Posts

Crónicas de Honduras, 8. Despedidas

Nicole nos deixa a súa última crónica, que tamén será a última das participantes no Programa de Coñecemento da Realidade 2022. Este programa puido realizarse grazas ao apoio financeiro da Cooperación Galega da Xunta de Galicia e da Convocatoria de subvencións destinadas á realización de programas de interese xeral para fins de carácter social, con cargo á asignación tributaria do 0,7% do IRPF da Consellería de Política Social e Xuventude.


¡Hola de nuevo!

Como ya sabrán algunxs de ustedes, tuve la oportunidad de participar en la edición 2022 del Programa de Conocimiento de la Realidad que ofrece ESF anualmente. En esta ocasión quiero simplemente explicar el por qué creo que si pueden, deberían presentarse y, de ser escogidxs, deberían aventurarse.

A pesar de que mi llegada al programa tuvo un desarrollo peculiar y algo curioso, desde que me enteré de que existía una oportunidad tan increíble como para permitirte ir a conocer una cultura ajena a la tuya y aparte aprender cosas que no te enseñan dentro de un aula, la emoción que sentí no disminuyó hasta que supe que efectivamente me iría…

Aterricé en esta experiencia como suelen pasar los acontecimientos que te cambian la vida: de repente y sin esperarlos. Esta nota es una despedida a esta etapa que viví y una invitación a este maravilloso programa. Nadie que no lo viva podrá entenderlo. Les invito a presentarse y les recomiendo vivirla si se les da la oportunidad.

El proceso de adaptarse a un lugar nuevo es siempre diferente y allí no fue distinto. Vivir en Galicia te acostumbra a que si sale el sol es día de paseo y si no, también. San Lorenzo es un contraste de sol todos los días y significó una bocanada de aire (caliente) que no sabía que necesitaba. Es un lugar pequeño -dependiendo a quién le preguntes- pero que tiene un alma grande.

No voy a contar mucho más de lo que debería porque cada experiencia es única y quien vaya este año nos contará su proceso, sólo me gustaría ser honesta y decirle a quien lea que Honduras les espera con los abrazos abiertos, estoy segura. La mejor parte de este país centroamericano tan pequeño y escondido detrás de prejuicios es su gente. Sin lugar a dudas con lo que más me quedo de todo lo vivido es la calidad humana que encontré allí.

Mucha suerte a las nuevas personas que se embarquen en la aventura. Esto es un antes y un después.

Crónicas de Honduras, 7. Nicole

¡Hola mundo! Soy Nicole, una de las PCR de la edición 2022 del programa. Hacia finales de septiembre llegué a Honduras y desde el primer día en San Lorenzo, Valle -lugar en donde se encuentra la oficina/sede de ESF en el país-, estuve conociendo a las copartes con quienes compartiría durante mi tiempo allí.

Hasta ahora pueden leer una crónica de tipo más personal mía porque tuve unos meses movidos desde que empezó la experiencia hasta mi regreso a Galicia, pero lo importante es que aquí está.

Voy a empezar hablándoles un poco de las copartes con las que tiene proyectos en común ESF Galicia en Honduras: CODDEFFAGOLF, NASMAR y AHJASA. CODDEFFAGOLF es una organización que trabaja en pro del bienestar y la conservación del Golfo de Fonseca, ubicado en el departamento de Valle, Honduras. NASMAR es la Mancomunidad de Municipios del Sur de Honduras y su objetivo es la mejora de las condiciones de vida de los habitantes de los municipios socios. Por último, la Asociación Hondureña de Juntas Administradoras de Sistemas de Agua -AHJASA- trabaja en el fortalecimiento de las organizaciones prestadoras de servicios de agua y saneamiento y promueve el desarrollo comunitario para la independencia técnica y económica a nivel social.

Coddeffagolf fue mi primer contacto y mi segundo hogar. Contacto porque fue la primera coparte que conocí y con la que tuve oportunidad de participar casi de inmediato en actividades y, hogar, porque las amistades y redes que creé estando allí estaban relacionadas sobretodo con esta organización.

Tratar de resumir varios meses de vivencias en Honduras dentro de un relato corto es algo imposible de hacer, por lo que contaré algunos momentos que destacan en mis memorias ahora que regresé de la experiencia. La primera imagen que se me viene a la mente es cuando viajé hasta La Berbería, una zona perteneciente al sistema nacional de áreas protegidas y que se encuentra ubicada en la parte sur oeste del departamento de Choluteca. Allí pude conocer y colaborar con la documentación de imágenes de un proyecto para la recuperación de bosques de mangle a través de creación de canales para la rehabilitación hídrica de la zona. Durante esta experiencia conocí a varias personas de la base social de Coddeffa (como a veces le dicen cariñosamente a la organización), lo cual para mí personalmente resultó ser muy gratificante al ser un acercamiento a la realidad de la comunidad y, al mismo tiempo, me permitió ver un poco el funcionamiento de un proyecto.

Otra experiencia que me gustaría destacar de mi estancia como PCR sería cada visita que tuve al proyecto con APROEM, la Asociación de Productores Experimentadores de Moropocay. Fueron varias las visitas en las que pude participar con el proyecto y la comunidad, por lo que generé lazos con varixs de lxs integrantes de la asociación y comí todo el maíz que puedan imaginarse (más unos kilos extra) … sí, porque me encanta, pero sobretodo porque las personas en la asociación querían que probase el sabor resultante de llevar trabajando en el proyecto durante ya algunos años.

La última vivencia que quisiera mencionar es la actividad que realizamos junto a las y los chicxs de la RedJAC- Red de Jóvenes en Acción por el Clima en Honduras en la Playa de las Almejas. En esta ocasión tuvimos un día lleno de actividades para reflexionar acerca de varios temas como el medio ambiente, la importancia de la comunicación dentro de la red y por último, en retribución al espacio, hicimos una mini jornada de limpieza de la isla liderada por lxs jóvenes.

Las historias que mencioné aquí son una pequeña parte de toda la experiencia que viví durante mi estancia en Honduras. Hacen falta aún miles de historias más que se quedarán en mi memoria y allí encontrarán su hogar.

Gracias a ESF y a todas las personas en Honduras con las que me crucé en algún momento y tuvieron una sonrisa o un gesto amable. Esta definitivamente es una de esas experiencias de vida que nunca se olvidan y aunque aún no puedo creer que me haya pasado a mí, una mujer migrante latina, agradezco que haya sido así.

* Foto de cabecera: playa La Cabaña en San Lorenzo, Valle.

Programa de Mulleres Tecnólogas para o ben común

Visibilizar como a tecnoloxía se pode poñer ao servizo do ben común é unha das actividades ás que máis tempo adicamos en Enxeñería Sen Fronteiras, aínda que tradicionalmente o fixemos no ámbito universitario técnico. Agora, cuns proxectos cofinanciado pola Xunta de Galicia, por un lado con fondos da Cooperación Galega e por outro con fondos de IRPF (a famosa casiña de fins sociais da declaración da renda), queremos contribuír a que mulleres tecnólogas vinculadas ás universidades galegas e ao mundo profesional tecnolóxico, que colaboran con ESF, dean a coñecer a súa actividade en centros de ensino secundario.

Obxectivos

A actividade trata de impulsar faladoiros en centros de secundaria que o desexen para visibilizar a mulleres que traballan en temas de tecnoloxía, pero cun enfoque para o ben común. Esta actividade ten un par de pequenas peculiaridades con respecto a outros programas de mulleres nas STEM (Science, Technology, Engineering and Mathematics):

1) Que a idea é non simplemente visibilizar ás mulleres nas STEM, senón o enfoque de Tecnoloxía para o Ben Común. Ou sexa, non se busca só que se poña en valor e se visibilice a presencia de mulleres neste eido, senón tamén o xeito distinto de empregar a tecnoloxía (baseado en valores de colaboración, participación cidadá, sustentabilidade, enfoque a grupos vulnerabilizados, etc., que pensamos que non son os habituais nestes ámbitos técnicos).

2) Que a idea é, no caso de relatoras procedentes da universidade, poder preparar e impartir ese faladoiro involucrando tanto a persoal docente e investigador da universidade como a alumnas ou ex-alumnas, para ir creando certa conciencia no alumnado e participe máis nestas iniciativas, ademais de que poidan ser referentes para as nenas (e tamén nenos) que queiran adicarse ao eido STEM con ese enfoque.

Para Enxeñería Sen Fronteiras Galicia é retomar unha liña de traballo, a de accións no ensino secundario, pola que se quere apostar nos vindeiros anos, centrando proxectos especificamente neste ámbito.

Metodoloxía

A actividade consiste na organización de faladoiros a impartir en centros de ensino secundario por algunha das mulleres colaboradoras de ESF (se é posible, acompañadas dalgunha alumna ou colaboradora no caso de relatoras da universidade). Un elemento que se busca prioritariamente é a flexibilidade, para adaptar os faladoiros ás necesidades da aula, centro ou profesorado de secundaria que o solicite.

Os cursos ás que se dirixe son, preferiblemente de 3º ou 4º de ESO, que é cando empezan a decidirse os itinerarios formativos. Podería ser unha actividade de aula, ou con varias aulas simultaneamente, dependendo das preferencias da equipa docente do centro interesada nesta actividade

O formato podería ser presencial ou teleconferencia, dependendo tamén das preferencias da equipa docente do centro interesada nesta actividade.

As datas e hora de realización da actividade serían coordinando a dispoñibilidade das colaboradoras de ESF Galicia (que son voluntarias) e as preferencias da equipa docente do centro interesada nesta actividade.

A duración do faladoiro sería para encaixar nunha clase (uns 50 minutos), aínda que se podería variar dependendo das preferencias da equipa docente do centro interesada nesta actividade.

Os materiais precisos serían un proxector conectado a unha computadora na que se poida enchufar un pendrive (se non se contara con este material, se podería adaptar o faladoiro sen problema, previa coordinación coa persoa que impartiría o faladoiro).

A sesión empezaría pasando un brevísimo cuestionario ao alumnado (no caso de facelo presencial) cunhas preguntas baseadas no que se vai transmitir na faladoiro.

A continuación se desenvolve o faladoiro, que pode ter algún elemento máis participativo dependendo das restricións COVID do centro (ou do formato, presencial ou en liña). A relatora ou relatoras falarán da súa experiencia, por que decidiron facer o que fan e que expectativas teñen para o futuro. Ademais, falarán especificamente dalgún dos seus proxectos (laborais ou de activismo, presentes ou pasados) que teña unha especial compoñente social na aplicación tecnolóxica.

Acabará a sesión co cumprimentado por parte do alumnado do mesmo cuestionario do inicio.

Esperamos recoller o material que se xere nos distintos faladoiros que se realicen nos distintos centros que participen na actividade, así como as avaliacións da aula, e compartilos logo coa equipas docentes que participaron dos centros (mesmo, se chega a haber interese e se conforma un grupo de profesorado de secundaria interesado, tratar sacar algún material didáctico máis formal).

Equipo de colaboradoras

Cóntase cun grupo dunhas 20 mulleres tecnólogas, tanto docentes e investigadoras das tres universidades galegas, como alumnas e tamén tecnólogas externas á universidade. Se desempeñan en ámbitos tan dispares como a enxeñería aeroespacial, a hidroxeoloxía, a informática, a enxeñería civil, a tecnoloxías de apoio para persoas con problemas de mobilidade, as telecomunicacións, a física aplicada, os humanismos dixitais ou a bioconstrución.

Primeiras actividades

Nos segundo e terceiro trimestres do curso 2021-2022 se iniciaron os faladoiros, en centros como o IES San Rosendo de Mondoñedo, o IES de Curtis, o IES Valadares de Vigo, o IES de Soutomaior ou o IES Monte Carrasco de Cangas.