Posts

Cósmica Lugo 2022. Crónica de lo que se puede contar

Llevábamos un año esperando este momento con muchas ganas y por fin llegó la Cósmica (Cósmica: reunión anual de la base social de todas las asociaciones que formamos parte de la Federación Española de Ingeniería Sin Fronteras). Este año más especial si cabe, ya que ESF Galicia hacía de anfitriona recibiendo a ESFEIRAS de toda España en Lugo.

Tuvimos la suerte de contar con gente de Asturias, Castilla y León, Navarra, Euskadi, Andalucía, Aragón, Cataluña y Baleares, a las que agradecemos mucho el esfuerzo de acercarse a Galicia desde tan lejos.

El sábado desde primera hora ya había actividades organizadas. Nuestras compañeras de ISF Euskadi prepararon un taller de voluntariado, donde pudimos conocer la experiencia de otras ISFs en esta materia y reflexionar sobre cuál sería la forma ideal de acoger a nuevas voluntarias.

Después de una paradita para tomar un café y reponer fuerzas con el estupendo queso que trajo Paola, pasamos al taller de género organizado por Sara y Alba. Debatimos sobre el papel del feminismo dentro de nuestra asociación y gracias al “juego de las cajas” pudimos hacernos una idea de todo lo que queda por hacer dentro de ISF y en nuestras vidas en cuanto a nuestra actitud con el feminismo, también de todo lo que se ha conseguido. Se habilitó un panel durante todo el fin de semana para que cada persona pudiera visibilizar alguna actitud machista que hubiera vivido en ESF.

El espacio de la tarde estaba reservado para la Asamblea Federal, donde se unieron online compañeros de ISF Murcia e ISF Cantabria. A parte de los puntos de rigor del orden del día, pudimos conocer el estado de cada ESF y Mikel de ESF Cataluña nos presentó un juego de mesa muy chulo que están desarrollando para que estas navidades podamos jugar con él.

Por la noche como siempre hubo tiempo para uno de los momentos más importantes de la cósmica, la vertebración, con queimada feminista incluida a cargo de Martina.

El domingo por la mañana tocaba el plato fuerte de la Cósmica. Nos dirigimos a Lourido, en la zona fronteriza entre Galicia y Asturias, a visitar a varias Mulleres (e homes) Bravas“, entre elas Carmen, una exesfeira que ahora centra su activismo en la defensa del territorio contra la multitud de proyectos eólicos que se plantean por la zona y los que ya están operando. Pudimos escuchar el testimonio de Carmen y otras vecinas de la Plataforma Xente de Oscos-Eo, Plataforma Eólicos na Mariña Así Non, Plataforma Stop Eólicos Negueira e a Plataforma Alto Miño Eólica Así Non, en una posición privilegiada en terreno desde donde pudimos ver con nuestros propios ojos el impacto negativo que generan estos proyectos y los pocos beneficios que dejan para la gente del lugar.

Después de una comida muy agradable, en la que vecinas y vecinos de la zona nos cedieron una antigua escuela rehabilitada en Vilavedelle, además de ofrecernos todo tipo de manjares, pasamos a un interesante debate esta vez con vistas a la ría. Carmen y el resto de vecinos quisieron conocer cuál podría ser el papel de Ingeniería Sin Fronteras respecto a esta problemática que representa un gran dilema en la sociedad en estos momentos. ¿Cómo cambiar el modelo energético de una forma sostenible? ¿renovables a cualquier precio? Se podía percibir un consenso claro, RENOVABLES SI PERO NON ASI. De este pequeño debate surgieron muchas cosas positivas. Tanto ISF Asturias, como ESF Galicia colaborarán con la plataforma de Xente de Oscos-Eo y el resto para dar a conocer su problemática en los lugares a los que tienen acceso (universidad a futuras profesionales de la tecnología, enseñanza secundaria o haciendo de puentes con experiencias similares en países empobrecidos). Además, a nivel federal este encuentro supuso la reactivación del grupo de justicia climática que llevaba parado un tiempo, era la excusa perfecta.

Una vez de vuelta en Lugo, las compañera de ISF Aragón proyectaron el documental “Historias de vida. Historias de refugio y apatridia”, la historia de seis saharauis apátridas residentes en Zaragoza.

Ya el lunes aun nos esperaban un taller sobre la relación de ESF con la universidad y cómo seguir relacionándonos con ella. También tuvimos un taller sobre podcasting de donde salió un nuevo programa de ESFRadio dedicado a las Cósmicas.

Una vez de vuelta en Lugo, las compañera de ISF Aragón proyectaron el documental “Historias de vida. Historias de refugio y apatridia”, la historia de seis saharauis apátridas residentes en Zaragoza.

ESFRadio. Un tema ao mes. Reunión anual da Federación Española de Ingeniería Sin Fronteras: “LA CÓSMICA”

Esta vez queremos traer a ESFRadio unha das actividades estrela que facemos na Federación Española de Ingeniería Sin Fronteras a través da voz de varixs dxs súas protagonistas. Trátase da reunión anual das bases sociais da Federación, á que chamamos Cósmica. Como cada ano se fai nun sitio distinto da xeografía de España, tratamos de facela coincidir en pontes, xa que así tamén da tempo a viaxar.

Son días de formación, apoio mútuo, poñerse as pilas e moita diversión. Por iso, e moito máis (“o que pasa na Cósmica se queda na Cósmica”) , son un piar básico para facer grupo e facer Federación.

Neste programa de ESFRadio quixemos dar voz a persoas con diversas traxectorias nas asociacións ISF (unhas xa veteranas, outras que acaban de vivir a súa primeira Cósmica), que contan como a viven.

Tamén en spotify

Produce: Jorge Lama
Participan: Álvaro, Chus, Gisele, Martina, Sara, Sergio 

Crónicas dende Honduras, 1.

Xa están en Honduras as participantes no Programa de Coñecemento da Realidade 2022. Nos irán contando as súas experiencias persoais a través das súas crónicas. Aquí vai a primeira, de Carmen.


Recén desembarcados comezamos co choque de calor, e lembrámonos da chaqueta que no puidemos evitar traer na maleta…

Inesperadamente esa noite durmimos nun hotel mexicano preto do aeroporto. Alí coincidimos cun misionero mentres almorzábamos o “típico”, é dicir aguacate, queixo, frijoles, revolto, e tortillas de maiz.

Ao día seguinte chegamos ao noso destino, San Lorenzo, un municipio de 30.000 habitantes, moi bonito e tranquilo, cunha zona turística que ten un paseíño ao lado do mar, aínda que non é recomendable bañarse nesas praias, pero sí vemos moitas embarcacións.

Fixemos o traslado das camas para o pisiño que temos alugado aquí, xunto co bidón de auga potable. Menos mal que mercara o anticucarachas no súper, así podo sitiar o cuarto desta pequena invasión… O primeiro día non tiñamos auga, pois a municipalidade deixou de servila, e son as comunidades de veciños quen se ocupa de encargala, e pagala claro.

Ao día seguinte tivemos visita a Tegucigalpa para unha reunión de ESF coa coparte AHJASA (Asociación Hondureña De Juntas Administradoras De Sistemas De Agua), onde coñecemos a Don Omar e parte do seu equipo, aos que esperamos ver de novo por San Lorezno. De Tegus, so podo falar dos seus atascos, unha hora e pico no atasco ao chegar, e outro tanto ao saír!

Paramos a almorzar nun sitio ben interesante, que é como cafetería e zoo ao mesmo tempo. Pequeno pero tiña ata un leopardo! Restaurante ecológico el Ocotal, se chamaba, pois promove a conciencia e coidado animal, ainda que nos poida resultar algo contradictorio…

Coñecendo San Lorenzo, fomos ao mercado, a escoitar a banda tocar… ten un ritmo collonudo a verdade. Xa preguntamos se nos aceptarían, dixeron que sí! Agora están practicando a diario xa que pronto será a guerra de bandas no estadio municipal. San Lorenzo é favorito!

Por fin empeza a organizarse o meu sono, maldito jet lagggg…

Tivemos reunión en CODDEFFAGOLF, aquí en San Lorenzo, coparte de ESF, e principal organización coa que imos colaborar aquí, que nos acolle nas súas oficinas. É unha organización experimentada, pois naceu en 1988, e cuxo obxectivo é promover unha xestión eficaz e sostible da biodiversidade nos espazos naturais e protexidos, coa participación activa das comunidades, dos gobernos locais e da poboación en xeral. Levan a cabo accións de distinto tipo, como a xestión de espazos naturais, accións para o desenvolvemento socioeconómico local, fortalecemento de grupos de base, consecución de influencia política. Eles axúdannos a enfocar o noso rol nesta experiencia, combinando os nosos coñecementos e intereses coas súas necesidades.

Tamén tivemos reunión coa Red de Jóvenes por el clima, moi interesante, chea de persoas ben ben espertas e concienciadas, con quen acordamos colaborar para levar a cabo un cine foro, día de concienciación ambiental na praia, ou charlas sobre a navegación segura por Internet ou taller de reparación de equipos.

En cantidade de tendas e oficinas está o aire acondicionado, pois ao final si que lle imos dar uso á chaqueta!

Na finde aproveitamos para ir a Amapala, unha illa preto de San Lorenzo, no Golfo de Fonseca. Primeiro no bus, despois na lancha. Xa na illa collimos un mototaxi, non temos claro que fose moi necesario pero é o que nos toca aos turistas… Mais dunha vez confundíronnos con gringos!

A praia preciosa, e mirábase El Salvador ao fondo, que como turista sempre fai ilusión, non sei que nos pasa cas fronteiras… A agua quente quentísima, coñecemos lugareños moi amables, as persoas coas que atopamos en xeral son espectaculares, a verdade da gusto, eu coido que unha das cousas polas que mai paga a pena Honduras é polos seus habitantes e a súa forma de relacionarse, desde logo mais tranquila, amable e cercana que en España. Ademais a comida está boísima tamén! peixe babosa con platano frito, recomendo!

Cósmica 2021. Na Federación Española de Ingeniería Sin Fronteras volvemos a poñernos corpo!

Este ano non foi unha Cósmica ao uso [Cósmica: reunión da base social de todas as asociacións que formamos parte da Federación Española de Ingeniería Sin Fronteras]. Xuntámonos nun albergue de Torremolinos grazas á iniciativa e empeño dun par de persoas que tiñan moitas moitas ganas de que nos xuntásemos (sodes super-riquiñxs!!). Tamén grazas ao esforzo das compañeiras de ISF Andalucía, puidemos facer unha xuntanza que non fose a través da pantalla dun ordenador.

Nesta ocasión, a organización, actividades e talleres non eran tan importantes, xa que o que se buscaba era volver a vernos as caras en vivo e recuperar as sensacións perdidas tras un período confuso e difícil para todas.Esta Cósmica axudounos a todas a recargar as pilas e volver con moitísimas máis forza para seguir traballando. As actividades e temas a tratar foron xurdindo sobre a marcha, deixando o máis divertido para o domingo á mañá: a Asemblea Federal.

Comezamos o sábado pola mañá facendo un recap de todas as ISF para poñernos ao día e ver como nos afectou a pandemia. Tamén aproveitamos para darlle a benvida ás novatas (no caso de ESF Galicia, Alberto e Mateo, que Dani xa é un veterano). Neste espazo vimos que, pese a que fose unha etapa un pouco difícil, puidéronse sacar cousas positivas como achegamento de máis persoas interesadas a través da vía telemática ou novas ferramentas e maneiras de traballar independentes da localización da persoa interesada.

Esa mesma tarde reservamos un espazo para falar e reflexionar sobre a xustiza climática, onde se creou un debate sobre o papel de ESF nese aspecto a xurdiron algunhas ideas interesantes. Acto seguido comentamos as nosas experiencias coa acollida das novas voluntarias e puidemos ver que todas nos enfrontamos aos mesmos problemas. Ademais, o noso compañeiro Miquel de ESF Catalunya aproveitou para presentar o libro “La nueva cooperacion, o cal se encargou de coordinar.

Despois chegou a parte máis importante…a vertebración! As compañeiras de ISF Andalucía e Baleares organizaron unha rutasca con paradas estratéxicas en puntos con algún atractivo cultural, bares, concursos de comida vegana, moitísimas risas e por riba de todo, isto serviu para coñecer xente moi guai que estamos desexando ver de novo.

O domingo pola mañá na asemblea pasaron dúas cousas bastante importantes para ESF Galicia: o noso compañeiro Mateo entra na xunta directiva federal como vicepresi (parabens Mateo e grazas polo enchufe 😉 ); e por outra parte a próxima cósmica…será celebrada polos nosos lares! Estades todas invitadas, esperámosvos aquí o ano que ven.

Esa mesma noite (o domingo) as máis valentes seguiron coa vertebración, pero xa houbo baixas porque había xente que tiña que marchar cedo ao día seguinte…

En resumo, unha experiencia top e recomendadísima, isto segue!

PD: Vémonos en Marzo na asemblea de Zaragoza, ou se non xa o outono que vén en Galicia!

Programa de Coñecemento da Realidade 2021. Primeiras comunicacións dende Honduras!

Aquí nos mandan Xoel e Eva as primeiras sensacións tras a súa aterraxe en Honduras, a pasada semana, dentro da estancia no país que é parte do Programa de Coñecemento da Realidade na súa edición 2020-2021 (adiada pola COVID19).

—————————

Tras 5 días de estadía en terras hondureñas, xa tivemos tempo de perdernos polas rúas de San Lorenzo na marxe dunha cuadra (para saber que significa “cuadra” ver acepción 9 aquí) dando voltas mentres unha tormenta tropical nos deixaba a roupa pegada a pel, de sorprendernos coas paisaxes e natureza salvaxe que esta terra ten e degustar as delicias dos seus froitos e pratos tradicionais (moitos nomes novos que aprender….pupusa, baleadas, marañones, e mil cincocentos máis) e das súas xentes e as súas ganas de vivir.

Xa coñecemos a algunhas das copartes (organizacións hondureñas coas que colabora ESF) coma CODDEFFAGOLF e NASMAR onde nos presentaron os proxectos que teñen en marcha e aqueles aos que nos poderíamos unir.

Temos moita motivación!

Saúdos Esefeiros!

Enxeñería Sen Fronteiras. 25 anos pensando a tecnoloxía para o ben común dende Galicia

Remata este 2018, no que Enxeñería Sen Fronteiras Galicia celebrou os seus 25 anos. Foi unha das moitas ONG nadas na década dos 90, ao abeiro dos movementos a favor de destinar o 0,7% do PIB á cooperación internacional para o desenvolvemento, dentro dun movemento de solidariedade global cos pobos de países empobrecidos. En España e Galicia empezaran a xurdir con forza organizacións deste tipo xa nos 80, con toda a vaga de apoio ao movemento sandinista en Nicaragua.

Tamén foi unha das moitas organizacións que asociaban o nome dunha profesión ao apelido Sen Fronteiras e, como moitas delas, foi en Francia onde tivo o seu inicio. O programa Erasmus, ao que hai que agradecer moito a conectividade de movementos e cultura entre países europeos, tamén tivo a culpa de que se importara a España a idea (e o nome), creando asociacións en paralelo en diversas escolas de enxeñería (falamos de 1992), ás que se sumou Galicia (xa en 1993, na Escola de Enxeñería de Telecomunicación de Vigo). En 1995 as diversas asociacións de Ingeniería Sin Fronteras espalladas polo país se constituíron en Federación. Hoxe, con moitas novas entradas e tamén algunha que outra saída, á Federación Española de Ingeniería Sin Fronteras fórmana 13 asociacións, en diversas comunidades autónomas.

Dende o principio, a organización, que se chamaba Enxeñeiros Sen Fronteiras (ESF), tivo clara a súa especialización. Sería no eido da enxeñería, coa misión de poñela ao servizo do desenvolvemento das persoas e os pobos, entendido como ampliación de capacidades e empoderamento das mesmas para ser protagonistas do seu desenvolvemento. Pero non se tardou en empezar a falar da Tecnoloxía para o Desenvolvemento Humano. Ampliábase polo tanto o ámbito ao tecnolóxico.

Ao cabo dun tempo, mudouse o nome a Enxeñería Sen Fronteiras que, ademais de usar un xenérico moito máis inclusivo, trataba de sacar o foco das profesionais para poñelo no concepto. Enxeñería vén de enxeño, enxeño para solucionar problemas, en todo o mundo, facilitando que sexan as persoas quen en última instancia loiten polos seus dereitos; para isto fai falta persoas de perfís moito máis diversos que simplemente enxeñeiras. Este matiz é sutil, e seguen a chamarnos “Enxeñeiros Sen Fronteiras”en moitas ocasións, aínda que nós non nos cansamos de explicar por que non somos “enxeñeiros”, por moito que saibamos que o nome atrae moito máis a enxeñeiras que a outros  perfís. Polo menos, ese aspecto que ten que ver coa promoción do pensamento crítico, con valores de solidariedade e a procura do ben común (chamémoslle “aspecto humanista”, se se quere), que era raro atopar nos contidos da educación formal nas escolas de enxeñería, podíase adquirir se se participaba na asociación, que tivo nestes anos sedes nas sete grandes cidades galegas. Agora mesmo hai en A Coruña, Vigo, Lugo, Santiago de Compostela e Salceda de Caselas, aínda que hai xente actuando por toda Galicia (e tamén fora dela) e as sedes cada vez están deixando de ter tanto peso na organización. Cousas desta sociedade líquida, que diría Bauman…

Anos 90

Qué é desenvolvemento?

Os noventa foron anos no que tanto o concepto de Desenvolvemento como o de Tecnoloxía estaban a sufrir moitos cambios. Desenvolvemento era crecemento do PIB? Era ter comida, auga, sanidade e educación básica? Era cidadanía mobilizada que loitara polos seus dereitos e contra os abusos (xa fora de estados máis ou menos totalitarios, de multinacionais expoliadoras ou de caciques locais)? Falabamos de desenvolvemento como cidadanía global, aseguramento de DDHH, emancipación? E tecnoloxía era só tuberías, pozos, infraestruturas, ou tamén metodoloxías participativas e gobernanza? Podía buscarse un mundo xusto empregando a tecnoloxía sen ter en conta elementos como participación e transparencia na gobernanza dos recursos?

 

ESF buscou a súa propia definición de desenvolvemento, e comezou a aplicala dende si mesma.

Eran moitas preguntas, que ían abordándose sobre a marcha, tratando de traballar en rede con outras organizacións, sempre dende o voluntariado e o activismo. As persoas da base social decidiron ser as protagonistas para decidir o rumbo da asociación e as accións a realizar, e realizalas. A asociación creouse como un ágora, un lugar de debate e de compartir coñecementos e liñas vermellas persoais no eido dos dereitos humanos, unha escola de acción colectiva. A condición era a horizontalidade, de xeito que todo o mundo podía propoñer ideas de accións ou de causas polas que mobilizarse, buscando o apoio doutras persoas da asociación para levalas a cabo, e decidilas en conxunto.

 

O que ESF decidiu ser é o que ESF é hoxe en día.

Este xeito de traballar non cambiou moito nestes 25 anos, porque un dos valores que están no ADN da asociación é a coherencia. E non se pode falar de promover o empoderamento das persoas e organizacións da sociedade civil a nivel global se non empezamos por nós.

 

Anos 2000

A tentación do capital.

A partir de finais dos noventa e primeiros anos do novo milenio, aparecen no sector da cooperación para o desenvolvemento, da man das políticas públicas de cooperación que se ían consolidando en Galicia e España e derivados dos grandes acordos dos países da OCDE, conceptos como eficiencia nas accións, traballo por resultados (medibles e cuantificables) ou rendición de contas. Tratábase de conceptos moi loables, pero demasiado imbuídos da lóxica curtoplacista e monetarista que ía impregnando máis e máis toda política pública.

Moitas organizacións vímonos inmersas no debate entre aproveitar os cada vez maiores fondos (non só de subvencións públicas, tamén de fundacións privadas ou empresas que querían visibilizar a súa acción social), ou manter un perfil máis de “activismo de baixo custo”, sen tantas ataduras burocráticas.

O dilema da profesionalización.

Algunhas creceron moito e abriuse unha fenda entre o protagonismo da base social respecto ás persoas liberadas que eran necesarias para manter o nivel de consecución de fondos, nunha lóxica de burocracia en nome dunha rendición de contas a quen da os fondos (sociedade a través de impostos  no caso de subvencións públicas, ou financiadores privados, accionistas ou socias no caso dos fondos privados).

Gran parte das actividades deste tipo de organizacións tiñan e teñen unha calidade e un impacto  inalcanzable sen eses fondos, a costa de restar protagonismo á base social. Probablemente, para un tema tan complexo como acadar un mundo xusto, sustentable e onde ninguén quede fóra, sexan necesarios moitos  niveis de traballo e tipos de organizacións.

ESF Galicia optou por seguir co perfil de base social protagónica e accións non moi ambiciosas, nin a nivel mediático, nin de eficiencia curtopracista. Aínda cando en 2007 decidiuse contratar á primeira persoa liberada da asociación o debate foi antolóxico. En 2008 eran 3 as persoas liberadas, e dende hai 3 anos son 4 (2 en Galicia e 2 en Honduras). Esta plantilla mantívose mesmo nos anos da crise, cando moitas das ONG que apostaran por atraer fondos e así poder abordar accións de maior calado o pasaron mal, dado que a política de solidariedade con outros pobos foi das que máis sufriu os recortes, e aínda hoxe non se recobrou.

 

ESF hoxe.

Ese construír dende a base social cristaliza nun dos sinais de identidade de ESF Galicia: encántanos debater. Por iso, as ideas cócense lentamente, tratando de que participe toda a xente posible da base social.

 

ESF como espazo de pensar crítico.

O pensamento crítico cun transfondo de valores de altruísmo e xustiza social é o tamiz por onde soen pasar estes debates. Aínda así, non fomos alleas a períodos onde a realización de actividades máis cara ao externo  convertíase nunha carga moi condicionada polos prazos asociados ás subvencións públicas que servían para financiar esas actividades. Unha pescada que morde a cola, e que pode crear frustración nunha base social que, como a nosa, adica o seu tempo libre a sensibilizar sobre problemas globais e tratar de construír alternativas dende o noso entorno. Ese equilibrio dinámico entre as dúas tendencias é agora mesmo o hábitat natural da asociación.

ESF como espazo vencellado á universidade.

Ao estar tan vencellada á universidade e ao estudantado, ESF Galicia sentiu moito a nova vaga de emigración, cunha enorme mobilidade das persoas da base social que, en moitos casos, seguiron colaborando coa asociación na distancia a pesar da dificultade de tecer redes deste xeito (e grazas ás novas tecnoloxías).

 

A crise das formas tradicionais

Síntese, xa coa entrada do novo milenio, un xeito de activismo máis “de acción”que “de logo” ou “de peto”. O desapego cara as institucións tradicionais tamén alcanzou ás ONG. As persoas seguen a querer mudar o mundo, pero en base a accións concretas e non tanto baixo paraugas de tal ou cal organización. Teñen que ver moi claro o que de bo aporta unha estrutura á hora de acadar obxectivos (aínda que non sexan moi ambiciosos), xa non se leva tanto o de asociarse polo mero feito de traballar en grupo ou “compartir unhas cores”. Falouse moito de que o movemento 15M colleu ás ONG co pé cambiado. Pero moitas persoas activistas das mesmas eran as que estaban alí, co seu bagaxe de construción colectiva e traballo grupal nun espazo que, polo demais, non era desexable que se enchera de bandeiras, logos ou protagonismo dunhas organizacións e outras.

Un elemento que se foi introducindo nestes anos na nosa forma de entender a Tecnoloxía para o Desenvolvemento Humano foi, case seguro, dado polo xeito tradicional galego de entender as relacións e a tecnoloxía. O vinculo á terra e ás pequenas aldeas moi espalladas posiblemente tiveran moito que ver con este sesgo, que nós  chamamos de novas soberanías, e non deixa de ser un xeito de reapropiarse da tecnoloxía, porque se hai algo mellor que unha tecnoloxía boa para as persoas é unha tecnoloxía que as propias persoas decidiran críticamente que é boa para elas.

Por iso interésanos visibilizar como exemplos de reapropiación e empoderamento tecnolóxicos dende os movementos maker e de software libre, aos grupos de consumo de proximidade, as cooperativas enerxéticas ou as xuntas veciñais de auga potable. Todo iso sen descoidar a presión ás administracións públicas para que garantan os dereitos humanos de acceso aos servizos básicos e ás institucións educativas para que leven a educación para a paz e o desenvolvemento ás aulas, e tamén a sensibilización á sociedade civil nun chamamento á responsabilidade individual para buscar un mundo mellor dende o día a día.

Conclusións

Para isto, hai que chamar a atención sobre a evolución que se deu nestes 25 anos na axenda global sobre o desenvolvemento, pasando de declaracións institucionais a, no 2000, consensuar unha axenda de Obxectivos do Milenio. Esta axenda estaba moi enfocada aos países empobrecidos, e tiña unha compoñente máis asistencial que política (indo máis a solucionar síntomas que causas  dos problemas no mundo). En 2015 aprobouse a Axenda 2030 de Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable, que obriga a todos os países, e abre un pouco máis (só un pouco, e aínda con moitas ambigüidades) a perspectiva a traballar causas máis profundas a nivel global. Será todo un desafío integrar o enfoque de tecnoloxía para o ben común nesta axenda, e implicar a organizacións, institucións públicas e sociedade civil para acadala. Polo pronto, en Enxeñería Sen Fronteiras rematamos este ano de aniversario repensándonos ante estes novos escenarios, vendo como Enxeñería Sen Fronteiras Galicia pode ser útil á súa base social para canalizar ese desexo de construír un mundo xusto e solidario, pero un sen afán de supervivencia “per se”. Se a asociación é útil seguirá pervivindo, con cambios máis ou menos sustanciais. Se non, reinventarase tratando de facilitar novos espazos de activismo. De tanto traballar polo dereito humano á auga debéusenos pegar o de BE WATER MY FRIEND…