BOE
Enxeñeria Sen Fronteiras

Boletín Oficial ESFeiro: abril 2025

/in ,

CONTIDOS

  • Vida Asociativa
  • Honduras
  • Mozambique
  • Enlaces de interese
  • Recomendación artística
  • E no próximo mes …
  • A ESFrase do mes

VIDA ASOCIATIVA

   Como parte do convenio asinado coa Universidade de Santiago para desenvolver accións formativas na Escola Técnica Superior de Enxeñería de Compostela, o pasado mes de marzo tivemos 4 faladoiros e obradoiros dentro da materia Aula Profesional (un deles, un repair café, que se fixo ao lado da cafetería). Tamén en Ferrol e A Coruña se apuntaron a repair cafés, aproveitando as actividades do Marzo Ambiental da UDC. Ademais, no Banco da Coruña, comezou o curso de 35 horas de Reparación e mantemento básico de equipos informáticos. Tivemos encontro de persoas da Rede Galega de Bancos de Reciclaxe Electrónica con Software Libre, cunha representante de Repair Café Lisboa.

    Vinculado ao programa Hackers Sen Fronteiras en secundaria, o grupo de Mulleres Tecnólogas para o Ben Común tivo un encontro de reflexión e autoformación. Houbo un faladoiro en Mondoñedo sobre As redes sociais libres: o Fediverso, a cargo de Lucía (invitadas pola asociación de profesorado de tecnoloxía de Galicia, APETEGA, na súa xuntanza), e outro sobre Videoxogos Serios a cargo de Luz Castro no IES Mondoñedo (a partir da cal a rapazada desenvolverá videoxogos, xa están niso!).

    No programa de ESF no eido profesional, tivemos un encontro en liña pensando en como visibilizar a importancia da transición ecosocial no ámbito profesional da enxeñería e a tecnoloxía.

    Como parte do traballo en rede, estivemos nun encontro ben interesante con activistas pola soberanía alimentaria, invitadas polas compas do Sindicato Labrego Galego.

    Pero seguramente a actividade estrela foi a Asemblea de Primavera e xuntanza da base social de ESF, na que aproveitamos para coñecer a iniciativa de Rural Hackers e participar nun repair café rural en Anceu.  

HONDURAS

    Organizouse tamén un obradoiro de contabilidade básica con grupos de mulleres marisqueiras, dentro do proxecto que está a rematar de fortalecemento da actividade marisqueira no sur de Honduras. TAmén como parte deste fortalecemento aos grupos, houbo formación sobre boas prácticas pesqueiras. Houbo un encontro da Mesa de Seguridad Alimentaria do municipio de Nacaome. Ademais, tivemos visita institucional aos proxectos, de representantes da Cooperación Galega da Xunta de Galicia e da Oficina de Cooperación da AECID.

MOZAMBIQUE

    No mes de marzo traballouse na elaboración e peche dos informes técnicos e financeiro do proxecto do ano anterior e comezouse a coordinación para a visita de persoal da Administración Rexional da Auga do Centro de Mozambique a Galicia do mes de xuño. Continuouse traballando na monitoria da seca, a análise de precipitacións e o estado de encoros coas 3 Administracións Rexionais da Auga de Mozambique, e avanzouse no peche do TFM dun mestrado en hidroloxía dun alumno da UEM en Maputo que se está a co-tutorar dende o proxecto, así como na selección e análise preliminar das novas bacías nas que se traballará con inundacións coas ARAs Sul e Centro. No mes de marzo tamén houbo unha charla la Facultade de Física da USC sobre cooperación, secas e inundacións en Mozambique. Ademais, se sacou a praza para consultoría técnica de fortalecemento en xestión de eventos extremos.

ENLACES DE INTERESE

Activismo e persoas

Auga

Consumo responsable

Cooperación e ONGD

Educación para o desenvolvemento

Enerxía e cambio climático

Iniciativas

Investigación para o desenvolvemento 

Mundo

Pobreza e exclusión

Políticas e modelos de desenvolvemento

Soberanía alimentaria e defensa do territorio

Tecnoloxías da Información e Comunicacións (TIC)

Tecnoloxía para o desenvolvemento humano

RECOMENDACIÓN ARTÍSTICA

    Este mes queremos facernos eco dunha exposición que se fai lonxe, en Tegucigalpa: Voces de niñas: el arte que denuncia.

E NO PRÓXIMO MES …

    Temos un novo apartado na nosa páxina web, onde se pode ver a axenda de próximos eventos ESFeiros ou que nos parecen interesantes pola temática. Ademais:

A ESF-RASE DO MES

    Quizais sexa hora de analizar estes feitos [malas prácticas das multinacionais extractivistas] non tanto como desviacións, senón máis ben como a normalidade da desmesura capitalista

Eduardo Romero, no moi recomendable libro ¿Cómo va a ser la montaña un dios?

Enxeñeria Sen Fronteiras

Visita institucional de responsables de Cooperación Galega da Xunta en Honduras

/in ,

El Director General de Relaciones Exteriores y con la Unión Europea, Jesús Gamallo, la Subdirectora General de la Cooperación Galega, Pilar Romero y el Responsable de Programas de la Cooperación Española en Honduras, junto al equipo de CODDEFFAGOLF, representantes regionales de DIGEPESCA, el Coordinador de la Unidad Municipal Ambiental de Amapala, personal de la UNAH Choluteca, personal de ESF y en especial junto a las mujeres mariscadoras de 5 grupos de la zona que participan en el Programa de Marisqueo, visitamos algunas de las islas del Golfo de Fonseca para conocer el desarrollo del sector marisquero y de pesca artesanal en el Golfo.


En esta jornada se realizó un recorrido marítimo para llegar a la Isla de las Almejas, en donde se realizó una presentación de los grupos comunitarios, las prácticas de marisqueo que ellas realizan y el proceso de monitoreo comunitario de bivalvos que impulsa CODDEFFAGOLF.

También se realizó una explicación sobre el patrimonio comunitario en la zona y el trabajo que se realiza en los chiqueros. Posteriormente la visita siguió rumbo a la Isla Pacar, donde se encuentra el Centro de Investigación Marina (CIM) de CODDEFFAGOLF. Allí, pudimos disfrutar de un estupendo conversatorio con las mujeres de los diversos grupos: experiencias, aprendizajes y proyecciones para el fortalecimiento de las iniciativas comunitarias. Como cierre de oro, pudimos disfrutar de un almuerzo con degustación de la gastronómica local, elaborado por las mujeres mariscadoras, sopa de marisco, arroz con marisco, picadillo de pescado, cócteles de almejas… y una calurosa caminata guiada por los senderos de la Isla Pacar.

Esperamos que estas alianzas creadas en todos estos años en el sector pesquero y marisquero se sigan fortaleciendo y consolidando.

Visita realizada dentro del marco del proyecto: Mejora de la Sostenibilidad de la Actividad Marisquera en el Sur de Honduras – Fase 2 financiado por la Cooperación Galega

Explicación y conversatorio entre las participantes
Momento gastronómico
Explicación sobre grupos de marisqueras y monitoreo ciudadano de bivalvos

FOTO DE PORTADA: ejemplo de monitoreo de bivalvos

Enxeñeria Sen Fronteiras

CONTRATACIÓN: Asistencia técnica para fortalecimiento de capacidades técnicas y operativas para la mejora de la gestión de los recursos hídricos en Mozambique

/in ,

Hasta el 4 de abril a las 23:59, tenemos abierto proceso de recogida de ofertas para un Servicio técnico para la colaboración en la ejecución en el proyecto “Fortalecimiento de capacidades técnicas y operativas para la mejora de la gestión de los recursos hídricos en Mozambique (Aqua-Moz, SECARA Fase 5)” en su anualidad 2025, que se desarrolla en el marco del convenio de colaboración entre la Consellería de Presidencia, Justicia y Deportes, Augas de Galicia e Enxeñería Sen Fronteiras Galicia.

Los socios locales del proyecto son las tres Administraciones Regionales del Agua (ARA) del país: Sur, Norte y Centro (ARA Sur, ARA Norte y ARA Centro). El ámbito geográfico del proyecto abarca, por tanto, la totalidad del territorio del país africano.

El objeto del presente contrato es la prestación de un servicio técnico para la mejora del seguimiento y monitoreo de la sequía en Mozambique. Los objetivos principales son los siguientes

  • Acompañar los procesos de monitoreo de la sequía y las precipitaciones de las 3 ARA de Mozambique.
  • Realizar análisis hidrológico-hidráulicos para el desarrollo de estudios de inundaciones.
  • Formar al personal técnico de las ARA en el ámbito del análisis de inundaciones.
  • Apoyar en la realización de actividades de sensibilización y difusión del proyecto en Galicia.

Aquí se pueden consultar los términos de referencia.

BOE
Enxeñeria Sen Fronteiras

Boletín Oficial ESFeiro: marzo 2025

/in ,

CONTIDOS

  • Vida Asociativa
  • Honduras
  • Mozambique
  • Enlaces de interese
  • Recomendación artística
  • E no próximo mes …
  • A ESFrase do mes

VIDA ASOCIATIVA

    Este mes os compas Sergio Alvariño e e Sergio Fernández fixeron unha reflexión no blogue de La Tecnología no nos salvará de El Salto Diario, de se ¿Pueden realmente ser transformadoras las redes sociales (digitales)? , que tivo tamén a versión en galego na nosa web. Ademais, Hackers Sen Fronteiras estiveron con temáticas variadas nos IES Rosalía de Castro (Santiago de Compostela), Valadares (Vigo), IES Zas, IES Brión, IES San Rosendo (Mondoñedo) e, en FP, na Granxa (Ponteareas), onde houbo varios faladoiros e obradoiros, e no Politécnico de Lugo (este último nun curso de 2 sesións dirixido a profes). Tamén dirixido a profes, pero en liña, foi o encontro de Sostibilidade na FP, para organizar o grupo de apoio a profesorado de FP que ten que impartir o módulo de Sostibilidade, obrigatorio dende este curso.

    Na Escola de Telecomunicacións da UVigo fíxose unha presentación de ESF e tamén Martina contou a súa experiencia como estudante da escola que participou no Programa de Coñecemento doutras Realidades en Honduras. Tamén en Vigo, houbo un encontro da base social da zona. Non faltou a posibilidade de participar en liña, co ciberfaladoiro sobre se É necesario manter parcelas descentralizadas e federadas en Internet? (relacionado coa publicación mencionada). Na universidade, neste caso na Facultade de Física de Compostela, falamos sobre Cooperación ao desenvolvemento e defensa do ambiente no sur de Honduras, na materia de Física Ambiental.

    Houbo unha visita a Finca da Fundación Galicia Verde en Leboso, dentro das actividades de Sementes de Cambio (onde queremos coñecer proxectos motivadores, impulsados polo grupo de Transición Ecosocial). Tivemos representación esfeira no  I Foro Galicia RAEE (residuos de aparatos eléctricos y electrónicos), e aínda houbo tempo para o repair café mensual na Domus da Coruña.

    Co gaio do Dia Internacional da Muller e a Nena na Ciencia, dende o grupo de Mulleres Tecnólogas polo Ben Común quixeron traer algunhas reflexións. Tamén quixemos compartir a presentación sobre Boas prácticas para a transición ecosocial. O potencial dos montes veciñais en Galicia.

HONDURAS

    Este mes foi intensivo de traballo na preparación da continuación do programa de restauración de lagoas. Ademais, destacar que 5 grupos de marisqueiras conseguiron a súa personería xurídica, tras un ano de fortalecemento e formacións. Na laguna de invierno de Guapinol levouse a cabo un proceso de monitoreo para avaliar a rexeneración natural do ecosistema, mesmo conformando clubes comunitarios para monitoreo biolóxico.

    No eixo de dereito á auga,  avanzouse na construción de latrinas e do depósito do sistema de abastecemento-saneamento de auga de Tres Piedras (El Triunfo), con distintas obras, sen descoidar os obradoiros comunitarios. Ademais, houbo un taller con membros de distintas mancomunidades, de formulación de necesidades estratéxicas.  

MOZAMBIQUE

En febreiro continuouse traballando na monitoria da seca, a análise de precipitacións e o estado de encoros coas 3 Administracións Rexionais da Auga de Mozambique e foron dados os primeiros pasos do apoio a ARA Centro no ámbito das inundacións, coa cal traballarase na realización dun estudo nunca bacía piloto e no apoio na definición dunha unidade de xestión de seca e inundacións dentro do seu departamento de recursos hídricos. No mes de febreiro tamén se realizou unha charla sobre a cooperación e a problemática da xestión dos eventos extremos en Mozambique nun contexto de cambio climático, no IES de Mondoñedo.

ENLACES DE INTERESE

Activismo e persoas

Auga

Consumo responsable

Cooperación e ONGD

Educación para o desenvolvemento

Enerxía e cambio climático

Iniciativas

Investigación para o desenvolvemento 

Mundo

Pobreza e exclusión

Políticas e modelos de desenvolvemento

Soberanía alimentaria e defensa do territorio

Tecnoloxías da Información e Comunicacións (TIC)

Tecnoloxía para o desenvolvemento humano

RECOMENDACIÓN ARTÍSTICA

    Este mes o cómic sobre decrecemento “Who Is Afraid of Degrowth?“, de Céline Keller. De momento, está só en inglés…

E NO PRÓXIMO MES …

    Temos un novo apartado na nosa páxina web, onde se pode ver a axenda de próximos eventos ESFeiros ou que nos parecen interesantes pola temática. Marzo vén ben cheo:

  • 3 de marzo: Día Mundial da Natureza e a Vida Silvestre
  • 3 de marzo: Día dos datos abertos, Spain Opendata Day
  • 4 de marzo: Día Mundial da Enxeñería para o Desenvolvemento Sustentable
  • 5 de marzo: Día Mundial da Eficiencia Enerxética
  • 8 de marzo: actividades polo día das mulleres traballadoras
  • Martes 11 de marzo. 12h. Aula 4 da Facultade de Física de Santiago de Compostela. Faladoiro “Cooperación ao desenvolvemento técnica e xestión de eventos extremos en Mozambique“.
  • Xoves 13 de marzo. 16-19h. Repair Café en Ferrol dentro das actividades polo “Marzo ambiental” da Oficina de Sustentabilidade da UDC. Lugar: Aula –1.5, Soto. Edificio de Apoio ao Estudo. INSCRICIÓN de balde aquí
  • 14 de marzo: Día Internacional de Acción contra as represas e polos ríos, o auga e a vida
  • 15 de marzo: Día dos Dereitos do Consumidor
  • 15 de marzo: pecha o prazo para inscrición ao curso gratuíto e presencial en Lugo de  ‘Planeamento territorial participativo para adaptación ao cambio climático’. Organiza IBADER e Laboratorio do Territorio. +INFO e INSCRICIÓNS
  • 20 de marzo. 12-17h. Repair Café na Coruña dentro das actividades polo “Marzo ambiental”. Lugar: Andar 0 (zona orlas), ETSE Camiños, Canais e Portos UDC. INSCRICIÓN de balde aquí. Tamén se poderá ver a exposición Coñeces o teu móbil?
  • 20 de marzo. 12.30-13.30h na Aula de Proxectos da Escola Técnica Superior de Enxeñería de Santiago. Faladoiro sobre Electrónica ética e consumo responsable de tecnoloxía.
  • 20 de marzo. 16-18h na Escola Técnica Superior de Enxeñería de Santiago. Repair café e cacharreo con computadoras. Aprendendo a darlle nova vida a vellas computadoras
  • 20 de marzo: Día Internacional da Felicidade
  • 21 de marzo: Día Forestal Mundial
  • 21 de marzo: Día Internacional da Eliminación da Discriminación Racial
  • 22 de marzo: Día Mundial da Auga. Haberá sorpresas ese día sobre o noso programa en AquaMoz
  • 29 de marzo (último sábado de marzo): A Hora da Terra
  • 29 de marzo ás 10:00h teremos a nosa asemblea extraordinaria de primavera no coliving de Anceu. Despois da asemblea comeremos de picnic coa xente de Rural Hackers (https://www.ruralhackers.com/), polo que se pide que cada quen traia a sú comida.
  • Sábado 29 de marzo pola tarde, xunto á xente de Rural Hackers , teremos un Repair Café na Casa do Pobo de Anceu de 16:00 a 20:00, no que podedes traer para arranxar electrodomésticos de pequeno tamaño (tostadora, batidora, freidora…), ordenadores, roupa e calqueira cousa que se vos ocorra. E seredes vós quen os arranxe coa axuda da xente voluntaria (igual hai cousas que non somos capaces, pero colectivamente todo é máis divertido). Tamén estarán compañeiras do Post-Growth Innovation Lab da Universidade de Vigo falarnos de dereito a arranxar e outros temiñas interesantes
  • 30 de marzo: Día do documento libre
  • 3 de abril. 12:30-14:30h na Escola Técnica Superior de Enxeñería de Santiago. Faladoiro Que é a cooperación para o desenvolvemento? Pode ser unha saída laboral?
  • 5 de abril no Casino de Carballo. Repair café e cacharreo con computadoras. Aprendendo a darlle nova vida a vellas computadoras. Hora por determinar

   Para máis info sobre cursos e eventos en Galicia  consulta a Axenda Solidaria e as formacións da Coordinadora Galega de ONGD

A ESF-RASE DO MES

Eu son só un, pero eu son un. Non podo facer todo, pero podo facer algo. O que poida facer, déboo facer e fareino.

Edward Everett Hale

Enxeñeria Sen Fronteiras

Poden as redes sociais (dixitais) realmente ser transformadoras?

/in ,

Esta é a versión en galego do post que se publicou en castelán no blogue La tecnología no nos salvará, de El Salto Diario. Está escrito a catro mans por Sergio Alvariño e Sergio Fernández, con foto de Sergio Alvariño.

Se aceptamos unha definición xeral de rede social como unha plataforma dixital que permiten comunicarse e intercambiar información a comunidades de persoas con intereses ou relacións comúns, teriamos que aceptar tamén que casi todo o que facemos na rede facémolo a través dunha rede social. Non podemos limitarnos aos exemplos clásicos de Facebook ou X (antes coñecido como Twitter). Telegram ou Whatsapp, cando nos comunicamos nun grupo, son unha rede social. Páxinas como Flickr ou LinkedIn serían tamén redes sociais (moi centradas nunha temática concreta), etc.

Se aceptamos esa definición a historia das Redes Sociais remontaríase incluso aos tempos de Usenet (que non deixaría de ser unha rede social), ou mesmo Fidonet (grazas a Gonzalo Méndez González polo seu comentario á versión en castelán).

A cuestión é que a historia das redes sociales é máis longa do que adoitamos pensar, ao fin, os seres humanos somos seres sociais e, unha ferramenta como a Internet, usouse para socializar prácticamente dende que naceu.

Xa sexa que aceptemos Usenet ou Fidonet como RRSS ou como precursoras, ou sigamos o canon e digamos que a primeira RRSS foi _ClassMates_ (1995), o caso é que o uso das redes sociais extendeuse rápidamente, prácticamente limitado só pola facilidade de acceso da xente a unha conexión de datos. Á xente gústalle socializar e intercambiar información. Cando os dispositivos móbiles empezaron a incorporar conexións de datos á Internet as redes sociais estouparon, popularizándose enormemente.

No seu nacemento, as redes sociais non eran necesariamente tóxicas. As primeiras versións de Twitter ou Facebook eran prácticamente inventos de xente á que lle gustaba trastear coa tecnoloxía. Pero según aumentou o número de usuarios comenzou tamén o proceso “de enmerdación”. É moi recomendable leer os artigos de Cory Doctorow (que por certo inventou o nome do proceso) explicando como a “enshitfication” é inevitable cando se entra no proceso de monetizar as RRSS, especialmente as centralizadas. Podemos imaxinar que por moi idealistas que sexamos ao principio cando inventamos unha RRSS, a medida que se popularice , aumentarán os custos, e se queremos manter o invento necesitamos cartos para cubrir esos custos.

Desgrazadamente, o crecemento das redes sociais e a evolución dos dispositivos móbiles sempre foron dirixidos con criterios mercantilistas. Cando as RRSS empezaron a medrar forte, os propietarios dos motores de búsqueda xa estaban nos albores da “economía de datos” para administrar publicidade á medida dos usuarios baseándose nos datos recollidos das búsquedas. Segundo aumentaban as capacidades dos móbiles e o número de usuarios das RRSS, máis rendible era o negocio. O deseño orixinal das RRSS foi cambiando para aumentar a fidelidade dos usuarios e o tempo que pasaban na rede facéndoas tan adictivas como fora posible. De aí veñen carácterísticas como o scroll infinito ou ter que beliscar a pantalla para refrescar.

Pero o xeito definitivo de monetizar as RRSS radica no algoritmo que usa cada unha delas para priorizar o contido que chega á persoa que a está usando. Os detalles dos algoritmos usados por cada empresa son un segredo absoluto, pero hai evidencias do uso do algoritmo para fins tan dispares como influír nos membros dun xurado popular ou nos resultados das eleccións de diferentes países (ver Cambridge Analytica)

Cando todo se move arredor da monetización e de maximizar os beneficios o proceso de “enmerdación” dos servizos é inevitable, e os obxetivos finais das RRSS son que as persoas que as usan pensen ou fagan cousas que non pensarían nin farían por si mesmas. Aquí xa non estamos a falar de simplemente comprar produtos comerciais.

Estes días houbo unha avalancha de migracións dende o antigo Twitter a outras redes sociais. Moitas organizacións de transformación social optan por moverse ás redes que parecen estar recollendo máis persoas. Incluso as profesionais da comunicación (moitas delas), caen nesta tea de araña da “cantidade fronte á calidade”, por moito que despois prediquen que non ten sentido a comunicación “en xeral”, senón que é importante segmentar os públicos aos que pensamos que podemos chegar mellor e nos que podemos ter influencia. Ao final, quédanse invisibilizadas na marea de contidos e acabamos tendo a nosa pequena caixa de resonancia de sempre, co engadido de que cada vez compensa menos a incoherencia de crear contido para unhas plataformas gobernandas por grandes tecnolóxicas que comercian coa privacidade e que, como vimos, practican a enmerdación. Porque si, Bluesky tamén é iso, e coas recentes incorporacións nas ampliacións de capital (inversores que veñen das criptomonedas), non pensamos que a cousa vaia a mellor. Sempre dixemos que unha tecnoloxía gobernada por poucas persoas é menos susceptible de ser tecnoloxía para o ben común (o anel único do Señor dos Aneis é un bo exemplo…).

Quen afirma que hai que “aguantar na trincheira” de twitter (ou de calquera outra redes social controlada por unha gran tecnolóxica), enfoca isto como unha guerra, con héroes e sacrificios. Non somos tantas e non temos tantas forzas. Parece unha loita de David contra Goliat. Posiblemente sexa máis estratéxico tratar de construir “o noso terreo” e non quedar no seu (e twitter claramente era o seu, pero Bluesky está construido cos mesmos mimbres, o mesmo que vemos a tendencia de Meta nos últimos tempos).

Por que pensamos que o Fediverso é unha alternativa moito mellor que Bluesky? Por suposto, a ausencia de algoritmo que xestione o que vemos é unha gran vantaxe. No Fediverso (hoxe por hoxe) a túa liña temporal (o contido que recibes directamente) é como o teu xardín, ti es quen decide que plantas engades e o responsable de podar e eliminar malas herbas cando aparezan. Pero pensamos que o Fediverso tamén pode sufrir procesos de “enshitfication”, inevitablemente haberá intentos de monetizalo, canto máis éxito teña tanto máis apetitoso resultará. A característica fundamental do Fediverso é que non estás prisioneiro/a dun provedor. Para nós, esa é a maior vantaxe, a que garante finalmente a túa liberdade. Se non estás a gusto na instancia na que acampaches, ou a túa instancia cambia as súas políticas, ou o servizo comeza un proceso de “enshitfication”, sempre te podes mover a outra instancia ou a outro servizo. É evidente que isto plantea retos. Sería desexable que se fixeran tantos ou máis esforzos en facilitar a mobilidade dunha instancia a outra (ou incluso a mobilidade entre distintos servizos) que en mellorar os mecanismos de moderación, que parece ser o que máis preocupa ao público neste momento.

Deste xeito, as instancias descentralizadas e federadas, que son e sustentan o Fediverso, están moito máis en consonancia coa idea de gobernanza da tecnoloxía e de reapropiación tecnolóxica, como primeiros pasos cara unha tecnoloxía para o ben común. Ademais, cremos que as entidades e persoas que moran xa no Fediverso parten duns valores como reapropiación e co-responsabilidade tecnolóxica, tecnoloxía para a inclusión e democratización tecnolóxica, moi na liña dos que defendemos, e que se pode facilitar a xeneración dunha masa crítica social que impulse estes valores. 

Para entendelo mellor, ir a Bluesky dende X é, no eido alimentario, como pasar de Nestlé a El Pozo, pero irse ao Fediverso é como o consumo en mercados locais. 

Así que quedámonos coa frase  “O que precisamos é confiar en que podemos construír espazos dixitais que habitaremos, en lugar de usalos pasivamente, para recuperar os futuros que nos robaron. Como persoas libres e conscientes”, de Marta G. Franco no libro Las redes son nuestras, una historia popular de Internet y un mapa para volver a habitarla.

No mundiño da acción para a transformación ecosocial falamos moito de que queremos que a revolución nos pille bailando, pero a música vai ser de spotify ou da charanga da nosa parroquia?

Outros enlaces que nos gustaron sobre o tema

Este moi ilustrativo con metáforas chulis, ou moi didácticos como este ou este.

Para saber máis sobre mierdificación

Este é algo máis técnico

E este outro aínda máis técnico

BOE
Enxeñeria Sen Fronteiras

Boletín Oficial ESFeiro: febreiro 2025

/in ,

CONTIDOS

  • Vida Asociativa
  • Honduras
  • Mozambique
  • Enlaces de interese
  • Recomendación artística
  • E no próximo mes …
  • A ESFrase do mes

VIDA ASOCIATIVA

   En xaneiro abrimos o prazo para solicitar unha das 3 prazas do Programa de Voluntariado Internacional de Coñecemento doutras Realidades (PCR) 2025, que estará aberto até o 16 de febreiro. Ademais, o grupo de Apoio a Plataformas de Defensa da Terra elaborou un Visor de mapas de afectación da ampliación da autovía A52, que se une ao que se fixera xa da Mina Touro-O Pino. Tamén deste grupo, Alberto participou en Escairón e en Lalín nuns encontros con comunidades de montes e faloulles de Boas prácticas para a transición ecosocial. O potencial dos montes veciñais en Galicia  (cunha presentación que paga a pena ver).

    Fíxose a tradución do manifesto da reparación ao galego. Tivemos varios Cafés Formativos en Santiago, falando sobre decrecemento, así como un faladoiro da nosa compañeira Sandra no IES Celanova (onde ela estudiara), sobre a súa traxectoria como cooperante. Non faltaron repair cafés, en Lira (Salvaterra de Miño) e na Domus da Coruña.

HONDURAS

    Na comunidade de Tres Piedras seguiron os traballos do sistema de abastecemento e saneamento, que podemos ver neste vídeo e nestas fotos e estas xa con detalles das latrinas, coa financiación de AECID.

    No programa de restauración de lagoas de inverno financiado por AECID e Cooperación Galega da Xunta, quixemos chamar a atención sobre o problema de invasión de algas e os xeitos de tratalo. Tamén se realizaron as sesións da Escola de Incidencia Política que durou unha semana con 22 líderes locais. Tamén se conseguiu a personería xurídica de 5 grupos organizados de mulleres.

MOZAMBIQUE

No mes de xaneiro traballouse na elaboración dos informes técnico e financeiro do ano 2024 e tamén se lle está a dar continuidade as accións de acompañamento a ARA Sur no ámbito da análise de inundacións e de coordinación coa ARA Centro para o desenvolvemento dos taballos en inundacións neste ano. Alén disto estase a avanzar co deseño da campaña de comunicación do proxecto que será desenvolvida nas próximas datas e na organización de charlas divulgativas do proxecto. Ademais, aquí deixamos a crónica das visitas de Víctor e Manuel en novembro e decembro. Tivemos un encontro en Compostela onde nos contaron como foi todo, e tamén a complicada situación no país.

ENLACES DE INTERESE

Activismo e persoas

Auga

Consumo responsable

Cooperación e ONGD

Educación para o desenvolvemento

Enerxía e cambio climático

Iniciativas

Investigación para o desenvolvemento 

Mundo

Pobreza e exclusión

Políticas e modelos de desenvolvemento

Soberanía alimentaria e defensa do territorio

Tecnoloxías da Información e Comunicacións (TIC)

Tecnoloxía para o desenvolvemento humano

RECOMENDACIÓN ARTÍSTICA

    Este mes voltamos coa música, desta volta o dúo Los Sara Fontán, que ademais da súa valía artística, encántannos pola súa filosofía. Aquí un artigo/entrevista.

E NO PRÓXIMO MES …

    Temos un novo apartado na nosa páxina web, onde se pode ver a axenda de próximos eventos ESFeiros ou que nos parecen interesantes pola temática. Ademais:

   Para máis info sobre cursos e eventos en Galicia  consulta a Axenda Solidaria e as formacións da Coordinadora Galega de ONGD

A ESF-RASE DO MES

    O que precisamos é confiar en que podemos construír espazos dixitais que habitaremos, en lugar de usalos pasivamente, para recuperar os futuros que nos robaron. Como persoas libres e conscientes

Marta G. Franco no libro Las redes son nuestras, una historia popular de Internet y un mapa para volver a habitarla

Ponte sobre o río Zambeze en Tete
Enxeñeria Sen Fronteiras

Crónicas mozambicanas. Visita técnica de novembro e decembro

/in ,

Nos meses de novembro e decembro tivo lugar unha visita técnica a Mozambique cunha duración de 4 semanas nas que o traballo se centrou principalmente no fortalecemento da ARA Sur (Administración Rexional da Auga do Sur de Mozambique) organismo homologo a Augas de Galicia no sur país. Durante a estancia tamén se realizou una visita a sede da ARA Centro na provincia de Tete na que se abordou a concreción dos traballos en inundacións con esta ARA para o ano 2025.

Nun contexto de cambio climático no cal os ciclóns e as anomalías nas precipitacións son cada vez mais frecuentes en Mozambique, o obxectivo principal da visita foi o de continuar coa formación teórico práctica para a análise de inundacións co fin de que a ARA Sur poida dispoñer de estudos hidrolóxico-hidráulicos que lle axuden na toma de decisións no caso de precipitacións elevadas. Nun contexto de cambio climático no cal os ciclóns e as anomalías nas precipitacións son cada vez mais frecuentes en Mozambique.

Para iso traballouse na sede da ARA Sur en Maputo co técnico encargado da análise de eventos extremos. O traballou consistiu nunha nova fase de formación práctica para a realización de estudos de inundacións en bacías de pequena entidade co fin de facilitar a aprendizaxe e o manexo e procesado da análise e dos seus resultados. De modo paralelo, traballouse no peche da modelización da bacía piloto do Inhanombe e na delimitación de zonas inundables para diferentes períodos de retorno.

Os avances realizados, tanto nesta visita como na anterior do mes de outubro, foron satisfactorios e supuxeron unha notable mellora nas capacidades da técnico de referencia da ARA Sur para o estudo de inundacións.  Este técnico xa realizara o ano anterior -grazas ao apoio do Grupo de Enxeñería da Auga e do Medio Ambiente (GEAMA) da Universidade da Coruña-, un curso en liña de iniciación a Iber+ a través de Iberaula, algo que sen dúbida supuxo un moi bo punto de partida para a actividade.

Os traballos desenvólvense sobre o modelo hidrolóxico-hidráulico integrado de alta resolución Iber+, baseado na resolución das ecuacións 2D de augas pouco profundas. A análise dos procesos hidrolóxicos e hidráulicos que teñen que ver esencialmente con estudos de avenidas e a delimitación de zonas inundables require de diferentes fontes de información relacionadas fundamentalmente coa topografía e o relevo da bacía, os tipos e usos de chans predominantes, así como da distribución espacial e temporal das precipitacións asociadas a períodos de retorno extremos, entre outros.

Tendo isto en conta, a dispoñibilidade da información local existente na bacía ou rexión a estudar xoga un papel importante. No caso de Mozambique, do mesmo xeito que noutros países de África ou outras rexións do mundo, non se dispón con frecuencia de datos locais fiables e actualizados, polo que é necesario recorrer ao uso de fontes globais que resultan de gran utilidade á hora de paliar a carencia de información existente. Para o estudo da bacía do río Inhanombe, coa excepción dos datos precipitacións, foron utilizadas fontes de datos globais de distribución libre.

Durante a visita púidose rematar o estudo piloto da bacía do Inhanombe con base no cal foi realizada unha presentación entre o persoal técnico do departamento de recursos hídricos da ARA Sul. Na xornada interna foron presentados os resultados do estudo hidrolóxico: caudais máximos obtidos para diferentes períodos de retorno xunto cos correspondentes hidrogramas de avenidas e os seus respetivos volumes, e tamén os resultados da análise hidráulica: delimitación de todas as zonas inundables existentes dentro da bacía do río Inhanombe para períodos de retorno de 500, 100, 50 e 10 anos.

Nesta ocasión tamén houbo unha visita a cidade de Tete, na provincia do mesmo nome na zona centro-oeste de Mozambique, coa idea de poñer en marcha os traballos sobre inundacións coa ARA Centro no ano 2025. A visita centrouse na realización de reunións coas equipas técnicas e directivas e no debate e concreción dos traballos a realizar que, nun principio, irán na mesma liña que os xa avanzados coa ARA Sul. A ARA centro (unha das tres ARA de Mozambique) é a responsable da xestión da bacía do río Zambeze, un dos grandes ríos de Africa no cal augas arriba da cidade de Tete está o embalse de Cahora Bassa que conta cunha capacidade de almacenamento de 63.000 hm3 (o 12o do mundo).

Durante a visita tamén se traballou no inicio da análise do ano hidrolóxico 2024/2025 e no apoio ao traballo de fin de mestrado en hidroloxía dun técnico do departamento de recursos hídricos da ARA Sur. Tamén houbo tempo para facer reunións coa Axencia Española de Cooperación Internacional para o Desenvolvemento e co Director da Facultade de Enxeñería da Universidade Eduardo Mondlane, coa cal se colabora realizando palestras baseadas nos traballos realizados coas ARA.

Sesión de formación técnica en ARA Sul
Con persoal técnico da ARA Centro facendo traballo de campo
Cartel do ARA Centro avisando sobre área inundable
Detalle de graffiti no centro de Tete

Enxeñeria Sen Fronteiras

Aberto prazo para solicitar Voluntariado Internacional de Coñecemento doutras Realidades (PCR) 2025

/in ,

Como cada ano por estas datas, abrimos o prazo para solicitar unha das 3 prazas do noso Programa de Voluntariado Internacional de Coñecemento doutras Realidades (ao que chamamos agarimosamente PCR).

Trátase dunha experiencia inmersiva de educación para a cidadanía global, coñecendo o traballo nos proxectos que apoiamos no sur de Honduras, coas organizacións hondureñas coas que colaboramos. Hai unha formación e integración previa, cunha estancia no verán en Honduras, na que ESF Galicia se fai cargo de viaxe internacional, seguro e aloxamento (manutención e gastos correntes van a cargo da persoa participante) para, á volta, contar co testemuño de primeira man das participantes, organizando actividades de sensibilización.

Este ano o programa conta con financiamento da Cooperación Galega da Xunta de Galicia, e tamén dos Fondos IRPF da Xunta de Galicia.

Pódese solicitar dende o 20 de xaneiro até o 16 de febreiro.

Calquer persoa maior de idade pode solicitar praza.

Nesta convocatoria de 2025, cada unha das tres prazas ten uns requisitos distintos, adaptados para perfiles diversos. A continuación se poden ver:

  • PRAZA ORDINARIA, na que calquera persoa maior de idade pode presentarse. Aquí se pode consultar as bases, requisitos valorables e prazos.
  • PRAZA PARA DOCENTES DE EDUCACIÓN SECUNDARIA E FP DE GALICIA, dentro do programa Hackers Sen Fronteiras. Aquí se pode consultar as bases, requisitos valorables e prazos.
  • PRAZA PARA PERSOAS DO SECTOR PRIVADO GALEGO, TANTO DO EIDO TECNOLÓXICO-ENXEÑERIL COMO DA ECONOMÍA SOCIAL. Aquí se pode consultar as bases, requisitos valorables e prazos.

Enxeñeria Sen Fronteiras

Visor de mapas de afectación da ampliación da autovía A52

/in ,

Dende o noso grupo de Asesoras Ambientais a plataformas de defensa da terra, estiveron traballando na elaboración duns mapas de afectación da ampliación da autovía A52 que vén dende Ourense a Vigo.

Desdrobarían a A55 (que sube dende a fronteiras con Portugal, en paralelo á A9), pero ter dous vías con mesma saída e chegada vai producir embotellamento en Vigo, saturar o tráfico interno, e máis co efecto chamada que teñen, atravesando ademais as zonas de Bembrive e Beade, con moita afectación.

Aquí se poden descargar dous documentos:

A continuación pódese acceder ao

VISOR CARTOGRÁFICO

A alternativa podería ser liberar a AP9, tramo Porriño, pois é a entrada suroeste da cidade, que está infrautilizada ao ser de pago e ter alternativas de balde, e conectaría a parte industrial da cidade con outro polo industrial, as Gándaras e con Portugal.

Plataformas locais (como Bembrive en Pé ou AutoviaA52Non) que se opoñen a esta infraestrutura, levan tempo divulgando os problemas e as alternativas, e esperamos que lles sexa de utilidade esta ferramenta visual para que as persoas sexan conscientes de onde e como lles pode afectar.

Non lonxe de alí está a plataforma contra a A57, que vén a ser un desdobramento tamén da A9, pero a partir do norte da ría de Vigo cara Pontevedra (e que en realidade é unha infraestrutura manifestamente redundante).

Con este grupo queremos tratar de que a enxeñería se poña ao servizo dos grupos máis vulnerabilizados e invisibilizados do noso entorno.

Exemplo de plano parcelario de afectacións (na cabeceira, mapa xeral de parcelas afectadas)
Exemplo de mapa de afectación a infraesttuturas e edificios
Enxeñeria Sen Fronteiras

Restauración de lagunas de invierno. Control de hierbas

/in ,

En el programa de Lagunas de Invierno, observamos que se extiende por la laguna de La Berbería desde hace muchos años, un tipo de “zacate” (hierba, pasto) que domina en áreas extensas. De entrada, se considera que la presencia de esta planta acuática se debe al proceso de “dulcificación” que se ha venido dando en los últimos años por el progresivo cierre de la conexión con el mar, especialmente desde la instalación de las camaroneras y sus infraestructuras de canales y compuertas. Se cree que la presencia del zacate pueda influir en los equilibrios de determinados elementos químicos disueltos en el agua y con ello en el pH, lo cual es algo determinante para la vida acuática y toda la cadena alimenticia. Sin embargo, se requiere de más estudios para confirmarlo. Por otra parte, produce una limitación muy directa en la capacidad de pesca, dado que la “atarraya”, que es la red pequeña utilizada y adecuada para la captura de tallas correctas de camarón y peces, se queda enganchada en el tapiz que esta vegetación crea en los fondos de la laguna.

En el proyecto PR803D 2022-52, financiado por Xunta de Galicia, se ha comenzado a estudiar la biología y comportamiento de esta planta por parte de CODDEFFAGOLF, nuestra asociación aliada directa en Honduras para la ejecución del proyecto, en alianza con la delegación regional de la UNAH (Universidad Nacional Autónoma de Honduras). Con aguas todavía en la laguna, pero ya comenzando a bajar dado que ya terminó la época de lluvias, esta vegetación todavía se mantiene activa, pero en breve se secará completamente, dejando sus nudos de propagación en la arena. Antes de ello, se ha decidido hacer una retirada general de la planta para medir el volumen que se ha producido en la temporada de lluvias de este año y que en cierta medida se contribuya a controlar su propagación para la próxima temporada. Por ello, pescadoras y pescadores que utilizan la laguna están retirando de forma controlada y con medios manuales el zacate acumulado en un área definida de la laguna. El análisis de lo extraído y vigilar el comportamiento posterior de la planta, será determinante para conocer más sobre el equilibrio de la laguna y decidir actuaciones en siguientes fases del programa.

Esperamos que el avance en el conocimiento del comportamiento de esta planta nos confirme la hipótesis actual de que se necesita recuperar mejor la conexión con el mar para mantener las condiciones naturales de salinización, pH y composición química del agua de la laguna. Con la mejora de la conexión de la laguna con el mar, esperamos que mejore el equilibrio de salinidad y otras componentes químicas del agua y que este comportamiento expansivo de la vegetación retorne hacia el equilibrio natural que la laguna tenía antes de la alteración provocada por la actividad humana.

Recogiendo en orilla
Sacando a tierra lo recogido
Recogiendo en orilla
Recogiendo zacate aguas adentro (en foto de portada, regresando a tierra)