Posts

Crónica da V Xornada de Tecnoloxía para o Ben Común

O venres 15 de novembro de 2024 tivo lugar na Escola Superior de Arquitectura da Universidade da Coruña a V Xornada de Tecnoloxia para o Ben Común (TpBC). Reuníronse nela máis de 30 persoas entre profesores e investigadores das tres Universidades galegas e representantes das ONGs colaboradoras coa rede Artigo9Tech

Aquí se pode ver un resumo da xornada.

Exposición: Coñeces o teu móbil?

Temos unha exposición está dispoñible para as escolas universitarias, centros de secundaria ou organizacións de todo tipo.

As nosas compañeiras de ESF Catalunya no seu día fixeran unha exposición sobre as compoñentes dos teléfonos móbiles, minerais dentro de cada compoñente, a súa procedencia e os conflictos na súa extracción. Hai uns meses, actualizárona, e moi amablemente nola cederon para que fixeramos unha versión en galego e poder tela xirando por Galicia. Esta temática entra dentro da liña de traballo que temos en TIC, neste caso na parte máis vinculada ao consumo responsable de tecnoloxía e a electrónica ética, sempre con ese enfoque de consciencia dos impactos do noso consumo noutros lugares (como parte do que se chama educación para a cidadanía global).

Dende o día 7 de maio está na Escola de Camiños da Universidade da Coruña (escola onde temos a nosa oficina central, de aí que teña moito sentido empezar por ela), no vestíbulo.

Esta versión en galego está realizada dentro do proxecto para levar distintos aspectos da Tecnoloxía para o Ben Común ás escolas técnicas das universidades públicas galegas, financiado pola Cooperación Galega da Xunta de Galicia, e tamén con fondos IRPF (da casiña solidaria).

Aquí se pode ver a exposición en versión dixital.

Pódese solicitar en info[arroba]galicia.isf.es, con especial prioridade para escolas técnicas universitarias, centros de secundaria ou organizacións profesionais técnicas. Pero, se hai dispoñibilidade, está aberta a todo o mundo.

A forman 3 roll-ups lixeiros, fáciles de transportar e de montar. Queremos nun futuro próximo complementala cunha maqueta dun móbil, que sexa desmontable e se vexan as compoñentes (posiblemente en cartón ou algún material reutilizado).

ESF na Atlantica Conf 2023. Acercando a tecnoloxía para o ben común á comunidade tecnolóxica galega

Na edición 2023 da Atlantica Conf, que busca ser punto de encontro da comunidade tecnolóxica galega, tivemos ocasión de realizar tres actividades de distintos temas nos que traballamos en ESF, sempre na liña de poñer a tecnoloxía ao servizo do ben común e os dereitos humanos.

O venres 22 de setembro presentouse a Rede de Bancos de Reciclaxe Electrónica con Software Libre de Galicia, con Jorge Lama, Jose González e Iván Touris, tendo despois unha reunión do grupo de Bancos (onde estiveron outrxs voluntarixs dos Bancos como Paula, David, Sergio e Manuel) e se falou de:

Algúns temas que se tocaron:

  • Repaso de actividades da rede de bancos de reciclaxe electrónico de Galicia
  • Educación e tecnoloxía
  • Alternativas aos ChromeBooks
  • Que se pode facer cun ordenador vello?
  • Obsolescencia programada
  • Dereito a reparar
  • Risas e anécdotas…

O sábado 23 pola tarde estivo Thais Pousada, de ESF e o grupo Talionis da Universidade da Coruña, falando de Tecnoloxías para o ben común e a inclusión. Xenerou nas asistentes esa inquietude de como poñer a tecnoloxía ao servizo dos coidados e falou de proxectos chulos como VisualTech, plataforma para mapeo de produtos de apoio de baixo custo. Podedes ver a súa intervención (son 7 minutiños, pero que dan para moito) aquí.

O sábado 23, a continuación da anterior, Loisa Lariño e Adrián Eiris presentaron o Visor dos sistemas municipais de abastecemento de auga en Galicia. Falaron da parte técnica do visor, pero tamén do utópico que resulta aínda falar de datos públicos abertos nas administracións e os atrancos atopados na realización deste traballo inxente, realizado case por completo por persoas voluntarias. Aquí se poden coñecer detalles do visor e fedellar con el.

Crónicas dende Honduras. Juan, a crónica final

Despois de levar case un mes instalado en Galicia, toca analizar as últimas semanas en San Lorenzo e a experiencia en si. Esta última crónica ía ser escrita durante o voo de volta, pero á hora de afrontar esa análise, non me vin capacitado para tal cousa. Recordo comezar a intentas escribir estas últimas verbas sobrevoando Cuba, mais non fun quen.

Os dous últimos mércores puidemos vivir as xornadas de Habilidades para a Vida que se impartían a diferentes comunidades coas que habitualmente CODDEFFAGOLF traballa da man principalmente da técnica Aminta. Ambos talleres foron impartidos nas oficinas de San Lorenzo, e permitiunos coñecer mellor a forma de vida e pensamento da xente que naceu, pertence e vai seguir loitando para que as súas comunidades se manteñan. Alén disto, puidemos ver como as comunidades se relacionan entre si, e o orgullosas que están de pertencer e compartir con outras as características da súa. A primeira das xornadas tiña como tema principal a resolución de conflitos, como sobrelevar os problemas que se xeran, o traballo da empatía coa outra parte e a convivencia; traballando temas como a diferenza entre os traballos feitos polas mulleres e polos homes, e a importancia social que se lle daba ós segundos en comparación coas primeiras. A segunda e peche de formación, tivo como eixo principal a política en xeral, como afecta ás diferentes comunidades non só a política nacional, senón a política propia da xente coa que compartes vida diaria, da familia ou do traballo, sendo conscientes de que é algo que vai moito máis aló do que de primeiras pensamos, e que ten que ver con absolutamente todo o que vivimos. A persoa coa que máis información compartín e que máis se abriu foi Dona Ana, unha muller empoderada, que sempre nos daba a súa opinión e forma de ver as cousas, que facía valer o seu traballo, a importancia que a familia tiña para ela e que, a pesar das desgracias que a vida nos pode proporcionar, temos que vivir e ser felices, superando e vendo o positivo das tantas cousas que vivimos ao longo da vida.

Tiven tamén a oportunidade de visitar, co técnico Carlos, unha das escolas de San Lorenzo, onde se impartiu unha capacitación a menos de educación primaria sobre o coidado do entorno no que vivimos e como isto afecta non só ao entorno, senón que a propia contaminación do entorno ten consecuencias directas sobre a economía da zona debido ao imparto no sector marisqueiro, nas colleitas e na propia saúde dos seres vivos. Tamén observamos as características de barrios menos céntricos da cidade, con menos servizos, e con niveis socioeconómicos máis baixos. Como sempre, o alumnado e profesorado do centro recibiunos coas brazos abertos e con todo o agradecemento pola charla e a visita.

Coa Técnica Nohelia puidemos formar parte da ECOlecta. Unha actividade na que podían participar diferentes colexios da zona de Choluteca, onde se recollían residuos electrónicos e electrodomésticos antigos. Foi unha feria moi parecida ao Recicla+ organizado pola mesma técnica semanas atrás.

Puiden tamén visitar con Sandra, o futuro laboratorio de análise de augas sa Secretaría de Saúde do Departamento de Valle, financiado pola Deputación da Coruña. Alí, antiguo laboratorio de SESAL que se adicaba ao análise de sal mariño e alimentos veterinarios reunímonos coa secretaria de saúde, Karina, e ensinounos as instalacións que hai, e as melloras que se deben facer para por en marcha este importante avance para a calidade de auga do país, e as melloras na vida da xente que a consume, xa que un dos principais problemas que se atopa na zona e en moitas comunidades son as complicacións renais que existen e poden ser debidos á calidade das augas que se consumen.

Con todo isto, tocou comezar a despedirse da xente coa que levaba compartindo vida xa dous meses, con todo o que iso conleva, unha mestura de emocións de despedida e de que existen moitas posibilidades de non volver ver a tantísima xente á que neste tempo lle colles moito cariño, de deixar atrás a un país que nos acolleu cos brazos abertos, que nos coidou como se formásemos parte das súas comunidades dende que nacemos, que me fixo coñecer e vivir a experiencia de vida máis forte que tiven ata o de agora, con gañas tamén de voltar á casa, ver a familia e amigos que xa comezas a botar en falta. Visitar por última vez Amapala e comer con Reinita, ir por última vez á Cabañita a tomar unha Salvavida e unhas tajaditas, comer o último xeado no Sarita da praza, as ultimas baleadas con aguacate para almorzar, o último paseo ao súper, ao mercado, á Galera, o último arroz frito, a piña e o queso crema… As conversas con Jessica mentres lavamos, as profundas reflexións, as grandes risas e tamén alguna lágrima con Celia e Sofía. Sandriña, a persoa responsable de que soubese da existencia desta aventura e que sempre estarei en debeda con ela. Todos e cada un dos técnicos de CODDEFFAGOLF, a cada persoa das comunidades, Lili e Mateo, Reinita, Dona Ana e as súas amigas, A Jesús, a persona que nos fixo coñecer tantos e tantos recunchos de Honduras, Gloria por coidarnos cando nos tocaba sesión de oficina e a toda a xente que coñecín, sen deixar a ninguén atrás. Por suposto tamén a ESF, a Paola, Serxio e Raquel e á xente que traballa para que isto sexa posible pero sobre todo para que a vida da xente mellore sempre, sen xerar nesa xente unha necesidade e unha dependencia, traballando dende a conciencia e moral de que o mellor que lle pode pasar ao mundo e que institucións como a nosa, da que xa me sinto parte, poida desaparecer nalgún momento, xa que iso significaría que o mundo cambiou para ben, deixando de ser necesarias.

NOVO PROXECTO: Tecnoloxía ao servizo do ben común, da cidadanía global e da inclusión nas escolas técnicas da universidade galega. Fase 2

Durante os seus xa 30 anos de historia, Enxeñería Sen Fronteiras veu traballando no cumprimento dunha das súas liñas de traballo fundamentais: a creación dunha cidadanía crítica, facendo especial énfase no uso da tecnoloxía para o desenvolvemento humano e o ben común. O concepto de “Tecnoloxía para o Desenvolvemento Humano” (ou para o ben común e a emancipación, como vimos denominándoo ultimamente), parte de cuestionar o uso histórico da tecnoloxía e apostar por unha tecnoloxía participativa e non excluínte que permita lograr a equidade e a xustiza social cun enfoque de ben común.

Con este proxecto preténdese continuar o traballo no Programa Tecnoloxía Sen Fronteiras de promoción e visibilización da tecnoloxía para o ben común nas universidades públicas galegas (chamámolo agarimosamente ESF na Uni) que ESF Galicia comenzou a traballar da rede de profesorado Artigo9Tech en 2020. Nesta segunda fase se incorpora como membro do consorcio Arquitectura Sen Fronteiras (ASF), a outra ONGD especializada no eido tecnolóxico e vinculada á universidade (que, xunto con ESF, foi tamén impulsora da rede Artigo9Tech cando empezou a crearse en 2019). Terá tamén financiación da Cooperación Galega da Xunta de Galicia, que se resolveu hai poucos días, se ben xa se leva desde xaneiro realizando actividades neste programa.


O eixo de traballo será, pois a promoción da tecnoloxía para o ben común na docencia, investigación e activismo da comunidade educativa universitaria galega de base tecnolóxica. Este traballo segue a ser moi pertinente e queda moita marxe de mellora, como amosa a liña de base levantada na fase 1.

Continuaremos polo tanto coas dúas grandes liñas de traballo segundo o grupo de persoas da comunidade universitaria destinatarias ou protagonistas:

  • Liña alumnado, para promover un alumnado crítico e mobilizado, que poida participar máis aló das accións académicas formais e se involucre dende a súa época universitaria na transformación social, xa sexa a través de ESF, ASF ou doutras organizacións, pero sempre cun enfoque de voluntariado transformador. Se se consegue alumnado implicado e sensibilizado coa cidadanía global e o ben común, no seu día a día futuro (tanto persoal como profesional) tamén poderán ser axentes de transformación. Nesta liña se realizarán faladoiros en todas as escolas técnicas galegas, o programa “Abrindo as fiestras” (na fase 1 chamado “Fora da aula!”) para impulsar accións que unan actividades docentes con servizo social (apoiando elaboración de material), a participación no Programa de voluntariado internacional de Coñecemento doutras Realidades de ESF (a edición 2023 xa rematou coa estancia, dentro deste proxecto, de Juan) e apoio ao Premio Enxeñería Solidaria a TFM/TFG.
  • Liña PDI/PAS. É moi importante tanto pola súa acción institucional para incluír no día a día da universidade ese enfoque de cidadanía global, como pola compoñente investigadora que desenvolve o PDI (e que poidan enfocala cara a tecnoloxía para o ben común). Tamén por ser o PDI multiplicador cara o alumnado de coñecementos, habilidades e actitudes que poden fortalecer e poñer o foco nos dereitos humanos e o ben común. Nesta liña impulsaranse encontros de PDI/PAS que fortalecerán a rede Artigo9Tech, o programa de mulleres tecnólogas, o programa de investigacións enfocadas á tecnoloxía para o ben común (que funcionou moi ben na fase 1), así como impulsar exemplos de visibilización e comunicación de enfoques didácticos e investigadores participativos co programa “Fóra do despacho!” ou, xa algo máis ambicioso (que ademais pode darlle solidez e sustentabilidade ao grupo Artigo9Tech). Tamén se pretende, tralo estudo de viabilidade realizado na fase 1, pasar xa ao deseño dun Mestrado Interuniversitario de Tecnoloxía para a Innovación Social e a Sustentabilidade (quen sabe se algún día se poderá poñer en marcha algo así no SUG). Quérese incluir tamén como compromiso de mellora na coherencia institucional da universidade, a elaboración dun estudo sobre as cátedras empresariais existentes na universidade e outras colaboracións con empresas, para que a universidade tamén poida influir na mellora das prácticas das empresas coas que colabora e non se quede só en colaboración para facer Academic Washing a empresas que queren lavado de cara pero as súas prácticas no eido da tecnoloxía para o ben común deixan moito que desexar.

Cabe mencionar o enfoque de xénero que se pretende incluír neste proxecto, o cal nun eido como o tecnocientífico ten unha importancia (e dificultade) especial, tanto na participación, como na co-responsabilidade do proxecto, como no comité de seguimento e as accións concretas. ESF e ASF pretenden coas súas actividades a xeración dunha cidadanía global crítica e comprometida coa loita contra a pobreza a través da Tecnoloxía para o Desenvolvemento Humano, para o cal terá en todas elas un protagonismo destacado o voluntariado, como co-responsable do seu deseño, execución, seguimento e avaliación, tendo persoas colaboradoras dentro do alumnado e tamén dentro de PDI/PAS na propia rede Artigo9Tech que facilitarán o traballo de transformación da universidade “dende dentro”.

Para a difusión empregaranse sobre todo canles 2.0 e a través da comunidade de ASF, ESF e do grupo Artigo9Tech (e das organizacións coas que se vaia colaborando en cada actividade), así como tratando de potenciar as áreas de sistematización de experiencias e tamén a de comunicación en medios convencionais, e por suposto nos máis académicos apoiados no concepto de Open Access ou Acceso Aberto ou Libre (para visibilizar neles tamén a acción de Artigo9Tech con ese enfoque de tecnoloxía para o ben común).

Levantarase unha liña de base específica nun centro concreto (a Escola de Arquitectura da UDC), polo desexo de ASF de afondar no traballo no que é o seu centro de referencia, de xeito que permitirá deseñar unha metodoloxía específica de estudo adaptada a cada centro. Servirá para coñecer a situación do centro con respecto á tecnoloxía para o ben común e o dereito ao hábitat no seu desempeño organizativo, docente e de investigación. Así, se poderá aplicar en fases posteriores ir vendo as necesidades, apertura e posibilidades concretas de introdución deste enfoque alternativo da tecnoloxía para o ben común e os dereitos humanos escola por escola.

FICHA DO PROXECTO

Título: NOVO PROXECTO: Tecnoloxía ao servizo do ben común, da cidadanía global e da inclusión nas escolas técnicas da universidade galega. Fase 2

Data execución: xaneiro 2023 a novembro 2024

Financiador: Xunta de Galicia, Cooperación Galega

Orzamento: 55.150 €