Nace unha nova sección de ESFRadio (o podcast de ESFGalicia). Falamos do informativo Apocalipse Nau, un espazo para incomodar a todo aquel cun pouco de sentido común. Hoxe, primeira entrega de «O cambio climático son os pais (si, Os pais)».
Aquí o podes escoitar:
Tamén en spotify
1. NUESTRAS COPARTES
Lo primero, comentar que nuestro modelo de trabajo en cooperación internacional pasa por no trabajar directamente en terreno, sino con organizaciones del país, conocedoras de su realidad (a las que nos referimos como copartes o socias locales). Ya hace años que trabajamos con CODDEFFAGOLF (desde 2008), la Mancomunidad de Municipios NASMAR (desde 2014) y AHJASA (desde 2014). Además se ha constituido ECOS, una asociación de mujeres y jóvenes en El Triunfo, apoyadas en su constitución y capacitación por voluntariado y personal de ESF en Honduras.
Son organizaciones con las que tenemos alianzas estratégicas, institucionales. Con CODDEFFAGOLF y AHJASA se han pasado un par de años en un proceso de mejora de la gobernanza interna y procesos.
Después del verano de 2019, por primera vez, se llevó a cabo una visita institucional de la Presidencia de ESF a las copartes, manteniendo reuniones con las directivas de las 3 copartes. Ha sido interesante acercarnos institucionalmente.
2. PROGRAMA DE AGUA
Acabamos de solicitar una nueva Fase, que sería la 5ª, a la Xunta de Galicia. Después de las 3 primeras fases, tenemos bastante trabajadas ya las metodologías.
Con las municipalidades, y la cofinanciación de Xunta de Galicia y Fondo Galego de Cooperación, en 2019 se ha seguido con capacitaciones técnicas y generales del recurso hídrico, pero principalmente se ha dado un giro e impulso de motivación a los equipos técnicos municipales: ya se ve más cerca la capacidad de formular proyectos de agua, y poder captar fondos externos para los sistemas de abastecimiento. Hay una mayor participación y respuesta.
Capacitaciones de este año 2019:
En un intento de mejorar la gestión integral del agua se ha hecho un esfuerzo de acercamiento a otros entes: Salud, entes sociales,..
Con AHJASA, trabajamos especialmente la componente de sostenibilidad y fortalecimiento social de las comunidades (aldeas), y nos hemos centrado en fortalecer el programa de certificación de técnicos comunitarios para sistemas de agua, así como fortalecer la propia AHJASA, como ya se comentó.
3. LÍNEA O PROGRAMA DE SOBERANÍA ALIMENTARIA, …. Y DE DEFENSA DEL TERRITORIO.
Esta línea la trabajamos con CODDEFFAGOLF. El pasado año se cerró el proyecto de Derechos Humanos y Medio Ambiente, nuestro primer proyecto financiado por Aecid yendo en solitario. Hemos decidido retrasar su cierre para mejorar algunos resultados que requieren procesos sociales más lentos: sistemas de veeduría social, mejora del conocimiento de los derechos por grupos de base, etc.
Hemos comenzado un proyecto de fortalecimiento de la actividad de marisqueo, con un gran componente de acercar el conocimiento y experiencia de Galicia, para construir en Honduras el camino hacia un cultivo de moluscos más sostenible que la extracción natural. Se hace de forma colaborativa con Universidade da Coruña-Cartolab, Instituto de Formación Profesional, Dirección General de Pesca, CODDEFFAGOLF, grupos de mujeres mariscadoras y la Fundación CETMAR de Galicia.
Así mismo, repetimos con socios, y añadimos a la mancomunidad NASMAR, en alianza en un convenio financiado por AECID entre 2018 y 2022. Durante 2019 se trabajó en la ejecución de 3 componentes: gobernanza y defensa de la tierra + sistemas alimentarios sostsenibles basados en recursos propios + género. Se trataba de mejorar el uso de la tierra, fomentar sistemas de producción alimentaria para consumo interno del país, frente a los sistemas de producción para exportación basados en grandes concesiones que vulneran derechos de la población que habita el territorio.
4. LÍNEA DE GÉNERO Y JUVENTUD…¿TAL VEZ PROGRAMA?
Con CODDEFFAGOLF y NASMAR estamos ejecutando las primeras acciones de un pequeño borrador de programa de género, hasta ahora integrado en soberanía alimentaria y defensa del territorio. Estas primeras acciones se llevan a cabo con fondos de Xunta (proyecto de género que termina este año 2019, fase I), y fondos del nuevo Convenio AECID, ya citado anteriormente.
Son dos ejes hasta ahora: empoderamiento económico de mujeres y jóvenes, y fortalecimiento institucional. Se constituye un fondo rotatorio (microcréditos) con varias instituciones para apoyar emprendimientos específicos de mujeres y jóvenes. A finales de año se firmaron los acuerdos finales. Por otra parte, se trabajó intensamente fortaleciendo las Oficinas Municipales de la Mujer: capacitaciones, planificaciones, confianza y movilización para que puedan defender su trabajo y sus funciones en un entorno tradicionalmente machista y contrario a las reivindicaciones de género.
Comenzamos o ano cunha asamblea extraordinaria, que serveu de celebración do aninovo e tamén para aprobar a nova planificación estratéxica de ESF Galicia 2020-2024 (que até ten banda sonora!). Ademais, o 28 de xaneiro, día da protección de datos, quixemos adicar o 3º episodio do noso podcast ESFRadio a unha ficción sonora para coñecer máis deste tema…, pero cun enfoque divertido. Participamos no encontro do Movemento Galego polo Clima, ao que ESF pertence, e abrimos o prazo para solicitar praza no programa de voluntariado interancional de Coñecemento da Realidade 2020 (aberto até o 7 de febreiro). Ademais, compartimos con compañeiras da ONG FISC un faladoiro sobre «tecnoloxía para o ben común». Quixemos tamén recomendar 3 libros doutras tantas persoas vinculadas a Ingeniería Sin Fronteras, para empezar ben o ano!
Dende Honduras nos chegan novas preocupantes pola enorme mortandade de moluscos, que pon en xaque o modo de vida das poboacións costeiras. Aquí contamos máis do tema. Ademais, estamos a tope preparando os dous proxectos para os que queremos acadar financiación da Xunta de Galicia, un dentro do programa de dereito a auga e outro dentro do de soberanía alimentaria e desenvolvemento endóxeno.
Para máis info sobre cursos e eventos en Galicia consulta a Axenda Solidaria e as formacións da Coordinadora Galega de ONGD (ou subscríbe ao seu boletín quincenal, que conta con ofertas de emprego; formacións e actividades; novidades do sector; convocatorias de bolsas e subvencións; propostas de voluntariado, etc.). Tamén nas nosas redes sociais Facebook, instagram e Twitter difundimos eventos de interese externos a ESFGalicia de temas vinculados ao noso traballo.
[…] os problemas actuais das sociedades humanas non se derivan do desenvolvemento da tecnoloxía nin dos tecnólogos, que en xeral están facendo o seu traballo de xeito moi eficiente, senón da escaseza, cando non ausencia, de persoas doutras ramas, tales como filósofos, educadores, historiadores ou, en xeral, profesionais das Humanidades capaces de engadir a eses procesos de adopción sensibilidades e elementos non precisamente tecnolóxicos, senón doutros tipos, expostos en moitas ocasións dende perspectivas humanísticas.
Enrique Dans en Viviendo en el Futuro
Desde el Golfo de Fonseca hondureño, nuestra organización socia CODDEFFAGOLF nos transmite el grave problema de mortandad de bivalvos en todo el golfo, no solo en Honduras, sinó también en la parte de Nicaragua y El Salvador. Se han mandado muestras a la Universidad de Baja California (México) y están pendientes de los resultados. Se sospecha de algún tipo de enfermedad tipo Perkinsosis, ya que parece que afecta solo a bivalvos, aunque habrá que esperar a los resultados. En El Salvador hubo ya no hace mucho un brote de esta enfermedad, y los primeros resultados de medición de parámetros básicos fisicoquímicos comparados en diversas zonas no indican variaciones significativas. Los moluscos más afectados son los cascos de burro, almejas y mejillones, pero también afecta a otros como caracolillos, que habían proliferado mucho en los últimso tiempos, siendo considerados una amenaza por las marisqueras de la zona por acabar con las candelillas (la planta de mangle cuando está brotando).
Se trata de una situación muy grave, ya que una parte muy importante de la población del golfo tiene su sustento principal en la captura de pescado y marisco, dada la gran productividad de las aguas y ecosistemas de manglar de esta zona. Aun así, los precios que se pagan son bajos, con ingresos por familia de menos de 7 euros al día, lo cual hace que no haya mucho colchón para aguantar estas situaciones críticas.
Esta eventualidad nos obliga a repensarnos las actividades que estamos desarrollando en la zona junto con grupos de mujeres marisqueras, CODDEFFAGOLF y CETMAR, ya que se planteaban mejoras en producción con distintas técnicas (sembrado en bandejas o pochones y otras), ya que con esta mortandad no se prevén resultados satisfactorios. Por el momento esperaremos resultados y previsión de como puede evolucionar la situación, y seguiremos informando.
A continuación se pueden ver algunos vídeos breves proporcionados por productoras de la zona donde se explica la situación.
Xa está aberta a convocatoria do Programa de Coñecemento da Realidade 2020 de Enxeñería Sen Fronteiras Galicia. Se che interesa o voluntariado de cooperación para o desenvolvemento para coñecer novas culturas e aumentar o teu compromiso solidario, podes presentarte até o 7 de febreiro. Temos 3 prazas para participar no programa, que inclúe estancia de 2-3 meses en Honduras coñecendo os nosos proxectos e o xeito de traballar das organizacións hondureñas coas que traballamos dende xa hai anos.
Aquí están as bases da convocatoria. Máis información en info[arroba]galicia.isf.es
En este Día de la Protección de Datos, quisimos divertirnos e divertiros haciendo una ficción sonora para dar a conocer algunos aspectos y consejos sobre protección de datos de una forma «distinta». Esperamos que os guste!!!
Aqui podéis escuchar el Episodio 3 de ESFRAdio: «Siempre acepto los avisos legales, son tan cookies…»
Duración: 18 min
Idioma: Castellano
Agradecemos a participación de:
Produce e dirixe: Jorge Lama
En decembro o máis destacado foi a visita a Galicia de Teresa e Basilia, as «mulleres da auga» hondureñas que forman parte de AHJASA (organización socia de ESF no programa de dereito á auga en Honduras dende hai xa 5 anos). A súa axenda foi ben intensa, e agradecemos especialmente á asociación COXAPO o seu recibimento e apoio nesa semana. A súa visita serveunos de excusa perfecta para que vira a luz o episodio 2 de ESFRadio, o noso podcast. Tamén traballouse arreo para deixar listo documento da nova Planificación Estratéxica de ESF Galicia 2020-2024, que se aprobou nunha asemblea extraordinaria o pasado día 4 de xaneiro, e puxo o punto e seguido a case 2 anos de traballo na elaboración participativa da mesma. Ademais, compartimos unha pequena publicación de consellos para optimizar móbiles Android. Estivemos pendentes das eleccións á reitoría da UDC, e achegamos ao gañador unha vella reivindicación de ESF. Tamén houbo persoas de ESF Galicia por Madrid na manifestación do Cumio do Clima. O día do voluntariado unha das voluntarias de ESF contou a súa experiencia na TVG. Asistimos a un obradoiro sobre enerxía con enfoque de dereitos, organizado por EAPN-Galicia (velaquí está o material que nos facilitaron). Tivemos tempo tamén para falar coa xente da IEEE Vigo sobre Electrónica Ética nun obradoiro na Escola de Enxeñería Industrial.
En Honduras houbo traballo arreo para pechar dous proxectos que viñan xa dende xaneiro de 2018. Tratábase dunha nova fase do programa de promoción do Dereito á Auga (onde colaboramos coa Universidade da Coruña en temas de hidroxeoloxía e bombeo de auga con enerxía solar), e un proxecto moi novidoso de apoio ás Oficinas Municipais da Muller dos 7 municipios da Mancomunidade NASMAR e de promoción de grupos productivos de mulleres, incluindo un pequeno fondo rotatorio (tipo microcréditos), apoiados pola organización socia de ESF no programa de soberanía alimentaria CODDEFFAGOLF. Co peche e avaliación destes proxectos estívose xa aproveitando para iniciar o deseño das seguintes fases destes dous proxectos, para os que se buscará financiación na convocatoria de subvencións da Xunta de Galicia para proxectos de cooperación internacional de ONGD, xa aberta.
(se che interesan, están no local de A Coruña ou fácilmente accesibles, e as persoas da base social de ESF poden solicitalas para préstamo).
Aquí podes ver moitas das publicacións que temos disponibles para préstamo á base social xa catalogadas e, se che interesan estes temas, tamén podes consultar o catálogo da biblioteca da Coordinadora Galega de ONGD, con moitos fondos que ceden para préstamo.
Este mes:
Para máis info sobre cursos e eventos en Galicia consulta a Axenda Solidaria e as formacións da Coordinadora Galega de ONGD (ou subscríbete ao seu boletín quincenal, que conta con ofertas de emprego; formacións e actividades; novidades do sector; convocatorias de bolsas e subvencións; propostas de voluntariado, etc.). Tamén nas nosas redes sociais Facebook, Instagram e Twitter difundimos eventos de interese externos a ESFGalicia de temas vinculados ao noso traballo.
Os teléfonos móbiles e as redes sociais están deseñados para captar a nosa atención o maior tempo posible e coa maior intensidade, a fin de mercantilizar e monetizar esta atención ao máximo. Txetxu Ausín
Xa está aquí o segundo episodio de ESFRadio,o podcast de Enxeñería Sen Fronteiras Galicia. Grazas á producción de Jorge Lama!
Neste segundo episodio continuamos na liña de encontro con mulleresa activistas hondureñas. Irene e Sergio entrevistan a Basilia e Teresa, mulleres da auga do sur de Honduras, activistas na Asociación Hondureña de Juntas Administradoras de Agua y Saneamiento-AHJASA (asociación socia de ESF Galicia no programa de promoción do dereito humano á auga dende hai 5 anos), que estes días visitaron Galicia. Aquí podes saber máis do que estiveron a facer na nosa terriña.
A entrevista é en castelán , pódese escoitar aquí
Anunciábamos hai pouco tempo a visita da terceira parella de mulleres bravas de Honduras que nos visitaron en 2019, dentro do proxecto Coidadoras da Terra, financiado por Cooperación Galega da Xunta de Galicia. Teresa e Basilia tiñan moito que contar da súa traxectoria na Asociación Hondureña de Juntas Administradora de Agua y Saneamiento-AHJASA defendendo o Dereito á Auga nunha zona, o trópico seco de Honduras, onde cada vez escasea máis a auga.
Elas nos contaron como nalgúns casos contan só cunha hora de auga cada 4 días nas traídas que ellas mesmas xestionan, como as mulleres van gañando relevancia na xestión da auga en moitas das comunidades (se ben queda moito traballo por facer), e como non é sinxelo contar co apoio da administración (porque mesmo cando hai vontade política, non existen medios técnicos nin financieros ante o que xa se pode considerar unha emerxencia hídrica).
Puideron ter un día de descanso trala viaxe para iniciar a semana, que curiosamente foi moi pasada por auga. De feito, era unha fonte de asombro constante para elas a cantidade de auga que veían por todos os lados. É certo que en Galicia é a terra dos mil ríos, pero precisamente por iso a cultura da auga en moitos casos deixa moito que desexar. E cando veñen anos complicados tamén hai certos problemas, aínda que as comparacións son odiosas… Mesmo en 2017, no segundo ano de seca (e a que máis se notou, tratada incluso nunha das nosas palestras), aínda que algunhas aldeas quedaron sen auga, se lles puido subministrar con camións cisternas, e na maioría simplemente houbo algunha restricción de auga (500-700 litros por casa e día foi habitual).
O martes 10 empezaron os encontros, primeiro ás 10:15 en A Coruña, na Escola de Enxeñería de Camiños, Canais e Portos, con Acacia Naves (profesora da escola experta en Hidroxeoloxía, que colabora con Enxeñería Sen Fronteiras hai varios anos, e que estivo asesorando os dous últimos no programa de dereito humano á auga de ESF en Honduras) e Carlos Ameijenda (director do exitoso proxecto Life Abegondo, de traídas veciñais de auga).
Logo houbo tempo para grabar o segundo episodio do podcast ESFRadio, onde as entrevistaron, aquí se pode escoitar.
Pola tarde, ás 19:30, dentro da Semana polos Dereitos Humanos organizada pola Oficina de Cooperación e Voluntariado da UDC en Ferrol, puideron encontrarse na Escola Politécnica de Serantes con profesorado e estudantado, contando a súa experiencia na defensa do dereito á auga na súa zona, tras unha breve explicación do concepto de Dereito á Auga a cargo de persoas de ESF. Tamén tivo cabida no encontro o papel da enerxía no aseguramento do Dereito á Auga.
O mércores pola mañá empezou a visita a campo. O apoio da asoción Comunidade Xeral de Augas de Galicia-COXAPO foi imprescindible para a organización da visita a Galicia de Teresa e Basilia, e estes dous días eran o evento central, dado que se trataba tanto de ver en campo o traballo da asociación COXAPO como de encontrarse con persoas que, como elas, defenden o seu dereito á auga dende a coxestión veciñal das traídas, organizada nunha asociación de segundo nivel como AHJASA en Honduras. Poñer en contacto sociedades civiles dos dous países é unha das razóns de ser de Enxeñería Sen Fronteiras.
Dende COXAPO prepararan dous días intensos e moi didácticos, empezando as visitas en Vilaboa e aldeas do entorno. Pasamos despois por outras aldeas da zona de Moaña, onde tivemos ocasión de facer o primeiro encontro de intercambio con persoas das xuntas de auga mentres comiamos no centro social que a Comunidade de Augas de Meira de Arriba tiña xusto enriba do seu depósito. A continuación visitamos unha comunidade rural do entorno de Vigo (que forma parte do concello de Vigo, pero é de xestión veciñal), para logo seguir cara Tomiño, onde rematamos o día cun par de visitas a comunidades de auga do entorno do núcleo urbano. Distintos tamaños, distintas problemáticas, distintas solucións técnicas, estaba a ser unha visita do máis completa. Pola noite houbo outro encontro aproveitando a cea, onde COXAPO tivo o gran detalle de regalar unhas esculturas de “mulleres da auga” dun escultor local a Teresa e Basilia. Ao día seguinte tivemos tempo aínda, a pesar da intensa choiva, de subir a comunidades pequenas nas zonas altas de Tomiño, para ver como traballan as traídas dende o seu inicio, nos mananciais. Accións iniciais de pouco custo pero moi eficaces son limpar ben os mananciais chegando se é posible á roca fracturada dende onde saen, localizalos, poñerlles peche para evitar que se acerquen animais, sellalos e evitar que chegue a auga a eles levando a auga lonxe con cunetas. Tamén son boa solución os filtros de gravas en manancial (moitos deles adaptados por persoal de COXAPO a partir de diversas probas piloto). De volta a Tomiño, tivemos un encontro no Concello con persoas do goberno municipal. Tamén houbo tempo para visitar o mercado de abastos de Tomiño, e posteriormente ir ao encontro-comida tradicional en Goián, tamén organizada por COXAPO. Queremos transmitir a COXAPO, tamén no nome de Teresa e Basilia, o agradecemento por estes dous intensos días, pola súa magnífica acollida, o ben que nos trataron, e o didáctico da programación. Agradecementos especiais a Eva, por estar pendente en todo momento, e a Rafael, alma máter de COXAPO e guía excepcional, que se está rodeando dunha gran equipa de persoas para loitar polo Dereito á Auga no rural galego.
O venres ás 12 na Facultade de Xeografía e Historia quixemos levar tamén o encontro entre AHJASA e COXAPO, para falar sobre esa xestión veciñal das persoas que se autoorganizan polo dereito á auga onde ningunha administración quixo ou puido chegar. Houbo ocasión de falar das vantaxes, pero tampouco se esconderon os inconvintes e ameazas, así como xeitos de apoiarse nas administracións locais (de quen dependen en última instancia asegurar o dereito á auga tanto en Galicia como en Honduras).
Venres pola tarde houbo tempo para asistir a un encontro do periódico O Salto con motivo da celebración do seu aniversario, no CSA Sar. O sábado houbo visita ao Museo do Pobo Galego e visita a Santiago acompañadas de voluntariado de ESF do grupo ETSE.
Tras unha semana intensa, Teresa e Basilia regresaron ao seu país deixando en Galicia a pegada do seu esforzo e entrega na defensa dun ben tan prezado no trópico seco hondureño como a auga, e con novas ideas para seguir tendendo pontes entre Galicia e Honduras das que pronto falaremos.
Con esta pequeña publicación hemos querido dar unas directrices de mantenimiento de móviles Android, para optimizar su gasto energético y su durabilidad, tratando de reducir su obsolescencia. Este material se ha realizado en el año 2019, dentro de la línea de trabajo de ESF Galicia de Electrónica Ética y reducción del uso de materiales de la minería extractiva, cofinanciada por la Xunta de Galicia.
Aquí se puede descargar (ignora advertencias de seguridad).