativo, se unían para resolver problemas de distintos tipos. Estamos aínda desenvolvéndoo, pero pronto deixarémolo dispoñible!

SECTORES E FILOSOFÍA DE TRABALLO DE ESF

Neste caso probamos o xogo colaborativo Tech4All, que desenvolvemos tamén en ESF, e consiste en abordar 5 sectores clásicos de traballo de ESF (auga, enerxía, alimentación, TIC e educación crítica) empezando polas actividades máis básicas para tratar de ir buscando enfoques máis transformadores. Está baseado no xogo Hanabi, e este si que o deixaremos libre en breve.

AVALIACIÓN

Aquí empregamos primeiro a coñecida dinámica do termómetro, que se pode usar en moitos contextos. Ante unha pregunta ou afirmación, ás persoas se colocan nun lado ou outro da sala segundo a resposta que dan, con toda a gradación desexada polo medio. Na nosa sesión, as 2 preguntas foron:
• Esquerda quen aprendeu moito, dereita quen non aprendeu nada (aquí houbo bastante tendencia á esquerda)
• Esquerda quen o pasou moi ben, dereita que nah… (aquí houbo concentración total na parte máis esquerda da sala :D).

A continuación fixemos a dinámica da diana. Tiñamos debuxada unha diana con tantos sectores (quesiños) como dimensións a avaliar. Quedara un sector sen asignar, por se alguén que tiña algún obxectivo persoal quería tamén avalialo (neste caso, incluiuse aprendizaxe sobre Honduras). Logo as participantes pegaron pegatinas en cada sector para amosar en que medida consegueuse cada obxectivo (canto máis no centro da diana en cada sector, máis grao de consecución do obxectivo). Neste caso:

  • Mellor coñecemento do grupo
  • Experimentar dinámicas e xogos transformadores
  • Coñecer máis sobre o traballo e proxectos de ESF
  • Pasalo ben
  • Honduras (o engadido)

Na imaxe pódese ver como os máis acadados foron os de coñecementos de dinámicas e pasalo ben, mentres que no de afondar no coñecemento sobre Honduras non se acadou tanto (iso en breve terá arranxo, cando estean aló!)

A diana da avaliación

Enxeñeria Sen Fronteiras

ESF en el Museo Nacional de Ciencia y Tecnología A Coruña

La UNESCO designó el 4 de marzo como Día Mundial de la Ingeniería para el Desarrollo Sostenible, fecha señalada para concienciar sobre el papel de la ingeniería para mitigar los efectos del cambio climático y avanzar en el desarrollo sostenible. El Museo Nacional de Ciencia y Tecnología A Coruña nos invitó a desarrollar una serie de actividades como entidad de referencia en este ámbito.

  • 11:00-13:00 h. Taller “Cacharreando en el ordenador ¡si no puedes abrirlo, no es tuyo!”. El Banco de Reciclaje mostrará cómo es el interior de un ordenador y a instalar software libre. Reflexionarán sobre los materiales de estos dispositivos, problemas sociales y ambientales en su ciclo de vida o sobre la electrónica ética como alternativa.
  • 11:00-13:00 h. Taller “Juegos de tecnología por los derechos humanos”. Sesión con el Grupo de Educación para la Transformación Social para trabajar conceptos de tecnología e ingeniería para el bien común y derechos humanos en el mundo: juego de cartas Cooperando, Risc energético, videojuego Tet-HR-is de derechos humanos…
  • 12:00 h.-13:00 h. Charla “Tecnologías inclusivas de bajo coste”. Charla y muestra de objetos sobre tecnologías de bajo coste para personas con movilidad reducida, especialmente dirigida a potenciales usuarios y su entorno o tecnólogxs interesadxs en colaborar. Grupo de Tecnoloxía Inclusiva de Enxeñería Sen Fronteiras e grupo de investigación Talionis – CITIC da Universidade da Coruña.
  • 13:00 h.-14:00 h. Charla “Tecnología en proyectos de cooperación internacional para el desarrollo”. Los Grupos de Proyectos de Cooperación Internacional hablarán sobre la aplicación de tecnología por el bien común: promoción del derecho humano al agua, alimentación y soberanía alimentaria o de amenazas vinculadas a la tecnología (extractivismo mineral o energético, sistemas agroindustriales, etc.).

Sábado 4, de 11:00 a 14:00 h. Entrada libre hasta completar aforo; en los talleres, participación según orden de llegada durante todo el horario indicado.

Enxeñeria Sen Fronteiras

Tetris dos Dereitos Humanos (tet-HR-is)

O Tetris dos Dereitos Humanos (Human Rights Tetris) é unha iniciativa de persoas de Enxeñería Sen Fronteiras e profesorado da Facultade de Informática da Universidade de Coruña que, coa cofinanciación de Cooperación Galega da Xunta de Galicia e a Agencia Española de Cooperación, apoiaron a realización dun proxecto fin de grao de enxeñería informática titulado «Deseño e implementación dun videoxogo no ámbito dos dereitos humanos baseado en ferramentas libres» co que se desenvolveu o xogo.

É importante destacar o seguimento da filosofía e pautas de software libre en todo o proxecto. O código e a documentación foron publicados cunha licenza libre e optouse en todo momento pola utilización de estándares e ferramentas/tecnoloxías que cumpriran con esta condición. Pódese acceder ao repositorio aquí.

Apoiándose nun proxecto xa existente de Tetris de software libre, deseñouse a narrativa e mecánicas do xogo, a medio camiño entre «xogo serio» e experiencia de ludificación, que consiste no uso de técnicas e mecánicas de xogos en contornos non lúdicos coa finalidade de potenciar a motivación e estimular a aprendizaxe. En concreto, neste videoxogo preténdese impulsar a aprendizaxe de novos conceptos e valores na educación no ámbito dos dereitos humanos engadindo contido sensibilizador.

O videoxogo pretendeuse que tivera unha apariencia sinxela utilizando as cores para diferencias os distintos servizos básicos relacionados cun dereito humano. En canto ás pezas, empregouse o conxunto de pezas clásico do tetris xunto con pezas personalizadas, que poden ser de maior ou menor complexidade segundo o aspecto da xestión ou acceso ao dereito humano pertinente que represente (e que aparece indicado na pantalla en pequenas informacións en texto relacionadas con cada tipo de peza). Hai ademais distintos niveis de dificultade. Cada nivel correspóndese cun país (de momento España e Honduras) e a dificultade establécese en función do estado dos dereitos humanos en dito país. Cada dereito humano tratado conforma un subnivel distinto dentro do nivel do país, e cando se remata o nivel 1 (España) desbloquéase o nivel 2 (Honduras), que aparece en vermello até que non se remate o nivel 1.

Unha vez se pulsa sobre o país, ábrese unha pantalla cun breve texto informativo sobre o mesmo, que se mantén uns segundos antes de permitir iniciar o xogo, que comezará no subnivel 1.1., onde quen xoga deberá ir facendo encaixar as pezas do Dereito Humano á Auga en España (pezas que serán azuis). Antes de poder comezar, un cadriño de texto informa sobre o estado deste dereito no país. Despois, cada peza representará un aspecto (máis ou menos positivo segundo a complexidade da peza) do dereito humano á auga en España.

O mesmo ocorre nos subniveis 1.2. (dereito á alimentación, con pezas verdes), 1.3 (dereito á enerxía, con pezas amarelas) e 1.4 (dereito á comunicación e as tecnoloxías que a fan posible, con pezas laranxas). De cando en vez en calquera subnivel aparecerán pezas violetas que fan referencia ao enfoque de xénero.

No subnivel 1.5 se xogará simultáneamente con pezas do resto do subniveis mesturadas. Rematado este subnivel, supérase o nivel 1 (España) e no mapa aparece desbloqueado (en verde) o nivel 2 (Honduras). Xa se pode pulsar sobre o país para xogar os 5 subniveis de Honduras, que será máis complexo porque as pezas serán máis a miúdo de formas complicadas, e pode ter elementos que obstaculicen a caída das pezas.

Deste xeito, ademais de coñecer os distintos aspectos dos dereitos humanos propostos (que son os que máis traballamos en Enxeñería Sen Fronteiras, e son todos eles intensivos no uso de tecnoloxía, que é importante poñer ao servizo precisamente do acceso aos dereitos humanos de todas as persoas en todo o mundo), pretendemos poñer de manifesto como en todos os países existen problemas, pero ser conscientes tamén das diferencias entre países (isto quixemos reflexalo incrementando a dificultade no nivel 2).

Xa non fai falta saber máis. Como desafío, propoñémosche que comprobes se es capaz de encaixar as pezas ao tempo que ves a súa descripción!!

AQUÍ está o enlace para xogar (ignora advertencias de seguridade se houbera). Serve tanto para móbil como ordenador!!! Trátase dun proxecto en construción, así que se atopas erros ou se che ocorren ideas, cóntanolas en info[arroba]galicia.isf.es