Posts

Enxeñeria Sen Fronteiras

Avances en programa de restauración de lagunas de invierno Honduras

/in , , ,

En el programa de restauración de lagunas de invierno, que impulsamos junto con CODDEFFAGOLF dentro del eje de trabajo de soberanía alimentaria, hubo en estas semanas mucho movimiento.

Una de las actividades fue de monitoreo de peces e crustáceos, con el acompañamiento y la participación activa de los pescadores locales. El objetivo es determinar la presencia y densidad de peces y camarones en la laguna, creando así una base de datos que nos permitirá evaluar el impacto de las acciones de restauración. Cabe destacar que el propósito principal de la restauración es aumentar la abundancia de organismos en la laguna y prolongar el período de captura. Además, es fundamental valorar la participación comunitaria en los procesos de investigación, ya que esto contribuye al empoderamiento local y fomenta la conservación y protección de las lagunas de invierno como medio de vida para las comunidades locales.

También con la participación activa de la población (en este caso de ocho comunidades), se ha llevado a cabo la limpieza y desazolvado de 800 metros del canal principal que abastece la laguna de invierno de Quebrachal. Esta actividad tiene como objetivo mejorar el flujo de agua hacia la laguna, lo cual aumentará la entrada de peces y camarones, optimizando los esfuerzos de captura. Quebrachal forma parte del sistema lagunar de invierno que abarca los municipios de El Triunfo, Namasigue y Choluteca, las lagunas de invierno son uno de los objetos de conservación prioritarios en el Plan de Manejo del Sistema de Areas Protegidas del Sur de Honduras.

Con la Asociación de Pescadores Artesanales del Municipio de Namasigüe (APEANA), se estuvo trabajando en la reforestación de manglares mediante el método de restauración hidrológica. Este método consiste en restablecer el flujo natural del agua en estos ecosistemas. La actividad se lleva a cabo en el área protegida de Jicarito y se coordina con el Instituto de Conservación Forestal ICF Honduras. La restauración hidrológica es un enfoque integral y sostenible para recuperar la funcionalidad y los servicios ecosistémicos de los manglares, esenciales para los medios de vida de las comunidades locales.

También se llevó a cabo una gira de intercambio entre el Comité de Gestión de Apoyo para la Restauración de la Laguna de Invierno de Guapinol y miembros de la Seccional de Pescadores de La Berbería. El objetivo principal de este encuentro fue compartir las experiencias de los compañeros y compañeras de La Berbería en el proceso de mejoramiento de su laguna, destacando su participación activa en cada una de las etapas del proyecto. Esta jornada también tuvo como propósito inspirar y motivar a los miembros de las comunidades con influencia en la laguna de Guapinol, brindándoles un ejemplo tangible del impacto positivo que pueden lograr en su entorno al iniciar el proceso de restauración de su laguna. El intercambio de conocimientos y experiencias busca fortalecer el compromiso colectivo y contagiar el entusiasmo necesario para emprender acciones efectivas en favor de la conservación ambiental.

Hubo tiempo para una gira educativa con el Centro de Educación Básica Francisco Morazán, de la comunidad de San Jerónimo, Namasigüe. La visita se realizó a la laguna de invierno de Jicarito, con el objetivo de que los alumnos, docentes y padres de familia experimenten un contacto directo con la naturaleza y aprecien los valores que ofrecen las áreas protegidas y los ecosistemas únicos, como las lagunas de invierno. Durante la jornada se impartieron charlas educativas, presentaciones artísticas y se concluyo con un recorrido por el área protegida. En la naturaleza, lo que se conoce se ama 💚.

Gira con centro educativo
Gira de intercambio
Monitoreo de peces
Limpieza de canal, detalle sobre plano (en portada, foto de los trabajos)
Reforestación de manglar
Enxeñeria Sen Fronteiras

Crónicas de Honduras: Martina III

/in , , ,

Como corre o tempo! Xa estou chegando á metade da miña estancia, agarrando expresións catrachas e recuperando o moreno que perdín durante os anos universitarios.

Nestas semanas aconteceron bastantes cousas: chegou Chevi, o terceiro PCR; comezaron as festas de San Lorenzo, coas que non compartimos o gusto por botar bombas (fogos) a partir das 4 da mañá pero das que desfrutamos o ambiente festivo; e un señor cantoume a canción La Martina, ao parecer bastante famosa por aquí, pois xa na saída cos pescadores de Amapala que comentei noutra crónica fixéranme referencia a ela pero inda non tivera o gusto de coñecela, así que deixo o enlace para as persoas curiosas.

Unha actividade con CODDEFFAGOLF que me gustou moito foi un día que o pasamos nun laboratorio de química nunha facultade universitaria en Choluteca. Aprendemos a analizar mostras de auga para coñecer o seu estado de eutrofización, que se refire ao enriquecemento excesivo en nutrientes nun ecosistema acuático. Para iso analizamos a clorofila e o nitróxeno e o fósforo, dous elementos presentes no medio de xeito natural pero que aumentan por efecto do ser humano (contaminación, vertidos agrícolas…) e que están relacionados coa proliferación de microalgas. As microalgas en cantidade poden provocar a morte da fauna acuática, e crese que é un factor clave no aumento das mortes de peixes de río que están acontecendo nos últimos anos. Por iso, CODDEFFAGOLF fixo esta análise hai un tempo, na que obtivo un índice moi alto de eutrofización, o cal é algo negativo. Agora, tras facer actividades de conservación na contorna, estase a repetir a análise para ver se o índice mellorou ou non e actuar en consecuencia.

Aproveitando a visita a esta facultade, tres estudantes de química mostráronnos unha serie de piscinas que tiñan con tilapias (un peixe de auga doce que se come) nas que fan estudos tanto da mortalidade desta especie como da profiferación de microalgas segundo as condicións eutróficas das augas, da clorofila, da salinidade, da temperatura, etc. e o sistema de filtrado que empregaban, o cal chamoume moito a atención. A auga dunha das piscinas con peixes era canalizada ata un bidón con pedras de río na que tiña que estar durante 24 horas. De aí mándase a outro bidón con tapóns de plástico de botellas que actúan de biofiltro, pois as bacterias adírense ás tapas e, 24 horas despois, esa auga métese nun circuíto de cultivo de plantas por hidroponía (só con auga, sen precisar de terra) e remata volvendo ao tanque de peixes. Este sistema recibe o nome de acuaponía.

Pois alí estivemos as dúas PCR que non tiñamos nen idea de bioloxía (Sandra e máis eu) aprendendo a analizar elementos químicos na auga, facendo todo o proceso, dende o filtrado e etiquetado das distintas mostras, pasando pola mistura destas con certos químicos para logo facer a lectura das concentracións dos elementos en cuestión co espectrofotómetro. A verdade é que foi unha experiencia ben chula, e ata emocionante, ao ver todo un equipo de persoas, que ao final do día eramos unhas 10, coordinadas para optimizar o tempo no laboratorio.

O filtro de tapóns plásticos
Medindo
Algúns dos materiais do laboratorio
Unha das piscinas de tilapia
Vistas mirador Conchagua
Enxeñeria Sen Fronteiras

Crónicas de Honduras: Martina II

/in

Chega a segunda crónica de Martina dende Honduras, participando no noso Programa de Voluntariado Internacional de Coñecemento doutras Realidades (PCR) grazas ao proxecto financiado pola Xunta de Galicia de Tecnoloxía para o Ben Común na Universidade (IRPF e Cooperación Galega), e tamén ao apoio dunha bolsa da Universidade de Vigo de mobilidade para estudantes para participar en proxectos e accións de cooperación ao desenvolvemento no curso 2023/2024.

————————————————————————————————-

Xa pasaron dúas semanas dende que aterrizamos en Honduras e xa me sinto moito máis ubicada e adaptada.

O que levamos visto do territorio paréceme precioso. Estamos na época de choivas polo que toda a vexetación está cunha gama de verdes preciosa. Na fin de semana visitamos o parque natural La Tigra, e quedei namorada daquel lugar. A ruta que fixemos, inda feita polo ser humano, respectaba ao máximo o ecosistema, tiña algunha ponte de madeira pero logo nos regatos pequenos cruzabamos por riba de pedras postas estratéxicamente. Aquel espazo deume moita paz. Só se oían o vento, as árbores e os insectos.

O mércores fomos con CODDEFFAGOLF a unha xornada de formación para o monitoreo de peixes dun grupo de pescadores. Acompañámolos a pescar nunha embarcación pequena en 3 localizacións concretas arredor da Isla del Tigre co método tradicional: un fío de nailon cun anzol no que poñiamos camarón a modo de cebo e un peso para que fose ao fondo. En cada zona pescabamos durante 20 minutos e íase anotando o tipo de peixe e a cantidade recollida. No primeiro lugar pescamos moito (si, ata as PCR pescamos!!) e nos outros moito menos, a consecuencia da pesca industrial que está arrebatando o seu ecosistema e forma de vida, como nos foi contando o pescador don Ricardo. El foinos falando das distintas praias e zonas da illa, das dificultades que estaban a ter ao non haber leis que amparasen a pesca tradicional fronte a invasora, dos problemas do goberno e das illas privadas que pertencían a europeos. Foi moi enriquecedor escoitalo.

Ao rematar a pesca atracamos na illa e nun local as técnicas de CODDEFFAGOLF explicaron as distintas medidas que nas vindeiras semanas deberían recoller eles mesmos durante a pesca para, posteriormente, facer un estudo da situación na que se atopa dita actividade.

Ao día seguinte voltamos á Isla del Tigre tamén con CODDEFFAGOLF. Desta vez asistimos a unha reunión con dous grupos de mulleres, de Bellasmar e de Emusmar, na que se lles propuxo crear unha escola de campo para aprender técnicas de cultivo e creación e emprego de fertilizantes, co obxectivo de fomentar unha nova actividade máis aló do marisqueo que lles permita novos ingresos e autonomía alimentaria. A idea foi moi ben acollida e a semana que ven definiranse os cultivos piloto para a escola de campo, que se fará nun terreo compartido polas mulleres de cada grupo na súa comunidade e darase a primeira capacitación sobre aspectos teóricos.

Na fin de semana Sandra e mais eu fixemos a primeira escapada ao Salvador. Quedamos namoradas das paisaxes deste país e disfrutamos un montón acampando no mirador do volcán Conchagua. Deixo unhas fotos para dar envexa 😉

Ata a próxima!

Desde volcán Conchagua
Medicións
Pescando…
Volcán Conchagua
Enxeñeria Sen Fronteiras

Crónicas dende Honduras. A primeira de Sandra!

/in

Sandra, xunto con Martina, son as dúas participantes no Programa de Voluntariado Internacional de Coñecemento doutras Realidades (PCR) 2024 que xa están en Honduras. En breve, uniráselles Víctor. Sandra participa no PCR grazas ao programa de Mulleres Bravas, de intercambio entre activistas de Honduras e Galicia, neste caso coa financiación da bolsa PCR da Oficina de Cooperación e Voluntariado da Universidade da Coruña. Aquí deixamos a súa primeira crónica tras un par de semanas por alí!

——————————————————————————————

Boaaasss!
Xa levamos unhas semaniñas en Honduras, tras un longo viaxe e unha adaptación agridulce,
marcada pola cultura do piropo (como ben di Martina), que tanto impactounos á nosa
chegada….Xa superamos a nosa semanaversario aquí. E como non, o celebramos comendo
uns xeadiños de Sarita, a mellor xeadería de San Lorenzo (e a única que probamos).


O luns fumos a CODEFFAGOLF a presentarnos e a coñecer ao equipo, quedamos con moitas
ganas de facer cousiñas con eles, e estamos desexando que chegue a próxima semana para
que así sexa.

O mércores tivemos o pracer de ir a Sartenejal para coñecer o depósito de auga do seu novo sistema de abastecemento. Alí coñecimos a Doña Jacoba, a presidenta da comunidade, quen estivo explicandonos o longo camiño de loitas e resistencias que recorreron durante 25 anos, ata conseguir este sistema de abastecemento.


O xoves estivemos de novo en Sartenejal. Co convite de Alondra (técnica de la Mancomunidad NASMAR) e da comunidade, participamos no obradoiro de xénero (ver foto de portada). Nel trataronse os roles e estereotipos de xénero na cotideanidade, así como sobre a consecución de dereitos humanos. Foi un espazo fermoso, no que pintamos, xogamos e sobretodo rimos. Pereceume moi interesante escoitar ás mulleres da comunidade falar sobre como no seu día a día rompen coas barreiras e estigmas patriarcais, e escoitalas definirse como: loitadoras.


Con esa adrenalina comezou a nosa finde, que dende logo, xa tiña grandes expectativas de antemán. O sábado pola mañá fumos ao Parque Nacional de La Tigra en Tegucigalpa, fixemos durante unhas tres horiñas a ruta. Tivemos unha gran acompañante incondicional, a chuvia!! Pero como boas galegas que fomos, iso non fixo que disfrutaramos menos de aquel bosque tan fermosooo.


O domingo, con resaquita (que recuperamos cuns pouquiños frijoles) puxemos rumbo a Cantarrana e Valle de Ángeles. Foi incríble coñecer a súa arte urbana, a maioria das pinturas tiñan mensaxes reivindicativos e de loita social, encantoume ver como facían artivismo nas sús rúas es espazos cotiás….Sen embargo, aínda que esos espazos deixaronme atrapada tiñamos que volver a San Lorenzo, esperabanos unha semana chea de cousiñas novas por
descubrir.

O luns, para empezar a semaniña con enerxía reunímonos con Alondra para planificar o obradoiro do xoves, na comunidade, que xiraría en torno ao consentimento e o desexo nas relacións afectivas.


Pola súa parte, este martes fumos ao primeira saída a campo con CODEFFAGOLF. Acudimos á recollida de trampas colocadas na Microcuenca del Río Laure, para a realización dun monitoreo da fauna silvestre que posibilite o seu estudio e conservación. Aínda que as famosaas trampas, tiñan moita trampa, xa que non dimos sacado dúas de elas, e sen darnos conta estivemos case 4 horiñas de rutiña por Laure. Despois de esta experiencia, creo que tanto Martina coma eu, podemos decir que rematamos con todo tipo de fobias e medos ao insectos e calquera tipo de animal, xa sexan arañas, culebras ou mosquitoss. Estos últimos, especialmente, gran debilidad de Martina, quen desenvolveu un superpoder visual de detección de mosquitos. Agora ela é: Supermosqui 🙂

A verdade que esta experiencia está sendo moi chuli, e aínda que encantame probar e aprender cousas novas as veces unha sinte algo de vértigo, pero a compañía neste novo camiño fai que todo sexa mellor. Desexando coñecer todo o que me espera, seguir coñecendo rincóns, persoas e diferentes formas de vivenciar este mundo. Sintome moi agradecida, de cada persoa, comunidade e entidade que nos abriu as portas para coñecelas. Grazas por permitirnos sentir os distintos mundos que hai dentro deste mundo, e as diferentes historias que o habitan. Irei informando, un abrazo moi forte para todas.

Sandra

Ruta por La Tigra
Martina vs Sandra
Ovella arco-iris
Coas cámaras-trampa
Enxeñeria Sen Fronteiras

Crónicas dende Honduras 2024: Martina 1

/in , , ,

Xa chegaron a Honduras Martina e Sandra, as dúas primeiras participantes do noso Programa de Voluntariado Internacional de Coñecemento doutras Realidades (PCR). Irannos contando as súas experiencias en pequenas crónicas. Aquí deixamos a primeira de Martina, que viaxa co noso programa de Tecnoloxía para o Ben Común na Universidade, e co apoio dunha bolsa da Universidade de Vigo de mobilidade para estudantes para participar en proxectos e accións de cooperación ao desenvolvemento no curso 2023/2024.

———————————————————————–
Xa estamos en Honduras!!

Despois de meses de preparativos e formacións nos que víamos super lonxe a viaxe, como se nunca fose acontecer, de súpeto chegou o día, agarramos as maletas e alá nos fomos.

Chegamos o xoves 3 de xullo a Comayagua, onde Sandra, técnica de proxecto de ESF en Honduras xa nos estaba esperando. Fixemos noite alí e ao día seguinte puxémonos camiño a San Lorenzo, municipio do sur de Honduras dentro do Golfo de Fonseca, lugar que será o noso fogar nos vindeiros meses.

Estes primeiros días foron canto menos intensos. Polo de agora estou levando ben a calor húmeda deste clima tropical seco, bebendo moita auga, comendo moita froita, ben de crema de sol e gorra, e escapándolle ao sol na calle así que vemos algunha zona de sombra. E polo de agora non tiven moito problema cos zancudos, como lle chaman aquí aos mosquitos, pero o dito, levamos pouquiños días e seguro que nas saídas a campo vai cambiar o conto. Vivimos tamén a primeira tormenta tropical onte a tarde, onde parecía que ía caer o ceo de tanto chover e os tronos metíanselle a un no corpo, pero así como chegou marchou. Faime moita gracia que chova todos os días á mesma hora, está xenial para facer a colada jejeje

Despois duns días aclimatándonos a este novo lugar xa probamos as famosas baleadas, tan recomendadas polas PCR do ano pasado (moitas gracias Celia e Sofía!) que son tortillas de millo nas que extenden unha capa frijoles machacados e sobre ela poñen o que queiras, no noso caso sendo vexetarianas levaban plátano frito e queixos, pero habémolas probar tamén con aguacate e ovo revolto, que cos nervios das primeiras interaccións non nos decatamos de todo canto había para poñerlle.

Quizáis o que máis nos chocou a ámbalas dúas foi a cultura do piropo. Os primeiros días de paseo polas rúas foron duros, voltabamos bastante tensas ao apartamento. Está moi normalizado que os homes solten piropos de todo tipo, e ata pitidos dende coches e motos, e pese a que as rapazas e mulleres catrachas (hondureñas) coas que o comentamos dixéronnos que é o normal, creo que é algo ao que nunca nos habituaremos.

O luns presentámonos a CODDEFFAGOLF, unha das copartes coa que ESF traballa en Honduras e con quenes faremos a maioría das actividades. Paréceme incrible coñecer á xente que está detrás dos proxectos que ata agora lía no Boletín Esfeiro.

O mércores fixemos a primeira incursión a terreo, visitando a comunidade de Sartenejal para ver os avances na obra do tanque de auga (na foto de portada vese a zona do tanque e por onde baixarán tubaxes) e coñecer parte do persoal técnico de NASMAR (outra das copartes) que estaba realizando formación en estación total na zona. Con este aparello miden ángulos, distancias e coordenadas e con el crean os mapas que logo se empregarán no deseño da colocación das vías que levarán a auga dende o tanque ata as vivendas. Tamén tivemos a sorte de coñecer a doña Jacoba, a presidenta da xunta de auga de Sartenejal. Ela contounos o traballo que foi sacar adiante este proxecto de auga, pois xa levan nas costas uns vinte anos de esforzos buscando financiamento da municipalidade, na que os fondos anuais que teñen para invertir nestos temas son moi reducidos, e de concienciación na veciñanza sobre a importancia de poñerse de acordo para loitar xuntxs para ter máis voz. Ata o de agora abastécense de auga mercada que lles consume prácticamente a metade dos seus ingresos mensuais e tamén de auga de pozos artesanais, que teñen pouca profundidade e polo clima desta zona están secos uns seis meses ao ano. Unha situación insostible. Contounos que sobre o 2017 conseguiron reunir fondos para furar un pozo, pero ao non ter a infraestructura de bombeo, almacenamento e distribución, que precisaba unha maior inversión, tiveron que sellar o pozo. Nos últimos anos coñeceron a NASMAR que, co apoio de ESF e o financiamento de AECID, comezou este proxecto para crear un tanque de auga no que almacenar a auga extraída por bombeo do pozo e que por gravedade leve auga a cada vivenda.

Ata a seguinte crónica!


Imaxe dende San Lorenzo. Ao fondo mangle e illas Amapala.
Enxeñeria Sen Fronteiras

Monitoreo biológico en lagunas de invierno de Honduras y río Laure

/in , , ,


Como seguimiento de las actividades que se están realizando en la laguna de invierno de Guapinol, ubicada en el municipio de Namasigüe, la semana pasada, con el acompañamiento de pescadores de las comunidades cercanas, se realizó la extracción de cámaras-trampa que fueron instaladas hace un mes en la laguna de invierno.

Los monitoreos se están haciendo con la finalidad de levantar una línea base de la flora y la fauna que se encuentra en el sitio, para contar con una referencia de biodiversidad de la zona con qué comparar a lo largo de la ejecución del proyecto de restauración de la laguna (y años después).

Se trata de una actividad dentro del proyecto de Restauración de las lagunas de invierno como medio de subsistencia para las poblaciones pesqueras locales Fase 1, financiado por la Cooperación Española a través de la Agencia Española de Cooperación Internacional para el Desarrollo y la Cooperación Galega, y ejecutado en colaboración con nuestro socio hondureño CODDEFFAGOLF.

ACTUALIZACIÓN 27/6/24

Dentro del proyecto de Mejora de la Gestión Comunitaria del Agua en el Sur de Honduras, fase 1, financiado por la Cooperación Galega, en colaboración con el Consejo de Microcuenca y CODDEFFAGOLF, se llevaron a cabo a cabo la instalación de 8 trampas cámaras y 10 trampas Sherman en las comunidades de La Danta y Laure Arriba. Esta iniciativa es también parte de los esfuerzos por conservar y proteger nuestra biodiversidad local.


Las cámaras-trampa permitirán monitorear de cerca la fauna silvestre de la microcuenca, obteniendo datos valiosos para su estudio y conservación. Mediante las trampas Sherman se obtendrán datos adicionales sobre la población de micromamíferos de la zona.

Situación en el Golfo de Fonseca
Detalle de la laguna
El equipo
Con una de las cámaras-trampa
Colocando la cámara en zona Río Laure
Cámara colocada
Buscando la mejor disposición cerca del cauce del río
Una hermosa habitante de la zona de ojos inquietantes
Enxeñeria Sen Fronteiras

Remata a Escuela de Habilidades para la Vida

/in , , ,

A Escuela de Habilidades para la Vida que CODDEFFAGOLF impulsou dentro do proxecto de apoio a grupos marisqueiros en Honduras financiado pola Cooperación Galega da Xunta de Galicia, culminou con éxito o seu proceso.

Nela participaron 25 homes e mulleres de 5 grupos organizados das comunidades de: Ojo de Agua, Agua Caliente, Nueva Concepción (del municipio de El Triunfo), El Quebrachal en el Municipio de Namasigüe.


O propósito foi fortalecer aos grupos mediante o desenvolvemento de destrezas esenciais para enfrontar os desafíos da vida cotiá. Tivo catro módulos:

  • Autocoñecemento
  • Xénero e Novas Masculinidades
  • Liderado e Cultura de Paz
  • Liderado Xerencial

A valoración foi moi positiva por parte das participantes e este último día, coa entrega de certificados, tivo un carácter festivo e lúdico.

Enxeñeria Sen Fronteiras

NUEVO PROYECTO EN HONDURAS. Restauración de las lagunas de invierno como modo de vida de las poblaciones pesqueras de Namasigüe y El Triunfo. Fase 1.

/in , ,

El proyecto consiste en la recuperación de la laguna de La Berbería, como primera fase del programa de restauración del sistema lagunar de La Berbería – Quebrachal / Montecristo – Guapinol.


Este sistema lagunar se ubica en Honduras, en las proximidades con la frontera de Nicaragúa, en la zona sur-Pacífico del país. La presión durante más de 40 años por la industria camaronera, ha ido mermando la superficie del sistema lagunar y por tanto quitando los medios de vida a las poblaciones costeras de los municipios de El Triunfo y Namasigüe.

Además de estas ocupaciones (legales e ilegales), se han puesto barreras para la circulación del agua, lo que ha agravado un proceso de hiper-eutrofización (exceso de acumulación de materia orgánica que provoca un deterioro químico y de la capacidad de generar vida en el sistema). Así mismo, los fenómenos climáticos extremos contribuyen a la acumulación de lodos y materia orgánica arrastrada, que se ve frenada por las barreras y la reducción y freno al flujo del agua.

Se pretende con el proyecto recuperar funciones ecosistémicas de estas lagunas para la generación de vida, y con ello, la capacidad de pesca, lo cual supone el medio de vida de más de 500 pescadores/as en la laguna de La Berbería, y más de 1000 familias en el conjunto lagunar, pertenecientes a 23 comunidades próximas, y otras más alejadas de las que llegan gentes a pescar de forma más esporádica.

Para ello se pretende actuar basándose en experiencias previas de nuestra socia local, CODDEFFAGOLF, en la recuperación de esteros y cursos de agua, así como la reforestación de zonas de manglar. Así mismo, en la propia laguna de La Berbería, en el marco del Convenio Aecid 18-CO1-0493, se había apoyado la construcción de una borda de sujeción de agua en la esquina noreste, habiendo dado resultados excelentes en la capacidad de producción.

Dadas estas experiencias, y la capacidad de investigación de la socia local y el apoyo de univerisdades (Santiago de Compostela, U. Nacional Autónoma de Honduras), se plantea una intervención de recuperación en las lagunas, así como un monitoreo continuo que permita conocer mejor el sistema y avanzar desde el lado de la prudencia dada la intervención sobre un espacio natural protegido, la cual se hará siempre con las autorizaciones y participación pertinente de la administración titular de obligaciones en materia ambiental y de pesca.

En esta fase 1 se hará una intervención en la laguna de La Berbería con las siguientes acciones:

  • construcción de bordas de sujeción de agua en zonas sin bordas actualmente,
  • desasolvado de canales de circulación del agua,
  • excavado de hoyos para aumentar zonas de refugio de peces,
  • acumulación de lodos en montículos para fomentar la regeneración de mangle,
  • instalación de compuertas para regulación de entrada de agua dulce y salada.

Así mismo se acompañará de todo un sistema de monitoreo científico de los avances en la mejora de los equilibrios vitales de la laguna, lo cual sentará las bases de un conocimiento sobre cómo funcionan las lagunas. Esto alimentará el conocimiento y fortalecerá capacidades para la gestión por parte de titulares de obligación y responsabilidad.

Una segunda componente de trabajo, además de la intervención sobre la laguna, será la intervención sobre las actividades económicas y capacidad de generación de ingresos de las familias beneficiarias. Se trabajará en un fortalecimiento intensivo de la capacidad de generación de ideas de negocio, así como en los mecanismos de financiamiento comunitario, para tratar de reducir el endeudamiento de los/as pescadores/as con los intermediarios/as locales. Se pretender que el grupo de pescadores/as de La Berbería pueda comercializar de forma directa los pescados, mejorando y capacitando un primer nivel de comercialización, a través de un manejo adecuado de la cadena de frío.

El tercer componente de actuación será la mejora del mecanismo de gobernanza, fortaleciendo capacidades de las poblaciones pesqueras en derechos, trámites administrativos de denuncia ambiental y otros. También se trabajará en fortalecimiento de las capacidades de las administraciones que tienen competencia en materia ambiental y de pesca de forma que, al socializar los problemas y conocer mejor la situación y aclarar la situación jurídica a nivel social, se reduzca la presión de la industria camaronera y sea menos necesario el esfuerzo de defensa de los/as pobladores. Así se reduce también el riesgo para su vida, que ha estado presente durante los últimos 40 años.

FICHA

Título: Restauración de las lagunas de invierno como modo de vida de las poblaciones pesqueras de Namasigüe y El Triunfo. Fase 1.

Data execución: xaneiro 2023 a decembro 2024 (FASE 2 ya prevista hasta 2026)

Orzamento: 238.665,26 euros (financiado na súa maioría pola Cooperación Galega da Xunta de Galicia). Se consiguió ya financiación para FASE 2 por parte de AECID de 600.000 euros.

Enxeñeria Sen Fronteiras

Crónicas dende Honduras 2023. A segunda de Juan!

/in , ,

Segunda semana xa no sur de Honduras. Primeira tormenta eléctrica superada, sendo, sen dúbida, os tronos máis fortes e impresionantes, vistos e vividos máis de preto. Unha estampa preciosa vivida á beira dos manglares que sosteñen todas estas terras nas que vivimos en San Lorenzo. Comezo a sentirme aquí xa coma un máis, adaptándome a horarios e rutinas propias de aquí, a un ritmo diferente e a unha tranquilidade á que non estou acostumado a vivir na
miña vida, a xente acolleunos como se fosemos uns catrachos máis. Esa mesma xente que trata de coidarnos e se preocupa de que a nosa experiencia sexa aínda máis chula do imaxinado.


En CODDEFFAGOLF xa nos proporcionaron unha mesa na que traballar, e os técnicos téñennos en conta como se fosemos un máis, explicándonos cales son os proxectos nos que traballan e propoñéndonos que os acompañemos en saídas de campo para ver en primeira persoa cal é o seu traballo e cal será o noso nas próximas semanas. Acordamos que todos os luns nos organizaremos para saber cal é o programación semanal trala reunión que eles teñen como organización, para así ir enfocándonos máis nos proxectos nos que encaixamos mellor.


O martes acompañamos ao grupo de Estefania e Noelia, xunto con tres voluntarios de Jóvenes en Acción por el Clima que colaboran con CODDEFAGOLF habitualmente, a visitar tres escolas nas comunidades de El Obraje, Las Arenas e Las Pozas, todas no municipio de Marcovia. As dúas primeiras son dúas escolas con dous únicos docentes nos que se educaban de forma agrupada toda a etapa da educación primaria, de primeiro a sexto grao. A escola de Buenavista
era un centro cunhas instalación maiores, cun número máis elevado de alumnos onde, por parte dos mestres, se organizou un grupo de traballo cos alumnos máis interesados no coidado do medio ambiente. O obxectivo da actividade neste colexio é que o grupo de expertos utilice unha técnica de expansión de coñecemento onde a información sexa transmitida ao resto do alumnado do centro. A formación centrábase concretamente na regra das 3 R, reducir,
reutilizar e reciclar. Nas vindeiras semanas serán repartidos nos centros que formen parte do proxecto contenedores separadores de residuos onde o plástico reciclable como o das botellas de auga e refrescos e os recipientes de alumnio serán recollidos para reciclaxe. Esta actividade está tamén deseñada para que o material reciclable poida ser tamén traído da casa, para que se expanda a información da formación aos fogares do alumnado.


Na xornada do mércores fumos a coñecer de primeira man o lugar onde se está a realizar o muestreo de moluscos cos ténicos Víctor e Jota, encargados do proxecto de recuperación dunha zona moi rica en producción de moluscos. Nesa zona produciuse unha norte masiva dos mesmos debido a vertidos realizados, polo que toda a economía das comunidades desa rexión se veu afectada por non poder recolectar e vender esos moluscos dos qu elevaban vivindo toda
a vida. A zona visitada leva o nome de Área protexida de “Los Delgaditos”, en Pueblo Nuevo, máis concretamente na Colonia 3 de Febrero, na rexión de Marcovia. A actividade a realizar nesta xornada era o muestreo dos moluscos atopados en 25 metros cadrados concretos, en zonas de manglar, para contabilizar tanto en tipo de especie e número como en peso e tamaño. Esta actividade debe ser realizada semanalmente durante todo o tempo que este proxecto se esté a realizar, para observar como co tempo evoluciona a zona. No meu caso concreto, moita desta información foime transmitida por parte de Franklin, voluntario e membro da directiva de CODDEFFAGOLF, que leva moitos anos xa traballando coa organización.


O xoves desprazámonos co equipo de ESF, Raquel e Sandra, ata Tegucigalpa para reunirnos coa Asociación Hondureña de Juntas Administradoras de Sistemas de Aguas (AHJASA). Na sede recibíronnos Francisco Turcio e Lenin, administrativo e técnico voluntario de AHJASArespectivamente. Explicáronnos cales eran as súas funcións e o obxectivo que a asociación ten, que é a mellora da calidade de augas das comunidades membras e o fortalecemento do desenvolvemento de novas asociacións comunitarias emerxentes, para que os sistemas de augas sexan sistemas democráticos e compartidos.


Para rematar a semana acompañamos a Adan, técnico de CODDEFAGOLF, a realizar unha capacitación a alumnado de décimo e undécimo curso nunha escola na comunidade de Mojarás, tamén na rexión de Marcovia sobre medio ambiente, a regra das 3R e o coidado do medio no que viven e como afectanmoitos dos malos hábitos que temos na vida diaria da xente das comunidades cercanas e das non tan cercanas, xa que todos os residuos xerados acaban na
zona costeira e no mar, afectando ao medio de vida de moita xente.


Recibimos esta semanas tamén a visita de Paola Mondaca, persoal de ESF en Galicia, que estivo aquí en San Lorenzo coñecendo os proxectos nos que se está a traballar, e aproveitamos para que coñecese a zona de Amapala e a Illa del Tigre, e as praias da zona de Marcovia, aínda máis ao sur de San Lorenzo.

Visita de Paola
Escola en Monjarás
Muestreo de moluscos
Muestreo de moluscos
Escola Buenavista
Enxeñeria Sen Fronteiras

Crónicas dende Honduras. A primeira do 2023!

/in , ,

Celia e Juan L., participantes na edición 2023 do Programa de Voluntariado Internacional de Coñecemento doutras Realidades (PCR para xs amigxs), xa comezaron a súa estancia no terreo. Dentro de pouco se lles unirá Sofía.

O programa está financiado por fondos propios de Enxeñería Sen Fronteiras, así como da Cooperación Galega da Xunta de Galicia (incluíndose nos programas de Tecnoloxía Sen Fronteiras na universidade, de Hackers Sen Fronteiras no ensino secundario, e o de Mulleres Bravas).

Aquí queda a primeira crónica!

————————
Fai xa algo máis dunha semana que deixamos as nosas casas para emprender a aventura hondureña. Atopámonos en persoa por segunda vez nas nosas vidas na estación de tren de Santiago para emprender viaxe hacia San Lorenzo. Logo de coller dous trens, un metro, un bus e un avión; de que pasasen unhas 24 horas, moitos nervios, ilusións e incluso medos, de que nos rompera unha maleta e fixésemos unha amiga tegucigalpense no avión, por fin chegamos e nos reciben Raquel e Sandra no aeroporto de Palmerola con globos e pancartas de benvida.


Moita calor, incertidume, pero caras amigas e coñecidas a pesar de ser a primeira vez que nos víamos en persoa que fixeron que eses nervios e medos evolucionasen a unha ilusión e máis gañas de coñecer e vivir esta nova experiencia.

A primeira noite foi en Comayagua, preto do Aeroporto, non tivemos tempo de visitalo, era xa noite cando chegamos. Ao día seguinte espertamos cun almorzo tracidional, con tortillas, revolto, frijoles e queixo, e outro a base de froitas, a máis saborosa que comemos na nosa vida, para coller forzas e emprender viaxe cara San Lorenzo.


Chegamos por fin á nosa casa, un apartamento situado no centro da Vila de San Lorenzo, onde nos acomodamos e comezamos a facer desa nova vivienda un pequeno fogar. Tamén comezamos a situarnos, a saber por onde movernos, onde están as oficinas de ESF e CODDEFFAGOLF. Durante os primeiros días comezamos a coñecer xente, os proxectos que se están a levar a cabo, a axudar a redactar alguna cousiña para algún proxecto, a meternos un pouco no papel da vida que imos levar os seguintes meses durante a nosa estadía aquí. A desfrutar do ocio que San Lorenzo nos ofrece, a probar as primeiras baleadas, tajaditas e pupusas, a visitar a zona de Amapala e a visita á Illa do Tigre, no centro do Golfo de Fonseca, a cidade de Choluteca, as cabanas de San Lorenzo e as vistas do solpor nos manglares.


En CODDEFFAGOLF non puidemos sentirnos mellor acollidos, logo dunha reunión con Roger, o director, e os técnicos de administración e xestión de proxectos, convidáronnos a facer as primeiras visitas de campo.


O mércores visitamos dúas comunidades co grupo de Ami, Ani e Sash, unha en Laurearriba e outra en San Bernardo, a onde levamos árbores doadas pola Mancomunidade de Nasmar e O Batallón de Infantería para realizar a plantación das mesmas durante xornadas vindeiras. Aproveitamos tamén para probar o Pan de Madre, feito por mulleres da comunidade de Laurearriba, e probar tamén o Pozol, unha bebida típica a base de leite, millo, vainilla, azucre e canela.O xoves visitamos co grupo de Jota e Nicia diferentes grupos de mariscadoras da Illa do Tigre, en Amapala, para facer o seguimento e falar sobre formación dun curso de cociña homologado para fortalecer o traballo do que se sustentan, e aproveitamos tamén para visitar os lugares máis fermosos da Illa, como a Playa del Burro ou Playa Grande, onde comemos unhas riquísimas Tajaditas e un peixe chamado Babosa.


Como conclusión a estos primeiros días nun novo entorno, descoñecido para nós, podemos dicir que a acollida e a xente que coñecemos foi marabillosa, que o entorno a nivel biodiversidade está a ser alucinante para nós, que a adaptación está a ser boa a pesar do clima e das numerosísimas picaduras dos zancudos, e que as ganas e ilusión coa que emprendemos viaxe non fan máis que crecer para poder seguir coñecendo, aprendendo e exprimindo todo o que esta experiencia nos proporcione e permita.