Enxeñeria Sen Fronteiras

Un novo proxecto! Fortalecemento de 7 grupos de mulleres marisqueiras no Golfo de Fonseca, Honduras

/in ,

O 1 de agosto presentábase en Amapala (Honduras) o “Proyecto de mejora de la sostenibilidad de la actividad marisquera como fuente de ingresos de 7 grupos de mujeres marisqueras en los municipios de Amapala, San Lorenzo y Marcovia, Honduras”.

O proxecto, dentro do noso programa de Promoción do Dereito á Alimentación con enfoque de soberanía alimentaria, será financiado pola Cooperación Galega da Xunta de Galicia con 225.000 euros en dous anos. No seu desenvolvemento colaboraremos co noso socio habitual neste programa, CODDEFFAGOLF , os verdadeiros artífices deste esforzo xunto cos grupos de mulleres,e tamén co CartoLab da Universidade da Coruña.

O proxecto consiste na mellora da actividade marisqueira de sete grupos liderados por mulleres que realizan a actividade de xeito tradicional supoñendo unha fonte principal de ingresos para as súas familias, dadas as circunstancias de deterioro ambiental, perda de producción e ingresos que se vén dando nos últimos anos e ameazan dito modo de vida. Así mesmo, se establecerán metodoloxías e proxectos piloto de cultivo de moluscos, mellora da calidade, comercialización e imaxe do producto, mecanismos de ordenación da actividade e xestión dos espazos naturais para a rexeneración con criterios de gobernanza, incluindo aspectos relativos á seguridade e vixianza do cumprimento da normativa ambiental e de pesca de xeito participado.

Traballarase con catro grupos de mulleres de Amapala, dous de Marcovia e un de San Lorenzo. O estado actual dos grupos é diverso, estando os catro de Amapala máis avanzados na súa formalización. Os grupos de Marcovia e San Lorenzo, en cambio, non teñen iniciado o proceso de constitución formal nin legalización, polo que se debe iniciar o fortalecemento con accións de definición de integrantes e constitución do grupo, formalización da personería xurídica, formación básica de xestión e organización, e formación básica de temas relativos á actividade. Os grupos son:

  • ESM ESMUMAR (21 mulleres),
  • ESM Belas Mar (21),
  • ESM Nueva Esperanza (13),
  • ESM Playa Grande (21),
  • Asociación de Mujeres Marisqueras de San Lorenzo (18),
  • Asociación de Mujeres Marisqueras El Eden (21),
  • Asociación de Mujeres Marisqueras Colonia Tres de Febrero (19)

En total, 134 mulleres de 122 familias, que dependen en gran medida da actividade marisqueira.

A idea é avanzar na profesionalización da actividade marisqueira dende unha perspectiva que reúna as seguintes características: profesionalización do sector, valorización do traballo das mulleres na pesca e marisqueo, xestión con respecto á biodiversidade e baixo parámetros de sostibilidade ambiental; comercialización legal que cumpra as normas fiscais, sanitarias e hixiénicas do producto, integración das institucións normadoras e xestoras para avanzar cara á formalización de normas de protección e fomento da rexeneración natural dos recursos, sentando as bases para avanzar no futuro cara a ordenación marisqueira e dos recursos marino-costeros a través dunha experiencia piloto en Amapala. Ademais de fortalecer o dereito á alimentación, búscase reducir a fenda de xénero fortalecendo a actividade productiva e de xeneración de recursos das mulleres en grupos productivos e de apoio mútuo.

O proxecto enfocarase así nos seguintes aspectos:

+ Avanzar na formalización e legalización dos grupos, na súa capacidade de xestión organizativa e técnico-productiva e eficiencia, a través de módulos específicos de formación adaptados á situación e requerimentos individuais de cada grupo, que se definirán tras un diagnóstico inicial. Así, nos catro grupos de Amapala avanzarase nos aspectos de mellora de comercialización legal do produto, posto que xa teñen recibido fortalecemento en aspectos básicos de xestión organizativa. En Marcovia e San Lorenzo, comezarase pola constitución formal dos grupos, procedendo á súa legalización.

+ Mellorar a capacidade productiva dos grupos de mulleres a través de dúas componentes principais: mellora da capacidade de rexeneración do producto en espazos naturais usados para a captura de moluscos, e mellora da capacidade de producción mediante cultivo de moluscos en zonas controladas polas mulleres que se adican á recollida de sardiña en estruturas especiais denominadas chiqueros, así como en praias e outros lugares abertos que se seleccionarán ao efecto. Preténdese establecer sistemas de monitoreo e investigación para o seguemento dos mecanismos que se establezan para a rexeneración dos espazos naturais e para o cultivo controlado, contando cos aportes e experiencia e coñecemento da Fundación CETMAR de Galicia, así como diversas institucións hondureñas, tales como a Dirección General de Pesca e o Instituto Nacional de Formación Profesional, ambos con persoal capacitado no proxecto PROFOPAC apoiado pola Xunta de Galicia en proxectos anteriores, que participará no proxecto, e persoal de investigación da factultade de Acuicultura do Centro Universitario Rexional do Litoral Pacífico pertencente á Universidade Nacional Autónoma de Honduras. Tamén se busca crear a primeira iniciativa de preparación do producto segundo as normas sanitarias e hixiénicas e regularizar permisos sanitarios para venta directa en mercados formais, que marcará o procedemento e liña a seguir a outros grupos, servindo de mostra e aprendizaxe.

+ Xerar mecanismos de gobernanza que combinen os esforzos de sociedade civil (organizacións e mariscadoras) e institucións académicas e normadoras, de cara a iniciar procesos de ordenación marisqueira. Isto inclúe a elaboración de acordos para a xestión de espazos protexidos de interés para o marisqueo en Amapala, establecendo mecanismos de corresponsabilidade entre todos os axentes relacionados: Grupos de mulleres, Fiscalía do Ambiente e Forza de Tarea coordinada pola mesma, Digepesca, etc. Fortalerase o uso da ferramenta de cartografía colaborativa ambiental SIROS. Así mesmo, se realizará un estudo en profundidade neste municipio sobre a actividade marisquera, que permita establecer orientacións e primeiras medidas da ordenación marisqueira de cara a buscar a sostibilidade da mesma. Previsiblemente se determinará a necesidade de realizar actuacións de preservación dos hábitats que sustentan os recursos, que será un aporte en man de obra dos grupos de mulleres e mostra do interese de preservación e profesionalización da actividade.

Enxeñeria Sen Fronteiras

Participación das mulleres na xestión da comunitaria da auga en Honduras

/in ,

Con esta publicación do CEXEF UDC, baseada nun estudo financiado pola Xunta de Galicia que fixeron en 2017 promovido por Enxeñería Sen Fronteiras Galicia no sur de Honduras, onde ESF desenvolve o programa de Dereito Humano á Auga, podemos coñecer como é a participación das mulleres na xestión comunitaria da auga nesta zona. Cando se fala de comunidade en Honduras equivale a falar de “aldea” en Galicia. As xuntas veciñais de auga (chamadas Juntas Administradoras de Agua y Saneamiento) no sur de Honduras funcionan dun xeito moi similar as xuntas veciñais de auga en Galicia.

Resaltamos algunhas das conclusións:

Hai cargos considerados axeitados para os homes, como o de presidencia ou o responsable da operación e mantenimento (fontanería) porque supostamente requiren capacitación técnica ou porque se argumenta que «a un home se lle escoita máis que a unha muller». Igualmente, hai cargos que se consideran máis axeitados para as mulleres, como o de secretaría ou tesouraría, pois se lles considera máis responsables e ordenadas.

A construción de sistemas de auga comunitarios requiren a realización de diversas tarefas que son consideradas en xeral asuntos do sexo masculino. Mentras, as mulleres limitan a súa participación durante a etapa de construción a realizar tarefas de apoio ás cuadrillas, ou tarefas relacionadas cos coidados para los homes que están implicados no traballo máis técnico.

Escasa participación das mujeres nos espazos de toma de decisión comunitarios. Estes espazos adoitan ter dous tipos de participación: unha consultiva ou deliberativa e outra representativa. Os segundos espacios son os momentos de toma de decisión mediante votación, no que en xeral cada vivienda ten derecho a emitir un voto, que soe ser exercido por quen ten a propiedade da terra e a vivenda, case sempre o home. Ademais, aínda que moitas mulleres asisten ás asembleas comunitarias (se ben en menor proporción que os homes), non soen emitir as súas opinións na mesma. Soen sentarse xuntas como simples espectadoras e reforzar aquelas opinións dos homes que máis lle interesan, pero pocas veces son ellas las que emiten su propia opinión. Posiblemente os xeitos de dinamizar as reunións, con participacións individuais a man alzada, non sexan os mellores para promover participación de persoas que non están afeitas a falar en público ou amosar publicamente as súas opinións.

Con respecto á participación nas Xuntas Administradoras de Auga e Saneamento, no mellor dos casos observados ronda o 30% de cargos directivos, e soe explicarse pola falta de tempo para participar, debido á extensión da xornada de traballo no fogar e na tarefa de coidados, ao que moitas veces se lles suma actividades puntuais xeneradoras de ingreso (xa habería o doble rol productivo e reproductivo, co cal o tempo para o representativo ou de traballo comunitario xa sería moi escaso). Pero tamén aluden aos prexuizos sociais relacionados con realizar tarefas propias das directivas das xuntas, que implican movilidade fora da comunidade.

Credes que tamén en Galicia é así?

Enxeñeria Sen Fronteiras

COIDADORAS DA TERRA

/in ,

Boas novas! Até fin de ano, grazas ás axudas de educación para o desenvolvemento da Xunta de Galicia, dentro da política pública de Cooperación para o Desenvolvemento autonómica pola que tanto temos pelexado, teremos a oportunidade de convidar a Galicia a 6 mulleres coidadoras da terra e a auga de Honduras,para coñecermos os seus relatos e conectar activismos contra problemas que teñen unha orixe común (hiperconsumo extractivista) e toman diversas formas segundo o lugar e contexto no que se manifesten. Quérese poñer de manifesto o papel de activismo e loita das mulleres, invisibilizado en demasiadas ocasións. Porque Berta xa son millóns.

Os temas nos que se incidirá teñen que ver coa defensa da terra e o territorio nos que ESF ven traballando en Honduras e Galicia nos últimos anos, e que nos que soe ser clave o uso de tecnoloxía que non ten en conta a realidade socio-ambiental:

  • O Dereito á Auga
  • O Dereito á Alimentación, especificamente no que ten que ver coa soberanía alimentaria, neste caso a defensa da pesca e marisqueo de baixo impacto
  • O Dereito á Información e a tecnoloxía necesaria para aseguralo, a través da electrónica ética e a mobilización para a defensa do territorio ante as ameazas do extractivismo incontrolado das grandes mineiras para explotar os materiais imprescindible para a fabricación de dispositivos electrónicos de uso masivo (como ordenadores ou móbiles)

As actividades que se impulsarán nas tres liñas de traballo son:

  • a investigación sobre tecnoloxías tradicionais galegas no eido da auga, a minaría e o marisqueo artesanal (sobre todo no que fai referencia á participación das mulleres nas mesmas), así como a súa posterior divulgación.
  • a xeración de material divulgativo baseado na investigación e no traballo de ESF en Honduras nestas temáticas, tratando de asociar as problemáticas galega e hondureña para visibilizar as causas profundas do problema do extractivismo, e como
    afecta ás dúas zonas, co fin de empatizar con outras realidades e ao mesmo tempo tomar consciencia dende unha perspectiva crítica dese modelo extractivista.
  • O fortalecemento de redes de coidadoras da terra nos tres temas mencionados anteriormente, a partir dos contactos que ESF ten en Honduras con organizacións da sociedade civil coas que se vén colaborando dende hai máis de 5 anos. Organizarase a viaxe de 6 mulleres en tres delegacións das tres temáticas de traballo mencionadas como base da acción pola defensa da terra (auga da asociación AHJASA, alimentación dos grupos de mulleres marisqueiras que se impulsan con CODDEFFAGOLF e defensa do territorio ante extractivismo mineiro con movementos como el Frente Triunfeño en Defensa de la Vida), para os meses de setembro, outubro e novembro respectivamente. Cada delegación serán 2 mulleres activistas na temática dese mes, cunha viaxe dunha semana de duración a Galicia, onde se desenvolverá unha axenda que contará diversas actividades (non teñen por que ser todas en cada unha das visitas) como encontros con activistas de Galicia na temática de que se trate, algunha visita de campo para coñecer experiencias de activismo ou de boas prácticas, algunha reunión institucional e faladoiros en distintos entornos (máis informais ou nalgunha facultade da universidade con estudos relacionados á temática da delegación de que se trate).

Trátase, en resumo, dunha aposta por unha investigación aplicada ao coñecemento das realidades globais, promovendo a conexión de loitas e o intercambio de experiencias e saberes. Neste sentido, é importante destacar que no proxecto participará tamén unha persoa que xa foi seleccionada por ESF dentro do seu Programa de Coñecemento da Realidade (PCR). Esta persoa participará a primeiros de setembro nun campamento dunha Red Internacional de Jóvenes por el Clima en Honduras, contactando alí tamén coas persoas das delegacións que logo viaxarán a partir de setembro, co compromiso de colaboración no resto do programa de visitas dende Honduras até decembro, cando regrese a Galicia.

Enxeñeria Sen Fronteiras

Continúa o fortalecemento da xestión pública da auga en 7 concellos de Honduras

/in ,

Segue o traballo no proxecto Fortalecemento de capacidades técnicas para a xestión pública de calidade en proxectos de abastecemento de auga a comunidades rurais, nos 7 municipios da mancomunidade Nasmar, Honduras. Este proxecto, dentro do programa de ESF de Promoción do Dereito á Auga en Honduras, é financiado polo Fondo Galego de Cooperación e Solidariedade con 36.740 euros.

Unha das actividades importantes foi o diplomado en hidráulica para persoal técnico dos municipios da Mancomunidad de Municipios del Sur de Honduras (NASMAR). Durante 2019 rematouse coa realización das prácticas en 4 comunidades. Como actividades prácticas posteriores á formación teórica, os grupos de técnicos municipais traballaron en equipo no levantamento de información da ficha social e técnica en dúas comunidades. Dividíronse os equipos municipais en dous grupos, para levantamento destas comunidades (El Platero en Goascorán e Las Pelonas en Amapala).

Na primeira semana de xullo se completou a recollida de datos da comunidade El Jiote, de Marcovia, adaptando os datos á nova versión GvSIG-Fonsagua, xa que dita comunidade fóra levantada na fase inicial do programa de Agua de ESF e Nasmar, hai máis de 4 anos, cunha versión anterior da aplicación. Todas estas actividades se realizan en equipo entre os técnicos municipais, para poder apoiarse mutuamente, reforzar coñecementos e promover o traballo en equipo. Van en equipo varios concellos a cadad comunidade, por proximidade. As participantes no curso teñen que facer o informe de traballo de campo para que obteñan o diploma da universidade Unitech. Despois farán máis comunidades, para que haxa unha comunidade por cada concello da NASMAR (son 7), para que logo sirva para construir pequenos proxectos a partir dos datos levantados e buscar financiadores. Isto pretende servir para que logo cada alcaldía teña persoal capaz de continuar este traballo nas distintas comunidades (aldeas) dos municipios, a partir de manuais de apoio e seguemento técnico de persoal da mancomunidade.

Tamén avanzouse nos últimos meses no traballo de integrar a xestión integral da auga nos Plans de Desenvolvemento Municipal (ferramentas que teñen os concellos para establecer estratexias de traballo nas áreas que son a súa competencia, e poñer cronogramas e recursos priorizando actividades nas diferentes liñas de traballo establecidas).

Enxeñeria Sen Fronteiras

Boletín Oficial ESFeiro. Xullo 2019

/in ,

CONTIDOS

  • Vida Asociativa
  • Honduras
  • Enlaces de interese
  • Publicacións en físico
  • E no próximo mes …
  • A ESFrase do mes

VIDA ASOCIATIVA

Parece que xa se vai acercando o verán, tempo para desconectar un pouco da rutina e recuperar forzas para volver con máis e novas ideas e actividades!!

O pasado 13 xuño en A Coruña tivemos a nosa Asemblea Anual Ordinaria e, despois, un obradoiro para soñarmos co futuro da asociación e pensar o seu papel neste mundo de hipertecnoloxía.

O 29 de xuño estivemos con xente da rede Contraminaccion preocupada polo ben común, aprendendo sobre temas técnicos de almacenamento de residuos mineiros co doutor Steven Emerman, todo un pracer escoitalo!

ESF forma parte da rede Cousa de Raíces, que promove o bosque autóctono. Se ben non estamos moi activas na rede, estamos ao tanto das actividades e hai xente da organización que participa nalgunha delas. Se tes interese en impulsar algunha cun grupiño en ESF, adiante!!

Seguimos a denunciar o que está a ocorrer en Nicaragua. Desta volta, un antiguo colaborador de ESF que foi intimidado no aeroporto á volta ao seu país.

A mediados de xuño, quedou seleccionada a persoa que viaxará a Honduras en agosto para participar na Red de Jóvenes en Acción por el Clima. Parabéns a Zoe!

Por último, resaltar que, coincidindo co Día do Tetris, presentamos “Tet-HR-is, o tetris dos Dereitos Humanos”. Para xogar no verán!

HONDURAS

En Honduras, continúa o traballo nos dous programas (dereito á auga, e defensa do territorio e da soberanía alimentaria).

E que mellor noticia para comezar o verán que dicirvos que acadamos financiación de 225000 euros da Xunta de Galicia para continuar o programa de dereito á alimentación e soberanía alimentaria, co proxecto de “mellora da sustentabilidade da actividade marisqueira como fonte de ingresos de 7 grupos de mulleres marisqueiras nos municipios de Amapala, San Lorenzo e Marcovia, Honduras”,xunto a Cartolab e Coddeffagolf. Iremos contando como vai!!!

Ademais, 35 persoas de diversas organizacións e redes de defensoras de dereitos do sur de Honduras, obtiveron o diplomado sobre “Formación Política y Derechos Humanos”, que impulsamos dentro do programa de defensa do territorio (impulsado con CODDEFFAGOLF e o apoio financieiro da Agencia Española de Cooperación Internacional para el Desarrollo).

Dentro do programa de promoción do dereito á auga, tivo lugar a Asemblea municipal de xuntas de agua Namasigüe. Alí comparten loita e experiencias das xuntas de auga veciñal de cada aldea do municipio, e buscan xeitos de apoio mútuo e de incidencia política cara quen ten que proveer ese dereito. En Honduras, por lei, serían as alcaldías, que teñen poucos recursos económicos e técnicos, de aí o doble traballo do programa de ESF: fortalecemento ás alcaldías para que poidan dar ese servizo, e traballo coas xuntas de auga para que esixan os seus dereitos e simultáneamente poidan ir xestionando o recurso co apoio da alcaldía, ou pola súa conta mentres ese apoio non chega. O equilibrio é complexo, porque non se desexa cargar sobre as veciñas toda a responsabilidade de asegurar o seu dereito á auga puenteando ás alcaldías. A alianza coa Mancomunidade NASMAR (7 municipios do sur de Honduras), e con AHJASA, pretendemos que axude a manter este equilibrio.

Por outra banda, a situación do país está lonxe de normalizarse, con militarización acelerada e manifestacións de protesta (con “tranques“) por intentos de privatización de saúde e educación.

ENLACES DE INTERESE

Auga

Comunicación para o (como) desenvolvemento

Consumo responsable

Cooperación e ONGD

Educación para o desenvolvemento

Iniciativas

Investigación para o desenvolvemento 

Mundo

Políticas e modelos de desenvolvemento

Sensibilización

Soberanía alimentaria e desenvolvemento rural

Tecnoloxías da Información e Comunicacións (TIC)

Tecnoloxía para o desenvolvemento humano

Activismo e Persoas

PUBLICACIÓNS EN FÍSICO

(se che interesan, están no local de A Coruña ou fácilmente accesibles, e as persoas da base social de ESF poden solicitalas para préstamo).

Aquí podes ver moitas das publicacións que temos disponibles para préstamo á base social xa catalogadas e, se che interesan estes temas, tamén podes consultar o catálogo da biblioteca da Coordinadora Galega de ONGD, con moitos fondos que ceden para préstamo.
Este mes:

  • Lo que hay que tragar. Gustavo Duch
  • La quinta libertad. Noam Chomsky

E NO PRÓXIMO MES …

Para máis info sobre cursos e eventos en Galicia consulta a Axenda Solidaria e as formacións da Coordinadora Galega de ONGD, ou segue as nosas redes sociais Facebook e Twitter.

A ESF-RASE DO MES

Por que poden as plantas nanotecnolóxicas superar e arroiar ás plantas de verdade? Por que as bacterias nanotecnolóxicas poden superar e aroiar ás bacterias reais? Porq que pode a nosa cultura da máquina competir e arrasar ás verdadeiras culturas vivintes? Porque as máquinas son máis eficientes que os seres vivos. E por que son as máquinas máis eficientes? Porque as máquinas non devolven nada. Todos os seres vivos entenden que deben devolver ao medio tanto como collen del. Se non o fan, destruirán o seu medio. Por definición, as máquinas (e a xente e as culturas convertidas en máquinas), non devolven nada. Usan. Usan ata o agotamento. Isto lles da vantaxes a curto prazo sobre as posibilidades de determinar os beneficios. Son máis competitivas. Arrasan. Destrúen.
Derrick Jensen (Bienvenidos a la máquina. Ciencia, vigilancia, cultura del control)

Enxeñeria Sen Fronteiras

Remata a Escola de Formación Política en Honduras

/in ,

35 mozas e mozos finalizaron diplomado sobre Formación Política y Derechos Humanos.Pertencen á organización MASVIDA e Frente Triunfeño en Defensa de la Vida, no sur de Honduras. Está dentro do programa de Dereito á Alimentación e Soberanía Alimentaria que se desenvolvemos con CODDEFFAGOLF e, neste caso, co apoio da Agencia Española de Cooperación Internacional para el Desarrollo.

A formación durou 5 meses, nos cais abordáronse os seguintes módulos:

– Historia de los Derechos Humanos y Lucha Territoriales,

– Sistema Internacional de Protección de Derechos,

– Construcción de Paz y Transformación de Conflictos,

– Documentación de Casos y Violaciones a Derechos Humanos

– Herramientas para la Defensa de los Derechos Humanos.

Modesto Ochoa, presidente de CODDEFFAGOLF, dixo que este tipo de capacitacions contribúen á defensa dos territorios, a fin de que todos os actores vivan nunha cultura de respecto, igualdade e cooperación mutua nas comunidades. Agregou que a organización que el preside ten como visión conservar os recursos naturais do Golfo de Fonseca e promover un modelo de desenvolvemento innovador para mellorar a calidade de vida das persoas que alí habitan.

Noraboa ás participantes! Nós tamén esperamos que sexa unha ferramenta que fortaleza o seu activismo por unha Honduras mellor.